Эпістэмалёгія: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dymitr (гутаркі | унёсак)
Dymitr (гутаркі | унёсак)
д дапаўненьне
Радок 1:
{{Філязофія}}
'''Эпістэмалёгія''' (ад [[грэцкая мова|грэцкага]]: ἐπιστήμη — «веды» ій λόγος — «навука») альбо '''тэорыя ведаў''' — тэорыя спазнаньня ці разуменьня сьвету, разьдзел [[філязофія|філязофіі]], які вывучае характар і межы ведаў<ref>«Encyclopedia of Philosophy», Volume 3, 1967, Macmillan, Inc.</ref>., Традыцыйнаа атаясамляеццатаксама забгрунтаваньне тэорыяйй [[рацыянальнасьць]] пазнаньняверы. АднакЭпістэмалёгія утлумачыць, неклясычнайчаму філязофіінаш можарозум быцьмае зафіксавана тэндэнцыястаўленьне да разьдзяленьня[[рэчаіснасьць|рэчаіснасьці]] эпістэмалёгіій інаколькі гэтыя адносіны зьяўляюцца сапраўднымі альбо несапраўднымі. Навука дазваляе адрозьніць праўду ад гнасэалёгііілжывасьці, штокалі быломы заснаванаатрымліваем наведы зыходнайад катэгарыяльнайнавакольнага апазыцыісьвету. КаліПаколькі гнасэалёгіявывучэньне разгортваеэпістэмалёгіі сваедазваляе ўяўленьнінам ваколзразумець апазыцыіпра «суб’ект —тое, аб’ект»як мы думаем, тадыгэта длякарысны мэтад ацэнкі сьвету вакол нас. Адпаведна, без эпістэмалёгіі базавайў зьяўляеццалюдзей апазыцыяне «аб’ект —было веданьне»б падставаў для даверу сваім думкам і дзеяньням.
 
Традыцыйна эпістэмалёгія атаясамляецца з тэорыяй пазнаньня. Аднак у неклясычнай філязофіі можа быць зафіксавана тэндэнцыя да разьдзяленьня эпістэмалёгіі й гнасэалёгіі, што было заснавана на зыходнай катэгарыяльнай апазыцыі. Калі гнасэалёгія разгортвае свае ўяўленьні вакол апазыцыі «суб’ект — аб’ект», тады для эпістэмалёгіі базавай зьяўляецца апазыцыя «аб’ект — веданьне». У эпістамалёгіі традыцыйна разглядаюцца пытаньні:
У эпістамалёгіі традыцыйна разглядаюцца пытаньні:
* Што такое веданьне?
* Як мы атрымоўваем веды?
Радок 8:
 
Большая частка дэбатаў у гэтай вобласьці была засяроджана на аналізе прыроды ведаў і пратое, як яна суадносіцца са зьвязанымі паняткамі, як то [[ісьціна]], [[вера]] й [[абгрунтаваньне]]. Яна таксама вывучае сродкі вытворчасьці ведаў, а таксама ставіцца са скэптыцызмам да розных ведаў. Тэрмін «эпістэмалёгія» быў уведзены шатляндзкім філёзафам [[Джэймз Фрэдэрык Фэр’е|Джэймзам Фрэдэрыкам Фэр’е]]<ref>Encyclopaedia Britannica Online, 2007</ref> і актыўна ўжываўся ў ангельска-амэрыканскай філязофіі XX стагодзьдзя. У [[фізыка|фізыцы]] [[канцэпцыя]] эпістэмалёгіі мае жыцьцёва важнае значэньне ў сучаснай інтэрпрэтацыі [[квантавая мэханіка|квантавай мэханікі]], і выкарыстоўваецца шматлікімі аўтарамі для аналізу працы дамінуючых фізыкаў, як то [[Вэрнэр Карл Гайзэнбэрг|Вэрнэр Гайзэнбэрг]], [[Макс Борн]] і [[Вольфганг Паўлі]].
 
Многія філёзафы мяркуюць, што веды паходзяць з розуму. Людзі маюць здольнасьць разважаць, і, такім чынам, яны могуць атрымліваць веды з гэтых разважаньняў. Іншыя філёзафы сьцьвярджаюць, што людзі становяцца дасьведчанымі толькі тады, калі адчуваюць жыцьцёвыя сытуацыі й маюць непасрэдны кантакт з навакольным сьветам. Гэтыя філёзафы настойваюць, што чалавек можа атрымаць веды толькі тады, калі адчувае жыцьцё сваімі ўласнымі пачуцьцямі<ref>[https://study.com/academy/lesson/epistemology-definition-examples-quiz.html Epistemology: Definition & Examples]. Study.com.</ref>.
 
== Крыніцы ==
Радок 14 ⟶ 16:
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://plato.stanford.edu/entries/epistemology/ Эпістэмалёгія]. Стэнфардзкі ўнівэрсытэт{{ref-en}} Стэнфардзкі ўнівэрсытэт.
* [http://www.iep.utm.edu/Epistemo Эпістэмалёгія]. Інтэрнэт-энцыкляпэдыя філязофіі{{ref-en}} Інтэрнэт-энцыкляпэдыя філязофіі.
* [http://pantheoncampuspress.yale.edu/~kd47keithderose/Whatwhat-Isis-Epistemology.htmepistemology/ Што такое эпістэмалёгія?] Yale CampusPerss{{ref-en}}.
* [https://www.learnreligions.com/what-is-epistemology-250526 Што такое эпістэмалёгія?] Learn Religions{{ref-en}}.
 
[[Катэгорыя:Эпістэмалёгія| ]]