Вікіпэдыя:Правілы афармленьня: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Пунктуацыя: дапаўненьне, стыль
+ {{Плянаванае правіла}}, дапаўненьне, стыль, пунктуацыя
Радок 1:
{{Плянаванае правіла}}
'''Пра́вілы афармле́ньня''' — даведнік па рэдагаваньні артыкулаў Вікіпэдыі, які дапамагае рэдактарам прытрымлівацца правілаў афармленьня, фарматаваньня і стылю тэксту, якіякаб робяцьзрабіць Вікіпэдыю зручнейшай для карыстальнікаў. Пажадана карыстацца даступнай мовай, унікаючы неадназначнасьцяў і спэцыялзіванага жаргону. У межах аднаго артыкулу варта прытрымлівацца адзінага стылю.
 
== Назвы артыкулаў і разьдзелаў ==
Загаловак артыкулу мусіць быць запамінальным ціабо апісальным, дастаткова трапным, сьціслым і ў стылі іншых зьвязаных артыкулаў.
 
* Загаловак пачынаецца зь вялікай літары, заз некаторыміпэўнымі выняткамі;
* Калі артыкул неабходна адлюстраваць з маленькай першай літары, скарыстайцеся шаблёнам {{Ш|Загаловак з малой літары}} (як у артыкуле «[[д’Артаньян і тры мушкетэры]]»);
* Калі неабходна вывесьці курсіўны тэкст, скарыстайцеся шаблёнам {{Ш|Загаловак курсівам}};
Радок 15 ⟶ 16:
Артыкул мусіць пачынацца з уводзінаў — кароткага рэзюмэ ўсяго артыкулу.
 
[[ВП:Шаблёны#Інфармацыя|Шаблёны-карткі]], [[ВП:Выявы|выявы]] дыі іншы падобны зьмест мусіць выроўніваццавыраўновацца па правым краі.
 
Калі тэма артыкулуартыкула ціабо разьдзелу раскрываецца падрабязьней у зьвязаным артыкуле, устаўце ў пачатку артыкулуартыкула/разьдзелу шаблён {{Ш2|Асноўны артыкул|Назва асноўнага артыкулу}}.
 
Назвы разьдзелаў павіннырэглямэнтуюцца адпавядацьтымі тымж жа правіламправіламі, што йі назвы артыкулаў. Акрамя таго, яны неня павіннымусяць:
* зьмяшчаць спасылкі на іншыя артыкулы;
* паўтарацца ў адным артыкуле некалькі разоў;
* зьмяшчаць спасылкі на крыніцы;
* зьмяшчаць выявы ціабо іконкі, матэматычныя формулы;
* задаваць пытаньне;
* пачынацца зь лічбы (калі гэта ня год).
 
Непажаданым зьяўляецца паўтор назваў падразьдзелаў (або супадзеньне назвы падразьдзелу з назвай пэўнага разьдзелу), бо ў такім выпадку нельга зрабіць гіпэрспасылку на адпаведны падразьдзел.
 
Перад зьменай назвы разьдзелу пераканайцеся, што на яго не спасылаюцца іншыя артыкулы. Калі падобных спасылак шмат, пастаўце побач з назвай {{Ш|якар}} на старую назву.
 
== Скарачэньні ==
СюдыУ ўгэтым дадзенымразьдзеле выпадку ўключаююцаразглядаюцца скарачэньні, [[Абрэвіятура|абрэвіятуры]], і [[акронім]]ы.
 
У першым выпадку выкарыстаньня прывядзіце разгорнутую назву сьцьверджаньня і ейную абрэвіятуру ў дужках, напрыклад: ''Беларускі народны фронт (БНФ)''.
 
Калі поўная назва ўжо знаходзіцца ў дужках, абрэвіятуру пішыце праз коску ці злучнік «або/ці»: ''(Беларускі народны фронт, або БНФ)''.
 
ВыключэньнеПры магчымаепершым выкарыстаньні прывядзіце разгорнутую назву сьцьверджаньня і ейную абрэвіятуру ў дужках, напрыклад: ''Беларускі народны фронт (БНФ)''. Калі поўная назва ўжо знаходзіцца ў дужках, абрэвіятуру пішыце праз коску або злучнік «або»: ''(Беларускі народны фронт, або БНФ)''. Выняткі могуць быць толькі для вельмі распаўсюджаныхпашыраных скарачэньняў, якія не патрабуюць тлумачэньняў, напрыклад: ''СССР'', ''вну'', ''Мінлясгас''.
 
Старайцеся пазьбягаць скарачэньняў, якія могуць заблытаць чытача ціабо зьяўляюцца нефармальнымі. Напрыклад, не выкарыстоўвайце ''кл.'' у значэньні «каля» (калі трэба пазначыць прыблізнае значэньне лічбы ці даты); у дадзенымгэтым выпадку лепей выкарыстоўваць шаблён {{Ш|Каля}}.
 
