Уладава: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д афармленьне
стыль, дапаўненьне, выява
Радок 40:
|TERYT =
|Выява = Włodawa-ul.Koscielna.jpg
|Апісаньне выявы = Вуліца КасьцёльнаяКасьцельная
|Шырата градусаў = 51
|Шырата хвілінаў = 33
Радок 51:
|Сайт = [http://www.um.wlodawa.pl/ Афіцыйны сайт]
}}
'''Уладава''' ({{мова-pl|Włodawa|скарочана}}, састарэлая назва — '''Валодава'''<ref>[http://bibliotekar.ru/rus/86.htm Іпацеўскі сьпіс]// Галіцка-Валынскі летапіс // 6751 [1243]</ref>) — [[места]] ў паўночна-заходняй частцы [[Люблінскае ваяводзтва|Люблінскага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]], на сутоках рэчакрэк [[Заходні Буг|Бугу]] і [[Уладаўка|Ўладаўкі]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Гміна Ўладава|сельскай гміны]] і [[Уладаўскі павет|УладаўскагаЎладаўскага павету]] і [[ГмінаЛюблінскае Ўладававаяводзтва|гміныЛюблінскага Ўладававаяводзтва]]. Насельніцтва на 2009 год — 13&nbsp;918 чал. Знаходзіцца каля [[беларуска-польская граніца|беларуска-польскай граніцы]], вузел аўтамабільных дарог на [[Люблін]], [[Белая (горад)|Белую]], [[Тэрэспаль]], [[Зосін]] і інш.
 
Белая — [[Магдэбурскае права|магдэбурскае]] [[места]] гістарычнай [[Берасьцейскі павет|Берасьцейшчыны]], старажытны [[Бельскі замак|замак]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Да нашага часу тут захаваліся комплекс кляштару паўлінаў з касьцёлам Сьвятога Людвіка, фундаваны [[Людвік Пацей|Людвікам Пацеем]], царква Раства Багародзіцы, мастацкае аблічча якой пацярпела ад [[мураўёўкі|маскоўскай перабудовы]], а таксама Вялікая і Малая сынагогі, помнікі архітэктуры XVIII—XIX стагодзьдзяў.
Знаходзіцца каля [[беларуска-польская граніца|беларуска-польскай граніцы]], вузел аўтамабільных дарог на [[Люблін]], [[Белая (горад)|Белую]], [[Тэрэспаль]], [[Зосін]] і інш.
 
== Гісторыя ==
*=== XIII стагодзьдзе: першыя згадкі, уваходзіла ў склад [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]].===
Упершыню Ўладава (''Валодава''<ref>[http://bibliotekar.ru/rus/86.htm Іпацеўскі сьпіс], Галіцка-Валынскі летапіс, 6751 [1243]</ref>) ўпамінаецца ў XIII ст. У 1534 годзе яна атрымала [[Магдэбурскае права]].
* 1534: атрымала [[Магдэбурскае права]].
 
* 1566: [[места]], у [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскім павеце]] [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскага ваяводзтва]].
Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Уладава ўвайшла ў [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскі павет]] [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскага ваяводзтва]]. У 1624—1698 гадох тут дзейнічаў кальвінскі збор. У 1648 годзе места пацярпела ад войскаў [[Багдан Хмяльніцкі|Б. Хмяльніцкага]].
* 1624—1698: ува Ўладаве дзейнічаў кальвінскі збор.
 
* 1648: места пацярпела ад войскаў [[Багдан Хмяльніцкі|Б. Хмяльніцкага]].
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
* 1795: у выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай апынулася ў [[Аўстрыя|Аўстрыі]].
*У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) Уладава апынулася ў Аўстрыі, з пачатку XIX стагодзьдзе:ст. — у складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе стала цэнтрам павету [[Седлецкая губэрня|Седлецкай губэрні]].
 
* 1867: цэнтар павету.
За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў 1915 годзе Ўладаву занялі нямецкія войскі.
* 1921: у міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспубліцы]].
 
<gallery caption="Старая графіка Ўладава" widths=150 heights=150 class="center">
Uładava, Klaštarnaja, Paŭlinski. Уладава, Кляштарная, Паўлінскі (K. Stronczyński, 1840-49).jpg|Касьцёл і кляштар паўлінаў. К Странчынскі, {{nowrap|1840-я гг.}}
Uładaŭskaja synagoga. Уладаўская сынагога (K. Stronczyński, 1840-49).jpg|Вялікая сынагога. К Странчынскі, {{nowrap|1840-я гг.}}
Uładava, Mastavaja, Paŭlinski. Уладава, Маставая, Паўлінскі (A. Lerue, 1858).jpg|Маставая вуліца, 1858 г.
Uładava, Kaścielnaja, Paŭlinski. Уладава, Касьцельная, Паўлінскі (1871).jpg|Касьцёл і кляштар паўлінаў, 1871 г.
</gallery>
 
=== Найноўшы час ===
Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай 1921 году]] Ўладава апынулася ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе стала цэнтрам павету Люблінскага ваяводзтва.
 
З пачаткам [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ў 1939 годзе Ўладава занялі войскі [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. У 1944 годзе Ўладава занялі савецкія войскі, па чым яе зноў перадалі Польшчы.
 
