Вікіпэдыя

Напад на Стоўпцы 1924 году: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д стыль
стыль, дапаўненьне
Радок 4:
|Апісаньне выявы = Артыкул пра падзеі ў Стоўпцах ў газэце «Światowid»
|Памер = 300px
|Краіна = Польшча1924Польшча
|Месца атакі = [[Стоўпцы]]
|Цэль атакі = Вызваленьне з турмы членаў Камуністычнай партыі [[Камуністычная партыя Заходняй Беларусі|Заходняй Беларусі]] і Польшчы<ref name = "stoubcy">[https://belaruspartisan.by/bel/blogs/melnikau/nevyadomyya-staronk-gstory-zakhodnyay-belarus-napad-na-stobtsy-1924-g/ Невядомыя старонкі гісторыі Заходняй Беларусі. Напад на Стоўбцы ў 1924 г.]</ref>
Радок 21:
|Падазраваны =
}}
'''НападНапа́д на Сто́ўпцы''' — узброены напад савецкіх дывэрсантаў на горад [[Стоўпцы]]''', які здарыўсяадбыўся ў ноч з 3 на 4 жніўня 1924 году. Быў найбольш трагічным здарэньнем у гісторыі польскай паліцыі [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|міжваеннага пэрыяду]] — у выніку нападу жыцьцё згубілізагінулі 7 паліцыянтаў, 1 супрацоўнік староства ды 2 цывільныя асобы, параненыя 5 чалавек.
 
Галоўнай мэтай нападу было вызваленьне з гарадзкой турмы дзеячоў [[Камуністычная партыя Заходняй Беларусі|камуністычнай партыі Заходняй Беларусі]] і Польшчы<ref name = "stoubcy"/>. Наступствамі стала ўзмацненьне абароны дзяржаўных межаў у [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай рэспубліцы]], а менавіта стварэньне [[Корпус аховы памежжа|Корпусу аховы памежжа]]<ref name = "stoubcy"/>.
 
== Ход падзей ==
Канец вайны не прынёс супакою мірнаму насельніцтву памежжа. Рабункі, [[кантрабанда]], атакі бальшавіцкіх бандаў не былі рэдкімі. Толькі ў 1924 годзе паліцыя зафіксавала на польска-савецкім памежжы 189 рабункаў і дывэрсійных нападаў ды 28 актаў сабатажу, у якіх удзельнічала каля 1000 чалавек. Верагодна найбольшым гэтакім здарэньнем быў напад на Стоўпцы.
 
ДывэрсійнаяУ ноч з 3 на 4 жніўня 1924 году дывэрсійная банда ў складзе каля 100 чалавек, узброеных кулямётамі ды гранатамі, напала з тэрыторыі [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССРБССР]] на прымежнае, павятовае мястэчка [[Стоўпцы]]. Пасьля пераходу дзяржаўнай мяжы, бандыты зьнішчылі тэлеграфныя і тэлефонныя камунікацыі ды акружылі мястэчка патрулямі. Мэтай іх атакі было зьнішчэньне і [[рабунак]] ўсіх лякальных урадавых установаў — староства, камэндатуры й пастарунку паліцыі, падатковага кіраваньня, пошты, чыгуначнае станцыі ды арышту, а таксама ліквідацыя іх супрацоўнікаў. Напад пачаўся каля 1 гадзіны ночы й працягвалася каля адной з паловай гадзіны.▼
== Напад ==
▲Дывэрсійная банда ў складзе каля 100 чалавек, узброеных кулямётамі ды гранатамі, напала з тэрыторыі [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] на прымежнае, павятовае мястэчка [[Стоўпцы]]. Пасьля пераходу дзяржаўнай мяжы, бандыты зьнішчылі тэлеграфныя і тэлефонныя камунікацыі ды акружылі мястэчка патрулямі. Мэтай іх атакі было зьнішчэньне і [[рабунак]] ўсіх лякальных урадавых установаў — староства, камэндатуры й пастарунку паліцыі, падатковага кіраваньня, пошты, чыгуначнае станцыі ды арышту, а таксама ліквідацыя іх супрацоўнікаў. Напад пачаўся каля 1 гадзіны ночы й працягвалася каля адной з паловай гадзіны.
 
