Вікіпэдыя

Нацыянальная акадэмія навук Беларусі: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
W (гутаркі | унёсак)
27 270 правак
д +Добры, Ліцьвін: Ня трэба было крытыку выдаляць
→‎Крытыка: хоць неяк дапрацаваў
Радок 193:
 
== Крытыка ==
Беларускі палітык і мастацтвазнаўца [[Зянон Пазьняк]] крытыкуе Нацыянальную акадэмію навук Беларусі за стварэньне бюракратычнай вэртыкалі, падпарадкаванай адміністрацыі [[Аляксандар Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]], ліквідацыю шэрагу навукова-дасьледчых інстытутаў (у прыватнасьці навукова-дасьледчага Інстытуту літаратуры імя Янкі Купалы), асяродкаў, дасьледніцкіх тэмаў і кірункаў, скасаваньне акадэмічнай аўтаноміі, выбарнасьці, самастойнасьці інстытутаў<ref>[[Зянон Пазьняк|Пазьняк З.]] [http://www.bielarus.net/archives/2007/12/07/1342 Чарговыя крокі антыбеларускага рэжыму па ліквідацыі беларускай навукі], Беларуская Салідарнасьць, 1 сьнежня 2007 г.</ref>. Беларускі мовазнаўца [[Юрась Пацюпа]] крытыкуе моўныя прадукты НАН (асабліва тэрміналягічныя слоўнікі) за наўмыснае зьнішчэньне беларускай мовы шляхам яе зьбядненьня і набліжэньня да расейскай мовы<ref>[[Юры Пацюпа|Пацюпа Ю.]] [http://archive.li/MgHGa Правапісны сымптом моўнай хваробы] // [[ARCHE Пачатак|ARCHE]]. №11, 2017 г.</ref>, тым часам мовазнаўца [[Зьміцер Саўка]] ў якасьці пацьверджаньня ня надта якаснай працы ўстановы прыводзіць той факт, што ў слоўніках, якія выдавала НАН, фіксуюцца чатыры варыянты напісаньня назвы места [[Ёганэсбург]]у<ref>Лашкевіч К., Шкілёнак М. [https://news.tut.by/society/196431.html?crnd=63495 Мовазнаўцы: Ад такога закона аб правапісе настаўнікі і дзеці хапаюцца за галаву], [[TUT.BY]], 9 верасьня 2009 г.</ref>. Беларускі гісторык [[Аляксандар Краўцэвіч]] паказвае на тое, што выдадзеныя НАН гістарычныя энцыкляпэдыі ў значнай ступені — прафанацыя навукі. У іх можна сустрэць шматлікія спрэчныя сьцьвярджэньні, недакладнасьці і памылкі<ref>[https://www.svaboda.org/a/29451727.html «Гедымін» перамог «Гедзіміна». Навукоўцы паспрачаліся праз помнік князю ў Лідзе] // [[Радыё Свабода]], 24 жніўня 2018 г.</ref>.
У 1999 годзе [[Інстытут мовазнаўства]] НАН Беларусі разаслаў на катэдры беларускай мовы ў [[ВНУ]] Беларусі праект правапісу [[Аляксандар Падлужны|Аляксандра Падлужнага]]. 19 лістапада 1999 году дацэнт катэдры беларускага мовазнаўства [[БДПУ]] Алесь Каўрус запярэчыў зацьвярджэньню праекта Падлужнага ў артыкуле «Які ён, «новы правапіс?», які выйшаў у газэце «[[Літаратура і мастацтва]]»<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Зьміцер Саўка]].|загаловак=Вярблюд на трасянцы|спасылка=http://files.knihi.com/Knihi/Sauka/Pravapisy/2008/Zmicier_Sauka.Viarblud_na_trasiancy.pdf|выданьне=[[Архэ-Пачатак]]|тып=часопіс|год=2007|нумар=[http://pdf.kamunikat.org/9262-1.pdf 1—2 (53)]|старонкі=32-42|issn=1392-9682}}</ref>. У сакавіку 2000 году прафэсар Гарадзенскага ўнівэрсытэту [[Павал Сьцяцко]] ацаніў разьдзел «Правапіс марфэм» наступнай высновай: «Тут нямала штучнага, што замацоўвае разнамоўную [[Трасянка|трасянку]]»<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Павал Сьцяцко]].|загаловак=Сучасныя моўныя рэальнасьці і праект новай рэдакцыі «Правілаў беларускай артаграфіі і пунктуацыі»|спасылка=|выданьне=[[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]]|тып=часопіс|год=Сакавік 2000|нумар=3|старонкі=30-34|issn= 0234-1360}}</ref>. 22 сьнежня 2001 году Прэзыдыюм НАНБ ухваліў праект Падлужнага з улікам заўвагаў і прапановаў мовазнаўцаў ВНУ Беларусі. Увесну 2004 году зьявіўся 3-і і апошні праект Падлужнага, які ў 2005 годзе падтрымаў міністар адукацыі [[Аляксандар Радзькоў]]. У 2006 годзе працоўная група Мінадукацыі на чале з дарадцам міністра [[Віктар Іўчанаў|Віктарам Іўчанкавым]] выкрасьліла з праекту раскрытыкаваны Сьцяцком разьдзел «Асабовыя ўласныя імёны і прозьвішчы». 28 жніўня 2006 году кіраўнік Інстытуту мовазнаўства [[Аляксандар Лукашанец]] у адказ на пытаньне «Ці змогуць выходзіць газэты, часопісы ці кнігі на [[Беларускі клясычны правапіс|клясычным правапісе]]?» заявіў: «Калі б гэта залежала ад мяне, то я б забараніў ужываньне такога правапісу»<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Зьміцер Панкавец]].|загаловак=Аляксандар Лукашанец: «Ня ведаю, ці забароняць тарашкевіцу»|спасылка=https://m.nn.by/articles/3529/|выданьне=[[Наша ніва]]|тып=газэта|год=1 верасьня 2006|нумар=[http://pdf.kamunikat.org/11812-1.pdf 32 (486)]|старонкі=9|issn=1819-1614}}</ref>. 23 ліпеня 2008 году А.Лукашэнка падпісаў Закон Рэспублікі Беларусь «Аб [[Правілы беларускай артаграфіі і пунктуацыі (2008)|Правілах беларускай артаграфіі і пунктуацыі]]» № 420-З, які набыў моц 1 верасьня 2010 году. Паводле 2-га артыкула Закона, «Дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі, грамадзяне Рэспублікі Беларусь, а таксама замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія пастаянна ці часова пражываюць або часова знаходзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, павінны кіравацца Правіламі беларускай артаграфіі і пунктуацыі, зацьверджанымі гэтым Законам, ва ''ўсіх'' сфэрах і выпадках выкарыстаньня [[пісьмо]]вай беларускай мовы»<ref>{{Кніга|аўтар=А.Лукашэнка.|частка=[https://philology.by/pravily-belaruskaj-arfagrafii-i-punktuacyi Закон Рэспублікі Беларусь ад 23 ліпеня 2008 г. № 420-З «Аб Правілах беларускай артаграфіі і пунктуацыі»]|загаловак=Правілы беларускай артаграфіі і пунктуацыі|арыгінал=|спасылка=|адказны=Д.У. Кірылава|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|год=2008|том=|старонкі=5|старонак=144|сэрыя=|isbn=978-985-6488-86-6|наклад=20 000}}</ref>. У выніку 4 сьнежня 2008 году газэта «[[Наша ніва]]», якая дагэтуль выходзіла клясычным правапісам, вымушана перайшла на [[Наркамаўка|наркамаўку]], каб працягваць выдавацца ў Беларусі.▼
 
