Заходнеславянскія мовы: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дНяма апісаньня зьменаў
д афармленьне
 
Радок 1:
{{Моўная група
| назва = заходнеславянскаяЗаходнеславянская група
| альтэрнатыўная назва =
| народнасьць = [[заходнія славяне]]
| рэгіён = [[Цэнтральная Эўропа|Цэнтральная]], [[Усходняя Эўропа]] (у прыватнасьці, [[Польшча]], [[Чэхія]], [[Славаччына]])
| колькасьць носьбітаў = больш за 60 млн
| колер сям’і = індаэўрапейская
| сям’я = [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейская сям'ясям’я]]
* [[балта-славянскія мовы|балта-славянская група]]
** [[славянскія мовы|славянская галіна]]
*** '''заходнеславянская група'''
| мова1 = [[лехіцкія мовы|лехіцкая]], [[лужыцкія мовы|лужыцкая]], [[чэска-славацкія мовы|чэска-славацкая]] падгрупы
| мова2 =
| мапа = Slavic europe.svg
| подпіс мапы = Сьветла-зялёны колер — краіны, у якіх заходнеславянскія мовы зьяўляюцца мовай большасьці насельніцтва і якія маюць у іх дзяржаўны статус
| мапа2 =
| подпіс мапы2 =
| памер мапы =
| sil =
| назва sil =
| зацемка sil =
| sil2-3 =
| назва sil2-3 =
| iso2, iso3 =
| iso5 = zlw
}}
[[Файл:Западнославянские-языки-и-диалекты.png|right305пкс|305px|thumbміні|Мапа распаўсюджаньня заходнеславянскіх моваў ды іхных дыялектаў. Колер — мова, адценьне колеру — дыялект.]]
[[Файл:Slavic languages tree.svg|right305пкс|305px|thumbміні|Дрэва клясыфікацыі балта-славянскіх моваў.]]
'''Заходнеславя́нскія мовы''' — група моваў у складзе [[славянскія мовы|славянскае галіны]] [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскае моўнае сям'ісям’і]]. Распаўсюджаныя ў краінах [[Цэнтральная Эўропа|Цэнтральнай]] ды [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй]] [[Эўропа|Эўропы]] — у [[Польшча|Польшчы]], [[Чэхія|Чэхіі]], [[Славаччына|Славаччыне]], а таксама ў рэгіёнах [[Ніжняя Лужыца|Ніжняя]] і [[Верхняя Лужыца]] на тэрыторыях [[Нямеччына|нямецкіх]] фэдэральных зямель [[Брандэнбург]] і [[Саксонія]] адпаведна. Апрача гэтага, носьбіты заходнеславянскіх моваў таксама пражываюць у шэрагу іншых краінаў Эўропы (у тым ліку і ў памежных зь імі), краінах [[Амэрыка|Амэрыкі]] і ў [[Аўстралія|Аўстраліі]]<ref name="skorvid">{{Кніга|аўтар = Скорвид С. С.|частка = Западнославянские языки|загаловак = Лингвистический энциклопедический словарь|арыгінал = |спасылка = |адказны = Под ред. В. Н. Ярцевой|выданьне = 2|месца = М.|выдавецтва = Российская энциклопедия|год = 2002|том = |старонкі = 663 — 664|старонак = |сэрыя = |isbn = 5-85270-239-0|наклад = }}</ref>.
 
Агульная колькасьць носьбітаў складае больш за 60 млн чал.<ref name="skorvid"/>
Радок 33:
Для заходнеславянскіх моваў характэрныя агульныя рысы, што склаліся за старажытным часам і якія адасобілі іх ад іншых славянскіх моваў. У прыватнасьці, у галіне [[фанэтыка|фанэтыкі]] гэтыя рысы ўключаюць у сябе захаваньне архаічных спалучэньняў галосных ''tl'', ''dl''; вынікі другой ды трэцяй паляталізацыі для заднянёбнага ''ch'' (якое перайшло ў ''š''), захаваньне спалучэньняў ''kv'', ''gv'' (''hv''), наяўнасьць галосных ''c'', ''dz'' (або ''z'') на месцы [[праславянская мова|праславянскіх]] спалучэньняў ''*tj'', ''*kt'', ''*dj'', адсутнасьць [[эпэнтэза|эпэнтэзы]] ''l'' у пазыцыі пасьля губных зычных не ў пачатку слова.
 
Сучасныя пісьмовасьці цяперашніх заходнеславянскіх моваў заснаваныя на [[лацінскі альфабэт|лацінскім альфабэце]] і зьмяшчаюць у сабе некаторую колькасьць адрозных [[дыякрытычныя знакі|дыякрытычных знакаў]]. Найстаражытнейшы пісьмовы помнік датуецца [[13 стагодзьдзе|XIII]] ст.стагодзьдзем (для [[чэская мова|чэскае мовы]]).
 
