Марш свабоды (1999): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Stary Jolup (гутаркі | унёсак)
Радок 40:
|нататкі =
}}
'''Марш свабоды''' — шэсьце, якое зладзіла беларуская апазыцыя 17 кастрычніка 1999 году ў [[Менск]]у. Мерапрыемства скончылася масавымі сутыкненьнямі дэманстрантаў зь міліцыянтамі і салдатамі ўнутраных войскаў і шматлікімі арыштамі. У розныя моманты шэсьця колькасьць удзельнікаў вагалася ад 20 да 40 тысячтысячаў чалавек.
 
== Кроніка падзей ==
Радок 54:
Удзельнікі Маршу зьбіраліся на [[Плошча Якуба Коласа|плошчы Якуба Коласа]]. Акцыя пачалася з таго, што на плошчы Якуба Коласа амапаўцы забралі ў людзей… чорнага казла. На ім было напісана «лукашэнка», і яго вялі наперадзе калёны <ref name="NN1999">[https://nn.by/?c=ar&i=30995 Марш да незалежнасьці], [[Аляксей Шыдлоўскі]], «Наша Ніва», 1999, №27</ref>
 
А 13 гадзіне адсюль у напрамку плошчы Бангалор рушыла калёна з 5-7 тысячтысячаў чалавек. Міліцыянтаў на іх шляху было мала. Да калёны пачалі далучацца людзі. У кароткім мітынгу на плошчы Бангалор ужо ўдзельнічала каля 20 тысячтысячаў чалавек. З плошчы Бангалор калёна дэманстрантаў накіравалася ў бок плошчы Незалежнасьці, каб занесьці туды 25-мятровыя бел-чырвона-белыя сьцягі і сіня-зорны сьцяг Эўразьвязу. Лік удзельнікаў шэсьця ўвесь час рос і да [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэкту Скарыны]] падыходзіла ўжо калёна з 30 тысячтысячаў чалавек. Дэманстранты паводзілі сябе прыстойна, спакойна, паварочваючы па прапанове міліцэйскіх кардонаў і не ўступаючы ззь імі ў канфлікт. Так, міліцыянты не пусьцілі дэманстрантаў ў бок [[Плошча Перамогі (Менск)|плошчы Перамогі]], а скіравалі на вуліцу Казлова і далей на Першамайскую.
 
На вуліцы Зьмітрака БядулiБядулі адбылася самая буйная правакацыя таго дня: нехта кінуў у пад’езд, дзе месьціцца 34-е паштовае аддзяленьне, пэтарду, і пошта загарэлася. Мужчыны з калёны кінуліся ў агонь і загасілі яго, хаця самі атрымалі апёкі<ref name="NN1999" />.
 
Наступны кардон амапаўцаў прычакаў шэсьце на рагу Фрунзэ ій Першамайскай. Амапаўцаў было толькі пара дзесяткаўдзясяткаў. Іх зьмялі і зьбілі. Шлёмы ж павыкідалі за плот холадакамбінату. Адзін з амапаўцаў, якому ў кароткай сутычцы разьбілі галаву, страціў прытомнасьць, і яму дэманстранты аказалі першую дапамогу, пасьля чаго таго на руках зьнесьлі калегі<ref name="NN1999" />.
 
Вуліца Першамайская на схіле была перакрытая пустымі УАЗікамі, але людзі не перакульвалі іх, як у 1996 годзе.
 
Людзей спыніў толькі трайны кардон АМАПу пры мосцемосьце церазцеразь СьвiслачСьвіслач на Першамайскай. Паводле словаў камэнтатараў [[Беларускае тэлебачаньне|Беларускага тэлебачаньня]], Лукашэнка ўвесь час назіраў за разгортваньнем падзеяў у цэнтры Менску і ў тры гадзіны дня аддаў загад спыніць рух калёны<ref name="Viasna" />.
 