Старайцеся пазьбягаць вынаходжаньня новых скарачэньняў, асабліва акронімаў. Напрыклад, ''Міжнародная фэдэрацыя шахматаў'' — зразумелы пераклад назвы арганізацыі «Fédération Internationale des Échecs»; аднак ня трэба скарачаць яе да «МФШ» замест традыцыйнага ''ФІДЭ''/''FIDE''.
 
Для скарачэньняў можна карыстацца HTML-тэгам {{tag|abbr|а}} ціабо шаблёнам {{Ш|Abbr}}: {{tag|abbr|парамэтры=title="Сусьветная арганізацыя аховы здароўя"|зьмест=СААЗ}} ціабо {{Ш|abbr|СААЗ|Сусьветная арганізацыя аховы здароўя}} выдасьць {{abbr|СААЗ|Сусьветная арганізацыя аховы здароўя}}; навядзеньне курсору на тэкст пакажа тэкст падказкі ў расшыфраваным выглядзе. Праграмнае забесьпячэньне [[MediaWiki]], на якім працуе Вікіпэдыя, не падтрымлівае {{tag|acronym|а}}.
 
== Курсіў ==
Радок 49 ⟶ 48:
Курсівам таксама вылучаюцца замежныя тэрміны ў тэксьце, калі гэта ўстойлівыя выразы (напрыклад, ''casus belli''). Сюды таксама адносяцца лацінскія назвы расьлінаў, жывёлаў і іншых арганізмаў (''Solidago canadensis'').
 
Вылучайце курсівам толькі неабходны тэкст; не ўключайцеўлучайце ў яго сымбалі пунктуацыі. Гэта тычыцца і ўнутраных спасылак на артыкулы — квадратныя дужкі мусяць быць вынесеныя па-за курсіўны тэкст. Калі неабходна, каб спасылка выглядала курсіўнай, карыстайцеся вікі-спасылкай з вэртыкальнай рыскай:
 
* <code><nowiki>The [[USS Adder (SS-3)|USS ''Adder'' (SS-3)]] was a submarine.</nowiki></code>
Радок 56 ⟶ 55:
Каб пазьбегнуць парушэньня якіх-кольвек аўтарскіх правоў, лепей пісаць артыкулы ў Вікіпэдыі ўласнымі словамі. Тым ня меней, часта паўстае неабходнасьць уставіць ''кароткую'' цытату аўтара як спосаб выказваньня ягонага пункту гледжаньня. Калі цытаты немагчыма перафразаваць, старайцеся прынамсі не злоўжываць іхнім выкарыстаньнем.
 
Цытаты мусяць быць суправаджацца [[ВП:ПравяральнасьцьМагчымасьць праверкі|правяральнымі]] спасылкамі і прыведзеныяпрыводзіць дакладнымідакладныя словамісловы. Гэта называецца '''прынцыпам мінімальных зьмяненьняў'''. Калі апускаеце ў цытаце нерэлевантны тэкст, пазначайце гэты тэкст [[Шматкроп’е|шматкроп’ямі]]&nbsp;<code>...</code> або&nbsp;<code><...></code>.
 
Цытаты — не факсыміле і ў большасьці выпадкаў падлягаюць такому ж фарматаваньню, як і ўвесь астатні артыкул, нягледзячы на тое, як яны прыведзеныяпрыводзяцца ў крыніцах. Наступныя выпраўленьні можна сьмела рабіць нават без аніякіх камэнтароў пра гэта:
 
* выпраўленьне злучнікаў і працяжнікаў;
Радок 66 ⟶ 65:
* расшыфроўка скарачэньняў (калі не выкарыстоўваліся ў тэксьце раней).
 
Вялікія цытаты (ці то большыя за 40 словаў, ці тоальбо ў некалькі сотняў сымбаляў, ціальбо зь некалькіх параграфаў) афармляйце ў блёк, выраўнанывыраўнаваны з абодвух бакоў. Гэта можна зрабіць з дапамогай шаблёну {{Ш|Цытата}} ціабо тэгу {{tag|blockquote}}. Шаблён зручнейшы тым, што мае парамэтры для крыніцы. У блёчнай цытаце выкарыстоўваць двукосьсі не патрэбна.
 
Цытуючы вершы, перанос радку пазначайце сымбалем&nbsp;<code>/</code>, а разрывы куплетаў сымбалем&nbsp;<code>//</code>. Праграмнае забесьпячэньне [[MediaWiki]] не апрацоўвае пераносы радкоў ціабо выроўніваньнівыраўнаваньні ўнутры {{Ш|Цытата}} ціабо {{tag|blockquote|а}}, але ў гэтым выпадку можна скарыстацца шаблёнам {{Ш|Верш}}.
 
Цытаты зь іншых моваў павінны падавацца ў перакладзе на беларускую з пазнакай крыніцы перакладу і мовы арыгінальнай цытаты. Калі перакладаеце цытату самі, дадайце таксама йі арыгінальны тэкст ''курсівам''.
 
