Арганізм: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dymitr (гутаркі | унёсак)
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Organism?oldid=855319290
 
Радок 2:
'''Аргані́зм''' ({{мова-la|organismus}} ад {{мова-la|organizo|скарочана}} — устройваю, надаю дакладны выгляд, ад {{мова-grc|ὄργανον|скарочана}} — прылада) — [[жыцьцё|жывая істота]], часткі якой — [[органы]] — уплываюць адна на адну так, што яны функцыянуюць разам як стабільнае цэлае. Жывыя арганізмы — галоўны прадмет вывучэньня ў [[біялёгія|біялёгіі]]. Для зручнасьці ўсе арганізмы разьмяркоўваюцца й клясыфікуюцца па розных групах і катэгорыях, якія складаюць [[Біялягічная клясыфікацыя|біялягічную сыстэму]] іхных клясыфікацыяў.
 
Навуковая клясыфікацыя ў [[біялёгія|біялёгіі]] арганізмы лічыць [[сынонімы|сынонімам]] да слова жыцьця на Зямлі. На падставе тыпу [[вуза]]ў, арганізмы могуць быць падзеленыя на дзьве асноўныя групы: [[пракарыёты]] й [[эўкарыёты]]. Пракарыёты ўяўляюць сабой два асобных дамэна: [[бактэрыі]] й [[археі]]. Эўкарыятычныя арганізмы маюць аформленае ядро ў вузе, а таксама ўтрымліваюць [[арганэлы]]<ref>Cavalier-Smith T. (1987). ''«The origin of eukaryotic and archaebacterial cells»''. Annals of the New York Academy of Sciences. 503: 17–54. Bibcode:1987NYASA.503...17C. doi:10.1111/j.1749-6632.1987.tb40596.x. [[PMID:3113314|PMID 3113314]].</ref>. [[Грыбы]], [[жывёлы]] й [[расьліны]] зьяўляюцца прыкладамі эўкарыётаў. Большасьць арганізмаў маюць [[вуза]]вую будову. Фармаваньне цэласнага арганізма ёсьць працэсам, які складаецца з дыфэрэнцыяваньня структураў, як то вузаў, тканінаў, органаў, і функцыяў і іхнай інтэграцыі як у [[антагенэз]]у, гэтак і ў [[філягенэз]]у.
 
Паводле ацэнкак на сёньня на Зямлі жывуць ад 10 мільёнаў да 14 мільёнаў [[від (біялёгія)|відаў]] жывых арганізмаў<ref>G. Miller; Scott Spoolman (2012). [https://books.google.com/books?id=NYEJAAAAQBAJ&pg=PA62 ''«Environmental Science - Biodiversity Is a Crucial Part of the Earth's Natural Capital»'']. Cengage Learning. — С. 62. — {{ISBN|1-133-70787-4}}.</ref>, зь якіх толькі каля 1,2 мільёна зьяўляюцца зарэгістраванымі й вывучанымі<ref>Mora, C.; Tittensor, D.P.; Adl, S.; Simpson, A.G.; Worm, B. (23 August 2011). [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3160336 ''«How many species are there on Earth and in the ocean?»'']. PLOS Biology. 9 (8): e1001127. doi:10.1371/journal.pbio.1001127. [[PMID:21886479|PMID 21886479]].</ref>. Больш за 99% усіх відаў, што складае больш за пяць мільярдаў відаў<ref>Kunin, W.E.; Gaston, Kevin, eds. (31 December 1996). [https://books.google.com/books?id=4LHnCAAAQBAJ&pg=PA110&lpg=PA110&dq#v=onepage&q&f=false ''«The Biology of Rarity: Causes and consequences of rare—common differences»'']. {{ISBN|978-0412633805}}.</ref>, што калі-небудзь жылі, на сёньня зьяўляюцца вымерлымі<ref>Stearns, Beverly Peterson; Stearns, S. C.; Stearns, Stephen C. (2000). [https://books.google.com/books?id=0BHeC-tXIB4C&q=99%20percent#v=onepage&q=99%20percent&f=false ''«Watching, from the Edge of Extinction»'']. Yale University Press. {{ISBN|978-0-300-08469-6}}.</ref><ref>[https://www.nytimes.com/2014/11/09/opinion/sunday/prehistorys-brilliant-future.html ''«Prehistory's Brilliant Future»'']. New York Times.</ref>. У 2016 годзе быў ідэнтыфікаваны набор з 355 [[ген]]аў ад [[апошні ўнівэрсальны агульны продак|апошняга ўнівэрсальнага агульнага продка]] ўсіх жывых істотаў<ref>[https://www.nytimes.com/2016/07/26/science/last-universal-ancestor.html ''«Meet Luca, the Ancestor of All Living Things»'']. New York Times.</ref>.
 
Многія арганізмы арганізаваныя ў супольнасьці (напрыклад, [[сям’я]], [[працоўны калектыў]] у [[чалавек|людзей]]).