Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
W (гутаркі | унёсак)
д →‎Дэмаграфія: +Зьвязнасьць
д выпраўленьне парамэтру {{Commons}}
Радок 31:
ЧасРозьніцаUTCУлетку = +1|
НезалежнасьцьПадзеі = — ад [[Францыя|Францыі]] |
НезалежнасьцьДаты = <br />[[13 жніўня]] [[1960]] году |
ДзяржаўныГімн = La Renaissance |
АўтамабільныЗнак = RCA |
Радок 41:
 
== Гісторыя ==
Першы абраны пасьля атрыманьня незалежнасьці прэзыдэнт [[Давыд Дако]] быў зрынуты ў [[1966]] годзе ў выніку вайсковага перавароту. Да ўлады прыйшоў [[Жан-Бэдэль Бакаса]], які абвясьціў ЦАР імпэрыяй, а сябе — імпэратарам. У [[1979]] годзе пры вайсковай падтрымцы [[Францыя|Францыі]] да ўлады вярнуўся Дако, краіне быў вернуты ранейшы назоў. У [[1981]] годзе ў выніку чарговага вайсковага перавароту прэзыдэнтам стаў генэрал [[Андрэ Калінгба]].
 
У пачатку [[1990-я|1990-х]] гадоў пад уплывам агульных дэмакратычных тэндэнцыяў у Афрыцы і палітыка-эканамічнага ціску з боку заходніх донараў вайсковыя ўлады абвясьцілі, што прыступаюць да стварэньня ўмоваў для вяртаньня краіны да грамадзянскага кіраваньня. Аднавілася дзейнасьць палітычных партыяў, быў прыняты Закон аб выбарах. У [[1993]] годзе на прэзыдэнцкіх выбарах, прызнаных міжнароднымі назіральнікамі вольнымі і дэмакратычнымі, перамог [[Анж-Фэлікс Патасэ]]. У верасьні [[1999]] году ён быў перавыбраны на новы шасьцігадовы тэрмін.
 
На працягу некалькіх гадоў сытуацыя ў ЦАР заставалася вельмі нестабільнай і выбуханебясьпечнай, рэжым Патасэ трымаўся ў асноўным за кошт прамой ваеннай падтрымкі [[Лібія|лібійцаў]] і фактычна кантраляваў толькі сталіцу ЦАР.
 
[[15 сакавіка]] [[2003]] году чарговы наступ узброеных атрадаў былога начальніка генштаба ўзброеных сіл ЦАР [[Франсуа Базызэ]] завяршыўся амаль бяскроўным узяцьцем гораду Бангі і зьменай улады. Зрынуты прэзыдэнт Патасэ атуліўся на тэрыторыі суседняга Камэруну, адкуль неўзабаве перамясьціўся ў [[Тога]], паабяцаўшы, што працягне барацьбу за ўладу ў ЦАР.
 
Франсуа Базызэ які абвясьціў сябе главой дзяржавы ў сваю чаргу заявіў, што «зьвяржэньне ранейшага рэжыму дазваляе стварыць умовы для правядзеньня рэальных дэмакратычных ператварэньняў». Па выніках другога тура прэзыдэнцкіх выбараў прэзыдэнта ЦАР, які адбыўся ў траўні [[2005]] году на пяцігадовы тэрмін абраны Базызэ.
 
== Палітыка ==
=== Унутраная палітыка ===
У адпаведнасьці з Канстытуцыяй [[1994]] году ЦАР — прэзыдэнцкая рэспубліка з правам парлямэнту выносіць вотум недаверу ўраду. Выканаўчая ўлада зьдзяйсьняецца главой дзяржавы і прызначаным ім урадам. У чэрвені 2005 году Базызэ сфармаваў новы кабінэт, у якім пост прэм’ер-міністра заняў [[Элі Дотэ]]. У траўні 2005 году старшынём Нацыянальнай Асамблеі абраны [[Сэлестэн Лерой Гаомбале]].
 
Дзейнасьць палітычных партыяў і арганізацыяў не спынялася. Працягваюць функцыянаваць — Рух вызваленьня цэнтральна-афрыканскага народу (партыя адхіленага ад улады Патасэ), Цэнтральнаафрыканскае дэмакратычнае аб’яднаньне (партыя былога прэзыдэнта Калінгбы), Рух за дэмакратыю і разьвіцьцё (партыя былога прэзыдэнта Дако), Альянс за дэмакратыю і прагрэс і іншыя. Галоўны прафсаюзны цэнтар — Арганізацыя вольных прафсаюзаў службоўцаў дзяржаўнага сэктару.
 
Зь лютага [[2000]] году ў ЦАР дзейнічае Аддзяленьне [[ААН]] па падтрыманьні міру, функцыі якога ў [[2001]] годзе былі значна пашыраныя.
 
=== Вонкавая палітыка ===
Радок 78:
 
== Дэмаграфія ==
ЦАР — адна з найменш разьвітых краінкраінаў Афрыкі, па індэксе чалавечага разьвіцьця (0,363) краіна находзіцца на 168 месцы (з 175 дзяржаваў), 66% насельніцтва жыве ў абсалютнай галечы. Сярэдняя [[працягласьць жыцьця]] складае 44,3 году, дзіцячая сьмяротнасьць дасягае 243 чал. на 1000 дзяцей, 15% насельніцтва інфікаваныя [[СНІД]].
 
Шчыльнасьць насельніцтва — каля 6,3 чал. на км². Штогадовы прырост — 2,5%. Асноўныя этнічныя групы — [[банда]], [[бая]], [[манджа]], [[сара]] і іншыя. У сталіцы — горадзе Бангі каля 600 тысячтысячаў жыхароў.
 
== Рэлігія ==
Радок 88:
Ахова здароўя знаходзіцца ў руках дзяржавы, але яна зусім не вылучае на гэтыя мэты грошай.
 
Нацыянальнае сьвята: Дзень абвяшчэньні Рэспублікі — [[1 сьнежня]].
 
== Спорт ==
Радок 94:
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Афрыка}}
{{Commons|Category:Central African Republic|выгляд=міні}}
 
{{Краіны Афрыкі}}