Першым даў бой нападнікам пастарункавы Леон Пікера, які служыў пры касе ў будынку староства. Потым да яго далучыліся: дзяжурны староства, дворнік, паліцыянт ды намесьнік старосты. Дывэрсанты адступілі і рушылі ў кірунку будынка пошты.
 
Адначасова іншыя групы напалі на сядзібу паліцыі (камэндатуру) на вуліцы Шпітальнай і пастарунак пры чыгуначнай станцыі. Сьпераду будынак камэндатуры пасьпяхова абараніў камісар Хлюдзіньскі, аднак з тылу будынку, у стайні тры паліцыянты даглядалі коняў. Два зь іх схаваліся ад нападнікаў, але трэці (Казімеж Квасьнеўскі) быў затрыманы і забіты. У гэты ж час у пастарунку бандыты забілі двух паліцыянтаў (Станіслаў Вайдэра, Люцыян Ростэк) і ранілі двух іншых (адзін, Рышард Матыяшкевіч, памёр у шпіталі). Дывэрсанты зьнішчылі тэлефоннаю станцыю, будынак кіраваньня чыгуначным рухам і будынак пошты, адкуль забралі шмат грошай ды каштоўныя паперы. У бойцы каля гэтых будынкаў загінулі тры паліцыянты (Ігнацы Корзюк, Павел Лісевіч, Бэрнард Фосс). Бандыты авалодалі таксама пунктам часовага арышту і вызвалілі адтуль 18 затрыманых (потым усе яны добраахвотна вярнуліся). Бандыты абрабавалі некалькі магазынаў і памяшканьняў, а на лесапільні [[Кітаевічы]]Кітаевічаў забілі кіраўніка Гольдбаўма й забралі 7 коняў.
 
Вайсковы перасьлед нападнікаў пачаўся неадкладна. Адразу затрымалі фурманкі з трафэямі і 3 бандытаў, а падчас аблавы дзясяткі іншых.
 
== Сьледзтва і суд ==
== Пахаваньне й працэс ==
6 жніўня адбылося ўрачыстае пахаваньне ахвяр нападу. Дзяржаўную ўладу рэпрэзэнтаваў ваявода [[Уладыслаў Рачкевіч|Ўладыслаў Рачкевіч]]. Целы загіблых паліцыянтаў паклалі ў брацкую магілу.
 
25 жніўня ў [[Наваградак|Наваградку]] прайшоў першы судовы працэс над затрыманымі бандытамі. Мікалай Гарачка, Эдвард Карчмарчык або Сапінскі ды Пётар Ёда падрабязна апісалі тэрарыстычныя курсы, якія скончылі ў [[Менск]]у й на якіх выкладальнікамі былі бальшавіцкія афіцэры. Усе падсудныя атрымалі сьмяротнае пакараньне, але ў дачыненьні да Ёды, які быў толькі вартаўнікам і ня браў актыўнага ўдзелу, прэзыдэнт Польскай Рэспублікі скарыстаў права памілаваньня.
 
== Наступствы ==
Трагедыя ў Стоўпцах напрасткі спрычынілася да стварэньня [[Корпус аховы памежжа|Корпусу аховы памежжа]].▼
 
▲Трагедыя ў Стоўпцах напрасткі спрычынілася да ўмацаваньня Польшчай сваіх межаў і стварэньня [[Корпус аховы памежжа|Корпусу аховы памежжа]].
 
У 1924 годзе на каталіцкіх могілках у [[Стоўпцы|Стоўпцах]] быў усталяваны помнік загінулым падчас нападу на Стоўбцы.
 
== Крыніцы ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Напад_на_Стоўпцы_1924_году»