== Пунктуацыя ==
 
=== Апострафы ===
* У Вікіпэдыі [[ВП:АПОСТРАФ|прынятаетрэба ўжываньнеўжываць друкарскагадрукарскі апострафуапостраф]] <span style="font-size: 120%; font-weight: bold;">’</span> (U+2019), а не машынапіснагамашынапісны (<span style="font-size: 120%; font-weight: bold;">'</span>, U+0027)
* Сымбалі [[націск]]у і [[гравіс]]у ({{Вялікі шрыфт|`}}) — гэта не апострафы.
 
=== Двукосьсі ===
* У Вікіпэдыі прынятаеўжываюцца ўжываньне вуглавыхкутнія ({{Вялікі шрыфт|«}} і {{Вялікі шрыфт|»}}) дыі звычайныхзвычайныя ({{Вялікі шрыфт|„}} і {{Вялікі шрыфт|“}}) [[Двукосьсе|двукосьсяўдвукосьсі]].
* Адзінкавыя ({{Вялікі шрыфт|‘}}, {{Вялікі шрыфт|’}}), апострафы ({{Вялікі шрыфт|'}}), націскі (́), гравіс — гэта не двукосьсі.
* Пры капіяваньні тэкстаў зь іншамоўных крыніцаў двукосьсі варта замяняць на беларускія.
* У пачатку артыкулу двукосьсі ўключаюццаўлучаюцца ў тоўсты шрыфт, калі зьяўляюцца часткай назвы, інакш іх трэба вынесьці па-за тоўсты тэкст.
 
=== Двухкроп’і ===
Ужываньне адпавядае наяўным у беларускай мове правілам пунктуацыі.
 
=== Дужкі ===
У гэтым разьдзеле разглядаюцца правілы прымяненьня круглых (&nbsp;) і квадратных [&nbsp;] дужак.
 
Дужкі не адрываюцца ад тэксту ўнутры іх. Перад адкрываючай і пасьля закрываючай дужкі мусяць быць пропустыпрагалы, акрамя выпадкаў, калі за дужкамі ідзе знак пунктуацыі. Калі патрэбна выкарыстаць два ўзроўні дужак, унутры круглых выкарыстайце квадратныя дужкі.
 
Унікайце некалькіх пасьлядоўных шэрагаў дужак. Лепей уключыцьулучыць фразы ў адныя дужкі, разьдзяліўшы іх коскай ціабо коскай з кропкай:
 
{| role="presentation" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em; background:transparent"
Радок 118 ⟶ 117:
|}
 
Альбо можна скарыстацца тэгам {{tag|nowiki}}: {{tag|nowiki|зьмест=[Doe]}} ціабо {{tag|nowiki|зьмест=[etc.]}}.
 
Калі квадратныя дужкі ўваходзяць у сам URL-адрас, трэба закадаваць яго [[Кадаваньне URL|вікікадоўкай]] {{nobr|1=<code><nowiki>https://</nowiki>example.com/foo.php?query=%5Bxxx%5Dyyy</code>}} замест …<code>query=&#91;xxx&#93;yyy</code>.
 
=== Злучкі ===
Ня варта блытаць злучок (&nbsp;<code>-)</code> з працяжнікам&nbsp;<code> () </code>. Злучок зьяўляецца артаграфічным знакам і не аддзяляецца прагаламі з абодвух бакоў.
 
=== Канец сказу ===
У канцы сказу паводле наяўных правілаў беларускай мовы выкарыстоўваецца кропка, клічнік або пытальнік.
Кропкі, клічнікі, пытальнікі.
 
=== Коскі ===
Ужываньне косак адпавядае наяўным правілам пунктуацыі.
 
=== Кропкі з коскай ===
Кропка з коскай мусіць ужывацца ў нумараваных пералічэньнях, створаных з дапамогай сымбалю&nbsp;<code>#</code>. Таксама можа выкарыстоўвацца пры ненумараваных пералічэньнях, створаных з дапамогай сымбалю&nbsp;<code>*</code>.
Ужываньне адпавядае наяўным правілам пунктуацыі.
 
=== Працяжнікі ===
Ня варта блытаць працяжнік&nbsp;<code> () </code> з злучком (&nbsp;<code>-)</code>. Працяжнік зьяўляецца знакам пунктуацыі і заўсёды з абодвух бакоў аддзяляецца прагаламі, прытым зьлева лепш ставіць неадрыўны прагал.
 
=== Шматкроп’і ===
У беларускай Вікіпэдыі прынятаезамест выкарыстаньнетрох шматкроп’якропак&nbsp;<code>...</code> мусіць выкарыстоўвацца шматкроп’е «[[Шматкроп’е|…]]» замест трох кропак (...). Шматкроп’е прымяняеццаўжываецца, калі:
* У цытаце прапушчанаяпрапускаецца частка тэксту;
 
* У сказе неабходнатрэба перадаць паўзу.
* У цытаце прапушчаная частка тэксту;
* У сказе неабходна перадаць паўзу.
 
== Глядзіце таксама ==