Этыёпія: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →Гісторыя: +Спасылка |
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Ethiopia?oldid=871195472 |
||
Радок 38:
Дадаткі = [[Файл:Ethiopia.png|цэнтар|280пкс|Мапа Этыёпіі]]
}}
'''
Тэрыторыя Этыёпіі разглядаецца некаторымі навукоўцамі як вобласьць, зь якой сучасныя людзі рушылі на [[Блізкі Ўсход]] і далей<ref>[https://web.archive.org/web/20110629125652/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=awJVkvnk8KjM «Humans Moved From Africa Across Globe, DNA Study Says»]. Bloomberg News.</ref><ref>Kaplan, Karen (21 February 2008). [https://web.archive.org/web/20130603122801/http://www.startribune.com/world/15860017.html «Around the world from Addis Ababa»]. Los Angeles Times. Star Tribune.</ref>. На думку лінгвістаў, першыя людзі, якія размаўлялі на [[афразійскія мовы|афразійскіх мовах]], паходзілі з гэтага рэгіёну<ref>Zarins, Juris (1990). «Early Pastoral Nomadism and the Settlement of Lower Mesopotamia». Bulletin of the American Schools of Oriental Research. 280 (280): С. 31—65. doi:10.2307/1357309.</ref>. Гісторыю краіны можна прасачыць са старажытных часоў і большую частку сваёй гісторыі Этыёпія зьяўлялася манархіяй. У першыя стагодзьдзі нашае эры старажытнае каралеўства [[Аксум]] існавала на месцы сёньняшняй Этыёпіі<ref>Henze, Paul B. (2005) «Layers of Time: A History of Ethiopia», {{ISBN|1-85065-522-7}}.</ref>. Каля 1137 году ўтварылася Этыёпская імпэрыя. У канцы [[каляніяльны падзел Афрыкі|каляніяльнага падзелу Афрыкі]] ў XIX стагодзьдзі Этыёпія была толькі адной з двух краінаў, якія захавалі свой сувэрэнітэт. Краіна некаторы час была акупаваная [[Італія]]й з 1936 па 1941 гады. Этыёпія таксама была першым афрыканскім чальцом у [[Ліга народаў|Лізе нацыяў]] і [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў]]. У 1974 годзе этыёпскі імпэратар [[Хайле Сэласіе]] быў зрынуты са свай пасады камуністычнім вайсковым урадам пры падтрымцы [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|Савецкага Саюза]]. Камуністычны ўрад быў скінуты ў 1991 годзе [[Этыёпскі народны рэвалюцыйны дэмакратычны фронт|Этыёпскім народным рэвалюцыйным дэмакратычным фронтам]], таксама левага кірунку, якія застаецца асноўнай кіруючай палітычнай кааліцыяй з тых часоў.
Этыёпія і Эрытрэя выкарыстоўваць старажытны [[этыёпскі альфабэт]], які зьяўляецца адным з самых старэйшых альфабэтаў у сьвеце, які выкарыстоўваюцца да гэтага часу<ref>Page, Willie F. (2001). [https://books.google.com/books?id=gK1aAAAAYAAJ ''«Encyclopedia of African history and culture: African kingdoms (500 to 1500), Volume 2»'']. Facts on File. — С. 230. — {{ISBN|978-0-8160-4472-6}}.</ref>. Большасьць насельніцтва вызнае [[хрысьціянства]], галоўным чынам зьяўляючыся вернікамі [[Этыёпская праваслаўная царква|Этыёпскай праваслаўнай царквы]], у той час як каля траціны вызнае [[іслам]], зьяўляючыся ў асноўным [[суніты|сунітамі]]. Да 1980-х гадох у Этыёпіі жыла значная колькасьць [[этыёпскія габрэі|этыёпскіх габрэяў]]<ref>Weil, Shalva (2011). ''«Ethiopian Jews»'', New York: Cambridge University Press. — С. 165—166.</ref>. Этыёпія зьяўляецца шматмоўнай краінай з каля 80 этналінгвістычнымі групамі, чатыры найбуйнейшыя зь якіх ёсьць [[арома]], [[амхара]], [[самалі (народ)|самалі]] і [[тыграі]].
Этыёпія зьяўляецца краінай прыродных кантрастаў, з урадлівымі землямі на захадзе, лясамі і шматлікімі рэкамі з аднаго боку, і адным з самых гарачых пунктаў на Зямлі ў паселішчы [[Далол]] на поўначы краіны. [[Этыёпскае нагор’е]] зьяўляецца найбуйнейшым бесперапынным горным ланцугом у Афрыцы, а пячоры [[Соф-Амар]] утрымліваюць самую вялікую пячору на кантынэнце. Клімат ёсьць [[трапічны клімат|трапічным]], гарачым і сэзонна вільготным, [[пустэльня клімат|пустэльны]] і [[паўпустэльны клімат|паўпустэльны]] на поўначы і ўсходзе краіны. Этыёпія таксама мае найбольшую колькасьць аб’ектаў [[Сусьветная спадчына ЮНЭСКО|Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО]] ў Афрыцы<ref>[http://www.deepethiopian.com/2013/05/ethiopia-most-world-heritage-sites-in.html «Ethiopia: Most World Heritage Sites in Africa»]. Deep from an Ethiopian.</ref>. Акрамя таго, гэтая дзяржава зьяўляецца адной з заснавальніц і чальцом ААН, [[Група 24|G-24]], [[Рух недалучэньня|Руху недалучэньня]], [[Група 77|G-77]] і [[Арганізацыя афрыканскага адзінства|Арганізацыі афрыканскага адзінства]]. Сталіца краіны Адыс-Абэба ёсьць месцам разьмяшчэньня штаб-кватэры [[Афрыканскі зьвяз|Афрыканскага зьвязу]], [[Панафрыканская палата гандлю і прамысловасьці|Панафрыканскай палаты гандлю і прамысловасьці]], Эканамічнай камісіі ААН для Афрыкі, афрыканскіх рэзэрвовых сілаў і многіх з глябальных грамадзкіх арганізацыяў скіраваных на Афрыку. У 1970-х і 1980-х гадох Этыёпія перажыла сэрыю грамадзянскіх канфліктаў і камуністычных чыстак, якія перашкодзілі разьвіцьцю ейнай эканоміцы. Краіна аднавілася і зараз мае самую вялікую эканомію па СУП ва [[Усходняя Афрыка|Ўсходняй Афрыцы]]<ref>[http://nazret.com/blog/index.php/2010/02/06/ethiopia_surpasses_kenya_to_become_east_ «Ethiopia surpasses Kenya to become East Africa's Biggest Economy»]. Nazret.com.</ref><ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=2&sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=644&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= «Ethiopia GDP purchasing power 2010: 86 billion»]. International Monetary Fund.</ref>.
== Гісторыя ==
Радок 84 ⟶ 90:
Сетка [[СМІ|сродкаў масавай інфармацыі]] ўключае дзяржаўную тэлерадыёкампанію, два інфармацыйныя агенцтвы, шматлікія друкаваныя выданьні, у асноўным прыватныя, на [[ангельская мова|ангельскай]], [[амхарская мова|амхарскай]] і іншых мясцовых мовах.
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Афрыка}}
{{Commons
{{Краіны Афрыкі}}
| |||