== Клясыфікацыя ==
Радок 59:
******* [[Кнааніт]] †
 
Лехіцкая падгрупа, якая ўлучала польскую, палабскую, кашубскую, славінскую, а раней і іншыя пляменныя мовы, на цяперашні час складаецца толькі з польскае ды кашубскае моваў з прычыны [[мёртвая мова|зьнікненьня носьбітаў]] астатніх моваў, пры гэтым кашубская мова нярэдка разглядаецца ў складзе дыялектаў польскае мовы<ref>{{Кніга|аўтар = Тихомирова Т. С.|частка = Польский язык|загаловак = Языки мира: Славянские языки.|арыгінал = |спасылка = http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Tihomirova_PolskijJazyk.pdf|адказны = |выданьне = |месца = М.|выдавецтва = Academia|год = 2005|том = |старонкі = 1—2|старонак = |сэрыя = |isbn = 5-87444-216-2|наклад = }}</ref>. Вымерлы ў [[20 стагодзьдзе|XX]] стагодзьдзі славінскі ідыём прадстаўляе зь сябе архаічны дыялект кашубскае мовы. Цягам апошняга часу, на мяжы ХХ-ХХІ ст. адзначаецца рух за прызнаньне [[сылескі этналект|сылескага дыялекту]] ў якасьці асобнае мовы<ref>{{Кніга|аўтар = Тихомирова Т. С.|частка = Польский язык|загаловак = Языки мира: Славянские языки.|арыгінал = |спасылка = http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Tihomirova_PolskijJazyk.pdf|адказны = |выданьне = |месца = М.|выдавецтва = Academia|год = 2005|том = |старонкі = 37|старонак = |сэрыя = |isbn = 5-87444-216-2|наклад = }}</ref>, прадпрымаюцца спробы яго кадыфікацыі. Лужыцкая падгрупа на думку шматлікіх лінгвістаў прадстаўленая адзінай [[лужыцкая мова|лужыцкай мовай]], якая мае ўнутраную дыфэрэнцыяцыю і дзьве літаратурныя формы, ніжне- ды верхнелужыцкую, у той жа час верхнелужыцкую і ніжнелужыцкую ў якасьці самастойных моваў разглядае Г. Шустэр-Шэўц<ref>{{Кніга|аўтар = Ермакова М. И.|частка = Функционирование серболужицкого языка|загаловак = Язык. Этнос. Культура.|арыгінал = |спасылка = http://www.philology.ru/linguistics3/ermakova-94.htm|адказны = |выданьне = |месца = М.|выдавецтва = |год = 1994|том = |старонкі = 151—165|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.
 
== Арэал і колькасьць носьбітаў ==
Найбольш распаўсюджанымі заходнеславянскімі мовамі зьяўляюцца польская, чэская і славацкая мова, на якіх размаўляе адпаведна 35; 9,5 і 4,5 млн чалавек.
 
Кашубская мова распаўсюджаная ў асобных рэгіёнах поўначы Польшчы, лужыцкія — у выглядзе невялікіх астраўкоў на паўднёвым усходзе Нямеччыны. Палабская і славінская мовы на цяперашні момант зьяўляюцца мёртвымі. Палабская мова аднаўляецца на аснове асобных словаў і мясцовых назваў, што маюцца ў лацінскіх і нямецкіх дакумэнтах, у невялікіх запісах жывога маўленьня [[17XVII—XVIII стагодзьдзе|XVII]]—[[18 стагодзьдзе|XVIII]] стстстагодзьдзяў.
 
== Асаблівасьці ==
Радок 103:
 
== Літаратура ==
* ''Ананьева Н. Е.'' История и диалектология польского языка. — 3-е изд., испр. — М.: Книжный дом «Либроком», 2009. — 304 с. — {{ISBN |978-5-397-00628-6}}
* ''Дуличенко А. Д.'' Кашубский язык // Языки мира: Славянские языки. — М.: «Academia»,, 2005. — С. 383—403. — {{ISBN |5-87444-216-2}}
* ''Ермакова М. И., Недолужко А. Ю.'' Серболужицкий язык // Языки мира: Славянские языки. — М.: «Academia», 2005. — С. 309—347. — {{ISBN |5-87444-216-2}}
* ''Скорвид С. С.'' Чешский язык // Языки мира: Славянские языки. — М.: «Academia», 2005. — 36 с. — {{ISBN |5-87444-216-2}}
* ''Смирнов Л. Н.'' Словацкий язык // Языки мира: Славянские языки. — М.: «Academia», 2005. — С. 274—309. — {{ISBN |5-87444-216-2}}
* ''Супрун А. Е.'' Полабский язык // Языки мира: Славянские языки. — М.: «Academia», 2005. — С. 404—417. — {{ISBN |5-87444-216-2}}
* ''Тихомирова Т. С.'' Польский язык // Языки мира: Славянские языки. — М.: «Academia», 2005. — 37 с. — {{ISBN |5-87444-216-2}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://tapemark.narod.ru/les/164a.html Заходнеславянскія мовы. Лінгвістычны энцыкляпэдычны слоўнік]{{ref-ru}}
 
{{Славянскія мовы}}
 
[[Катэгорыя:Заходнеславянскія мовы| ]]
[[Катэгорыя:Славянскія мовы]]