Сьвіслацкая гімназія: розьніца паміж вэрсіямі

'''Сьвіслацкая гімназія''' ([[1804]]—[[1845]]1804—1845) — агульнаадукацыйная сярэдняя навучальная ўстанова ў мястэчку [[Сьвіслач (горад)|СьвіслачСьвіслачы]] (цяпер мае статус гораду) [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]]. Сярод сучасьнікаў лічылася адной з найлепшых навучальных установаў [[ВКЛ|Вялікага Княства Літоўскага]]<ref>{{Кніга|аўтар=Л. М. Несцярчук.|загаловак=Напалеон Орда. Шлях да Бацькаўшчыны: кніга-альбом|месца=Мн.|выдавецтва=Маст. літ.|год=2009|старонкі=23|isbn=978-985-02-1031-9}}</ref>.

У гімназіі, а таксама ў вучэльні і прагімназіі, у каторыя яна пазьней была расфарміраванарасфармавана, навучаліся такія выбітныя асобы, як [[Напалеон Орда]], [[Рамуальд Траўгут]], [[Кастусь Каліноўскі]], [[Юзэф Ігнацы Крашэўскі]].

[[18 верасьня]] [[1804]] г.году [[Расейская імпэрыя|імпэратар]] [[Аляксандар I Раманаў|Аляксандар I]] афіцыйна зацьвердзіў адкрыцьцё [[Гімназія|гімназіі]] з прапановы дырэктара вучэльняў Гарадзенскай губэрні Ю. Касакоўскага і са згоды гаспадара мястэчка графа В. Тышкевіча, які ахвяраваў установе будынак і тысячу [[злоты|злотых]] на яго перабудову, а таксама завяшчаў 30 тыс. [[расейскі рубель|рублёў]] серабром<ref name="EGB" />.

У [[1815]] г.годзе пасьля сьмерці Тышкевіча атрыманыя ў спадчыну грошы дазволілі кіраўніцтву гімназіі перавесьці яе на новы ўзровень, пашырыўшы колькасьць прадметаў і выкладчыкаў. У [[1817]] г.годзе тут меліся падрыхтоўчая і 6 асноўных клясаў, 10 выкладчыкаў і блізу 300 вучняў. Выкладаліся: [[польская мова|польская]], [[лацінская мова|лацінская]], [[грэцкая мова|грэцкая]], [[нямецкая мова|нямецкая]] і [[француская мова|француская]] мовы, [[арытмэтыка]], [[альгебра]], [[геамэтрыя]], [[трыганамэтрыя]], [[каморніцтва]], [[прыродазнаўства]], [[архітэктура]], [[хімія]], [[фізыка]], [[права]], [[палітэканомія]], [[каліграфія]], [[гісторыя]], [[міталёгія]], [[касмаграфія]], [[садоўніцтва]], [[батаніка]], [[сельская гаспадарка]], [[мінэралёгія]], [[мараль]], [[лёгіка]], [[рыторыка]], [[паэзія]], [[эстэтыка]], [[маляваньне]], [[музыка]], [[гімнастыка]].

У [[1819]] г.годзе уў гімназіі ўзьніклі навуковыя гурткі «Навуковае» і «Маральнае», з афіцыйнай мэтай «удасканаліць айчынную мову». А з [[1822]] г.году пачало дзейнічаць таемнае студэнцкае таварыства «[[Заране]]», якое было раскрытае [[Расейская імпэрыя|імпэрскімі]] ўладамі [[11 кастрычніка]] [[1823]] г.году, пры гэтым 46 чалавек былі арыштаваны ці трапілі пад нагляд паліцыі. Частка настаўнікаў была пераведзена ў іншыя навучальныя ўстановы. Аднак усе гэтыя меры мала зьмянілі сытуацыю ўнутры гімназіі і ўжо ў [[1825]] г.годзе вайсковаму патрулю загадвалася бесьперапынна сачыць за гімназіяй, што не перашкодзіла тайнаму гуртку «Ваенныя сябры» заснаваць у гэтым годзе тут сваю філію.

Паводле гісторыка [[Андрэй Самусік|Андрэя Самусіка]], у [[1825]] г.годзе уў Сьвіслацкай гімназіі [[гісторыя|гісторыю]] і [[геаграфія|геаграфію]] выкладаў [[Ян Чачот]]<ref name="EGB">А. Самусік. Свіслацкая гімназія // {{Літаратура/ЭГБ|6-2}} С. 262</ref>, аднак дасьледнікі біяграфіі паэта і фальклярыста сьцьвярджаюць, што з канца [[1824]] па травень [[1825]] году Я. Чачот адбываў шасьцімесячнае пакараньне ў крэпасьці Кізіл<ref>[http://www.marakou.by/by/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-ii/index_19884.html Чачот Ян Антоні] // {{Літаратура/Даведнік Маракова|РЛ|1|0|РЛ1-3|РЛ1-3}}</ref> па справе віленскіх згуртаваньняў моладзі.

У [[1834]] г.годзе гімназія страціла статус губэрнскай, ёй стала [[Гарадзенская гімназія|гімназія]] ў [[Горадня|Горадні]]. У Сьвіслачы захавалася павятовая гімназія, якую меркавалася перавесьці ў [[Слонім]], а ў Сьвіслачы пакінуць толькі 5-кляснае павятовае вучылішча для дваран. У [[1845]] г.годзе гімназія была пераведзена ў [[Шаўлі]] [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]] (у Сьвіслачы засталося павятовае вучылішча).

Апошняй спробай аднавіць у мястэчку гімназічную адукацыю было стварэньне ў [[1860]] г.годзе на базе вучылішча першай у Расейскай імпэрыі 4-кляснай прагімназіі. Вучэбны курс у якой адпавядаў першым 4 клясам поўнай гімназіі, куды потым выпускнікоў прагімназіі прымалі без іспытаў ў 5-ю клясу. Пасьля задушэньня [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|паўстаньня 1863—1864 гг.]] прагімназія была часова зачыненая, а ў [[1865]] г.годзе рашэньнем ураду канчаткова скасаваная.