=== Сутычкі ===
Уздоўж вуліцы Янкі Купалы, у двары Дзяржцырку, у дварах бліжэйшых дамоў было сканцэнтравана да пяці тысячтысячаў міліцыянтаў і службоўцаў унутраных войскаў. Мірнае шэсьце падышло да кардону, што быў выстаўлены на мосьце празь Сьвіслач. Дэманстранты падышлі да міліцэйскага кардону на мосьце і спыніліся. Людзі пастаялі, пакрычалі міліцыянтам. Пасьля 15-хвiлiнныххвілінных перамоваў з амапаўцамі Мікола Статкевіч заклікаў дэманстрантаў вярнуцца на плошчу Якуба Коласа<ref name="NN1999" />. Калю людзі сталі адыходзіць шчыты рассунуліся і адтуль выскачылі АМАПаўцы ды пачалі зьбіваць, хапаць і цягнуць дэманстрантаў. Людзі пачалі адбівацца. Спачатку дрэўкамі ад сьцягоў, а потым камянямі. На месцы падзей якраз адбываліся дарожныя работы і ляжала шмат дарожнай пліткі. Пачалася жорсткая сутычка, якая цягнулася каля 40 хвілінаў<ref name="Viasna" />.
 
Дэманстранты, адбіўшы першыя атакі, спрабавалі разагнаць у бок шыхтоў АМАПу трамвай, але важаты не пусьціў іх да стырна. У адказ міліцыянты кінулі ў бок дэманстрантаў сьлезацечныя шашкі, але паўночны вецер панёс дым назад на іх<ref name="NN1999" />.
 
У выніку сутыкненьня зьявіліся першыя параненыя з абодвух бакоў. Удзельнікі шэсьця адбілі тры «атакі» міліцыянтаў. Большасьць дэманстрантаў сталі разьбягацца. Пачаўся хапун. Затрыманых моцна зьбівалі ў аўтазаках<ref name="NN1999" /><ref>[https://www.svaboda.org/a/25245382.html «Калі нашы прыйдуць да ўлады»], [[Радыё Свабода]], 28 студзень 2014</ref><ref name="NN1999" />.
 
Спэцслужбы высадзілі дзьверы кватэры Статкевіча і арыштавалі яго. Была затрыманая і дэпутатка расейскай Дзярждумы ад сацыял-дэмакратаў Беклямішава. Лідэры апазыцыі нейкі час хаваліся. Супрацоўніка газэты «[[Навінкі (газэта)|Навінкі]]» Міколу Салаўя схапілі ўжо каля ўнівэрмага «Беларусь» і моцна зьбілі (ён усё шэсьце ішоў у белым халаце санітара, прадаючы сваё выданьне)<ref name="NN1999" />.
 
Праз год супрацоўнік МУС лейтэнант Батурын папросіць палітычнага прытулку ў ЗША. Ён раскажа, што ўлада адмыслова рыхтавала правакатараў у цывільным да Маршу Свабоды, каб дыскрэдытаваць апазыцыю. Маўляў, ён і сам быў сярод тых, хто падбухторваў беспарадкі. Менавіта гэтыя шпегі падпалілі пошту на вуліцы Зьмітрака Бядулі па шляху шэсьця. У меркаванае месца сутыкненьняў дэманстрантаў ззь сіламі спецпрызначэньняспэцпрызначэньня загадзя даставілі паддоны з тратуарнай пліткай, а іншыя шляхі для руху калёны былі перакрытыя<ref name="NN" />.
 
=== Вынікі ===
Паводле папярэдніх зьвестак, у выніку сутыкненьняў пацярпела больш за 50 міліцыянтаў і салдатаў, арыштавана больш за 100 удзельнікаў «Маршу Свабоды»<ref name="Viasna" />.
Пазьней у Менску адбылося яшчэ некалькі Маршаў Свабоды: — «Марш Свабоды-2» 15 сакавіка 2000 году на які прыйшло 40 тысячтысячаў удзельнікаў, «Марш Свабоды-3» адбыўся 1 кастрычнiкакастрычніка 2000 году і сабраў каля 15 тысячтысячаў. Пасьля ў 2007 годзе быў заяўлены «Эўрапейскі марш».
 
Разгон Маршу астудзіў гарачыя галовы. Такіх сьмелых дэманстрацыйдэманстрацыяў больш неня будзе аж да Плошчы 2006 годагоду. Але пасьля Маршу скачком вырасьлі продажы незалежных газэтаўэ. Адбылася палітызацыя моладзі, якая пачала далучацца да апазыцыі<ref name="NN" />.
 
Але ўлады вымушаны былі лічыцца з настроямі менскай вуліцы і студэнцкіх інтэрнатаў. Час зацягнуўся, і нарэшце ў Маскве на паверхню вынырнуў Пуцін. Пагроза незалежнасьці Беларусі мінула<ref name="NN" />.