Гародніна: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Vegetable?oldid=868927056 |
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Vegetable?oldid=868927056 |
||
Радок 1:
[[Файл:
'''Гародніна''' — пэўныя ядомыя часткі расьлінаў, пераважна травяністых, якія выкарыстоўваюцца чалавекам у [[ежа|ежу]] й звычайна супрацьпастаўляюцца салодкай [[садавіна|садавіне]], [[ягада]]м і разнастайнаму [[зерне|зерню]], [[спэцыя]]м, [[трава]]м або [[затаўка]]м. Панятак гародніны й ейнае адрозьненьне ад садавіны вызначаны невыразна й не зьяўляецца навуковымі, тым ня менш тэрмін шырока выкарыстоўваецца ў [[кулінарыя|кулінарыі]]. Гароднінай могуць быць практычна любыя часткі расьліны, у прыватнасьці [[лісьце]], [[плод|плады]], [[кветка|кветкі]], [[карняплод]]ы, [[сьцябло|сьцеблы]], клубні, да іх таксама звычайна адносяць [[грыбы]], якія не зьяўляюцца расьлінамі. Некаторыя прадукты з гародніны звычайна ўжываюцца ў ежу сырымі, тады як іншыя рыхтуюцца рознымі спосабамі.
Нягледзячы на тое, што большасьць моваў маюць тэрміны, у шырокім сэнсе аналягічныя адзін аднаму, аднясеньне канкрэтных частак расьлін у гэтыя катэгорыі залежыць ад мясцовых кулінарных традыцыяў. Напрыклад, у [[Бразылія|Бразыліі]] [[авакада]] традыцыйна ўжываецца ў ежу з [[цукар|цукрам]] як [[дэсэрт]] або прыкладаецца да [[малочны кактэйль|малочных кактэйляў]], і такім чынам лічыцца [[садавіна|фруктам]], тады як у [[Мэксыка|Мэксыцы]] й [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]] авакада дадаецца ў салаты й [[соўс]]ы й лічыцца гароднінай.
Першапачаткова дзікая гародніна сабралася людзьмі шляхам [[зьбіральніцтва]], што, зь цягам часу, прывяло да пераходу да культываваньня гародніны ў некалькіх частках сьвету, верагодна, на працягу пэрыяду ад 10 тысяч гадоў да н. э. да 7 тысяч гадоў да н. э., калі значна пашырыўся новы сельскагаспадарчы лад жыцьця. Па-першае, спачатку першабытныя людзі культывавалі мясцовыя расьліны, аднак праз разьвіцьцё гандлю пашырыліся розныя віды гародніны экзатычных культур зь іншых рэгіёнаў Зямлі. У цяперашні час, большасьць відаў гародніны вырошчваюць па ўсім сьвеце, дзе гэта дазваляе клімат, ці гэта склалася культурна. Гародніна можа быць вырашчана ў абароненых асяродзьдзях, як то цяпліцах, у менш прыдатных кутках плянэты. На сёньня [[Кітай]] зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам гародніны. Глябальны гандаль сельскагаспадарчай прадукцыі дазваляе спажыўцам набываць гародніну, якую вырасьцілі ў далёкіх краінах. Маштаб вытворчасьці вар’іруецца ад фэрмэрскіх гаспадарак, якія забясьпечваюць патрэбу ў ежы толькі сваёй сям’і, да аграбізнэсу зь вялікімі сельскагаспадарчымі засеўнымі плошчамі, якія вырошчваюць прадукцыю на сусьветны рынак. У залежнасьці ад віду гародніны значна адрозьніваюцца мэтады і спосабы ўборкі ўраджаю, ягонага захоўваньня, перапрацоўкі і [[маркетынг]]у.
Гародніна можна ўжываць у ежу як у сырым выглядзе, гэтак і варанай. Яна гуляе важную ролю ў харчаваньні чалавека, зьяўляючыся прадуктам у асноўным зь нізкім утрыманьнем [[тлушчы|тлушчаў]] і [[вугляводы|вугляводаў]], але з высокім утрыманьнем [[вітаміны|вітамінаў]], [[мінэрал]]аў і харчовых валокнаў. Многія дыетолягі заахвочваюць людзей да спажываньня вялікая колькасьці садавіны і гародніны, у прыватнасьці, да пяці ці больш порцыяў цягам дню.▼
▲
== Беларусь ==
| |||