<gallery caption="Места на старых здымках" widths=150 heights=150 class="center">
Uładava, Carkoŭnaja, Baharodzickaja. Уладава, Царкоўная, Багародзіцкая (1900).jpg|Царква Раства Багародзіцы
Uładava, Carkoŭnaja, Baharodzickaja. Уладава, Царкоўная, Багародзіцкая (1903).jpg|Царква па [[Мураўёўкі|маскоўскай перабудове]], 1903 г.
Uładava, Kaścielnaja, Paŭlinski. Уладава, Касьцельная, Паўлінскі (1903).jpg|Касьцёл паўлінаў, 1903 г.
Uładava, Klaštarnaja, Paŭlinski. Уладава, Кляштарная, Паўлінскі (1903).jpg|Кляштар паўлінаў, 1903 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Uładava, Kaścielnaja. Уладава, Касьцельная (1903).jpg|Касьцельная вуліца, 1903 г.
Uładava, Kaścielnaja. Уладава, Касьцельная (1901-14) (2).jpg|Касьцельная вуліца, да 1915 г.
Uładava, Ražanieckaja. Уладава, Ражанецкая (1903).jpg|Ражанецкая вуліца, 1903 г.
Uładava, Mastavaja, Paŭlinski. Уладава, Маставая, Паўлінскі (1901-14).jpg|Маставая вуліца, да {{nowrap|1915 г.}}
</gallery>
 
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
* XIX стагодзьдзе: 1827 год — 3263 чал.<ref>Włodawa // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|13}} S. 711</ref>; 1857 год — 6026 тыс. чал.
* XXXIX стагодзьдзе: 19131827 год — 15&nbsp;2203263 тысчал.<ref>Chlebowski чалB.; 1937Włodawa год —// 9084{{Літаратура/Геаграфічны тыс.слоўнік чал.;Каралеўства 1950Польскага|13к}} год — 3754 тысS. чал[http://dir.; 1970 год — 7401 тысicm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/711 чал711].</ref>; 19901857 год — 15&nbsp;264 тыс.6026 чал.
* XXIXX стагодзьдзе: 20061913 год — 1415&nbsp;203220 тысчал.; 1937 год — 9084 чал.; 1950 год — 3754 чал.; 1970 год — 7401 чал.; 1990 год — 15&nbsp;264 чал.
* XXI стагодзьдзе: 2006 год — 14&nbsp;203 чал.
 
=== Культура ===
З [[1998]] угоду ў месьце рэгулярна праводзіцца Фэстываль трох культур. Мерапрыемства прысьвячаецца багатай культуры праваслаўя, каталіцтва дыі юдаізму. Фэстываль нездарма праходзіць ува Ўладаве, бо да вайны мясьціна мела шматнацыянальны характар.<ref>Валера Саўко. [http://www.polskieradio.pl/zagranica/by/news/artykul91487.html Фэстываль трох культур] //, [[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё]], 15 верасьня 2008 г.</ref>
 
== Турыстычная інфармацыя ==
 
=== Славутасьці ===
* Касьцёл Сьв.Сьвятога Людвіка і кляштар паўлінаў (1741—1752).
* Былая вуніяцкая, цяпер праваслаўная царква Раства Прасьв. Багародзіцы (1840—1842).
* Могілкі габрэйскіяюдэйскія старыя (XVIII ст.) і новыя (XIX ст.).
* Касьцёл Сьв. Людвіка (1741—1752).
* Сынагога Вялікая (1764)
* Могілкі габрэйскія старыя (XVIII ст.) і новыя (XIX ст.).
* Сынагога вялікаяМалая (1764)XVIII ст.)
* Царква Раства Багародзіцы (1840—1842; [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Сьвяты Пасад]], цяпер у валоданьні [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|ПАПЦ]])
 
=== Страчаная спадчына ===
* Замак
 
== Галерэя ==
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Włodawa zespół klasztorny paulinów kościół, ob. par. p.w. św. Ludwika, mur., XVIII 01 JoannaPyka.JPG|Касьцёл Сьвятога Людвіка
Drohiczyn_1212.jpg|Замчышча
Włodawa, klasztor paulinów, XVIII, XIX.JPG|Кляштар паўлінаў
Wlodawa-kosciol01-04.jpg|Касьцёл Сьв. Людвіка
Saint Louis church in Włodawa (03).JPG|Інтэр'ер касьцёла
Włodawa3Włodawa - cerkiew.JPGjpg|Царква Раства Прасьв. Багародзіцы
Włodawa Great Synagogue 46.jpg|Вялікая сынагога
</gallery><gallery widths=150 heights=150 class="center">
Kolumna Toskańska we Włodawie4.JPG|Тасканская калёна
Włodawa Beit ha-midrasz 01.jpg|Сынагога
Włodawa Great Synagogue 46.jpg|Вялікая сынагога
Włodawa2.JPG|Рынкавы пляц
Włodawa, dom kahalny, widok od pn-wsch..JPG|Малая сынагога
Włodawa-ul.11Listopada.jpg|Вуліца 11 лістапада
Włodawa, Czworobok - fotopolska.eu (225608).jpg|Рынак
Włodawa-Kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego.jpg|Касьцёл Найсьв. Сэрца Езуса
</gallery>
 
Радок 99 ⟶ 130:
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
 
== Літаратура ==
* Włodawa // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|13}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/711 711]—713
 
== Вонкавыя спасылкі ==