Свабода: розьніца паміж вэрсіямі

{{іншыяІншыя значэньні|Свабода (неадназначнасьць)}}

'''Свабо́да''' — у абсалютным сэнсе, напрамаккірунак падзейпадзеяў такім чынам, што [[воля]] кожнай дзейснай асобы ў гэтых падзеях не падвергнулася [[гвалт|гвалту]]у з боку волі іншых.

'''Свабода''' — у самім агульным сэнсе, наяўнасьць магчымасьці выбару, варыянтаў зыходу падзеі. Адсутнасьць выбару, варыянтаў зыходу падзеі раўнасільна адсутнасьці волі.

Свабода ёсьць адзін з выглядаў праявы [[выпадковасьць|выпадковасьці]], накіроўванае [[свабода волі|свабодай волі]] (усьвядомленая свабода) або стахастычным законам (непрадказальнасьць зыходу падзеі, неўсьвядомленая свабода). У гэтым сэнсе, паняцьце "«свабода"» процілегла паняцьцю "«[[неабходнасьць]]"».

У [[этыка|этыцы]] "«свабода"» зьвязаная з наяўнасьцю [[свабода волі|свабоднай волі]] чалавека. Свабода волі накладае на чалавека [[адказнасьць]] і абавязвае ў заслугу яго слова і ўчынкі. Учынак лічыцца [[маральнасьць|маральным]] толькі ў тым выпадку, калі ён зьдзяйсьняецца свабоднай воляй, зьяўляецца вольным волевыяўленьнем суб'екта. У гэтым сэнсе этыка накіраваная на ўсьведамленьне чалавекам сваёй волі і зьвязанай зь ёй адказнасьцю.

У праве — замацаваная ў канстытуцыі або іншым заканадаўчым акце магчымасьць вызначаных паводзін чалавека (напрыклад, [[свабода слова]], [[свабода веравызнаньня]] і тг. д.). [[Катэгорыя (філязофія)|Катэгорыя]] «свабода» блізкая да паняцьця «права» ў суб'ектыўным сэнсе, аднак апошняе мяркуе наяўнасьць больш або меней выразнага юрыдычнага мэханізму для рэалізацыі і звычайна карэспандуючага абавязку дзяржавы або іншага суб'екта зьдзейсьніць якое-небудзь дзеяньне (напрыклад, падаць працу ў выпадку права на працу). Наадварот, юрыдычная свабода ня мае выразнага мэханізму рэалізацыі, ёй карэспандуе абавязак устрымлівацца ад зьдзяйсненьня якіх-небудзь парушаючых дадзеную свабоду дзеяньняў.<ref name=bigone>''Большой юридический словарь'' Под ред. А. Я. Сухарева, В. Е. Крутских. М., 2007, {{ISBN |978-5-16-002606-0 }}</ref>

{{зноскіКрыніцы}}