Кастусь Каліноўскі: розьніца паміж вэрсіямі

|Колер загалоўку =

}}

 

У наш час Кастусь Каліноўскі лічыцца адным з найбольш вядомых прадстаўнікоў [[беларусы|беларускай нацыі]] ў сьвеце<ref>[[Вячаслаў Шалькевіч|Шалькевіч В.]] Каліноўскі Кастусь // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 33.</ref>.

[[Файл:Mužyckaja praŭda. Ziamla naša nazyvajecca litoŭskaja, a my nazyvajemsia litoŭcy.jpg|значак|Першая старонка нявыдадзенай Мужыцкай праўды]]

 

{{Цытата|Вы, дзецюкі, пэўне ня ведаеце, хто вы такія, як называецца гэта зямля, на якой нашы бацькі жылі <...> Зямля наша зь вякоў вечных называецца літоўская, а мы то называемся літоўцы.}}

 

У чэрвені 1863 году з прычыны масавых арыштаў мусіў вярнуцца ў [[Вільня|Вільню]], дзе дзейнічаў пад кансьпірацыйнымі прозьвішчамі Макарэвіч, Чарнецкі, Хамовіч, Хамуціўс на кватэры Ямантаў у доме Шышкіна на [[Вуліца Вялікая (Вільня)|Вялікай вуліцы]]<ref name=s1>{{артыкул|аўтар=Шалькевіч В.|загаловак=«Марыська чарнаброва, галубка мая…» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=4|старонкі=68|isbn=}}</ref>. Тут ён зноў узяў цэнтральнае кіраваньне ў свае рукі. Сустракаўся з найбольш блізкімі і праверанымі людзьмі, праводзіў нарады рэвалюцыйнага ўраду<ref name=s70>{{артыкул|аўтар=Шалькевіч В.|загаловак=«Марыська чарнаброва, галубка мая...» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=3|старонкі=70|isbn=}}</ref>.

 

 

Гэта была адна з найгалоўнейшых кансьпіратыўных явак К. Каліноўскага. Апісаньне кватэры Ямантаў і яго тутэйшай дзейнасьці захавалася збольшага ў паказаньнях арыштаваных рэвалюцыянэраў Віленскай асобай сьледчай камісіі. Гэтак Вітальд Парфяновіч апісвае кватэру наступным чынам:

{{Цытата|Сярод рэвалюцыйнай моладзі («чырвоных»), якая зьбіралася ў майго брата Юзэфа для абмеркаваньня справаў на нарады, ня ўсіх ведала асабіста. Але тых, каго ведала, добра памятаю па нязвыклых рысах характару, палымянай любові да Радзімы і гераічнай адданасьці справе. Як жывыя паўстаюць у маёй памяці дарагія вобразы Тытуса Далеўскага, Канстанціна Каліноўскага, Станіслава Бухавецкага, Эмануэля Юндзіла [сына вядомага натураліста], Эдмунда Вярыгі, Ігната Здановіча [сына выкладчыка гісторыі], Ільдэфонса Мілевіча.<br><br>З моладзі, якая прыбыла з Каралеўства, памятаю [Мечыслава] Дарманоўскага з калегамі. Прозьвішчы многіх іншых цяпер ужо не магу прыпомніць, але памяць аб іх справах жыве ў сэрцы. Усе яны былі людзі шляхетныя, выдатных здольнасьцяў, нязвыклай сілы духу. Іх страта стала для краю сапраўднай бядой. Сэрца замірае, калі ўсьведамляеш маштабы няшчасьця народа, цьвет якога растаптаў вораг, а над памяцьцю гэтых сьвятых мучанікаў часам зьдзекуюцца ўласныя дзеці<ref>{{Кніга|аўтар = Ludwika z Jamontów Radziewiczowa|частка = |загаловак = Garść wspomnień z 63 roku. Rękopis w Bibliotece Zakladu Narodowego imienia Ossolińskich we Wroclwiu, sygnatura 12 273/I|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = |год = |том = |старонкі = 87—88|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.}}

 

 

У канцы ліпеня 1863 году на кватэры Ямантаў адбылося сустрэўся з родным братам польскага пісьменьніка [[Балеслаў Прус|Балеслава Пруса]] — Лявонам Главацкім. У якасьці камісара народнага ўраду той прыяжджаў з [[Варшава|Варшавы]] ў Вільню, каб абмеркаваць супярэчнасьці, якія ўзьніклі паміж кіраўнікамі паўстаньня на Беларусі і ў Польшчы<ref name=s469>{{артыкул|аўтар=Шалькевіч В.|загаловак=«Марыська чарнаброва, галубка мая…» Невядомыя старонкі з жыцця Кастуся Каліноўскага|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Роднае слова|тып=|месца=Мн.|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=4|старонкі=69|isbn=}}</ref>.

=== Запавет ===

{{Асноўны артыкул|Лісты з-пад шыбеніцы}}

 

З царскага астрогу перадаў на волю свой запавет [[беларусы|беларускаму народу]] — «Ліст з-пад шыбеніцы»:

 

== Вобраз у мастацтве ==

* «[[Восень пасярод вясны: Аповесць, сатканая з гістарычных матэрыялаў і мясцовых паданняў]]» — аповесьць ([[Адам Мальдзіс]])

* «[[Каласы пад сярпом тваім]]» — раман ([[Уладзімер Караткевіч]])

* [[Андрэй Вашкевіч|Вашкевіч А.]] [http://arche.by/by/8/30/129/ Як Гронскі расправіўся над Каліноўскім] // [[Arche]], 11 лістапада 2008.

* {{Літаратура/Разгром нацыянальнага руху ў Беларусі}}

* {{Літаратура/Культуралёгія: Энцыклапедычны даведнік. Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2003}}

* {{Літаратура/Мысьліцелі і асьветнікі Беларусі (1995)}}