▲Таксама мовазнаўцы крытыкуюць Нацыянальную акадэмію навук Беларусі за [[Правілы беларускай артаграфіі і пунктуацыі (2008)|звод правілаў беларускай мовы]], зацьверджаны Законам Рэспублікі Беларусь «Аб Правілах беларускай арфаграфіі і пунктуацыі» ад 23 ліпеня 2008 году. У 1999 годзе [[Інстытут мовазнаўства]] НАН Беларусі разаслаў на катэдры беларускай мовы ў [[ВНУ]] Беларусі праект правапісу [[Аляксандар Падлужны|Аляксандра Падлужнага]]. 19 лістапада 1999 году дацэнт катэдры беларускага мовазнаўства [[БДПУ]] Алесь Каўрус запярэчыў зацьвярджэньню праекта Падлужнага ў артыкуле «Які ён, «новы правапіс?», які выйшаў у газэце «[[Літаратура і мастацтва]]»<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Зьміцер Саўка|Саўка З.]].|загаловак=Вярблюд на трасянцы|спасылка=http://files.knihi.com/Knihi/Sauka/Pravapisy/2008/Zmicier_Sauka.Viarblud_na_trasiancy.pdf|выданьне=[[Архэ-Пачатак]]|тып=часопіс|год=2007|нумар=[http://pdf.kamunikat.org/9262-1.pdf 1—2 (53)]|старонкі=32-42|issn=1392-9682}}</ref>. У сакавіку 2000 году прафэсар Гарадзенскага ўнівэрсытэту [[Павал Сьцяцко]] ацаніў разьдзел «Правапіс марфэм» наступнай высновай: «Тут нямала штучнага, што замацоўвае разнамоўную [[Трасянка|трасянку]]»<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Павал Сьцяцко|Сьцяцко П.]].|загаловак=Сучасныя моўныя рэальнасьці і праект новай рэдакцыі «Правілаў беларускай артаграфіі і пунктуацыі»|спасылка=|выданьне=[[Роднае слова (часопіс)|Роднае слова]]|тып=часопіс|год=Сакавік 2000|нумар=3|старонкі=30-34|issn= 0234-1360}}</ref>. 22 сьнежня 2001 году Прэзыдыюм НАНБ ухваліў праект Падлужнага з улікам заўвагаў і прапановаў мовазнаўцаў ВНУ Беларусі. Увесну 2004 году зьявіўся 3-і і апошні праект Падлужнага, які ў 2005 годзе падтрымаў міністар адукацыі [[Аляксандар Радзькоў]]. У 2006 годзе працоўная група Мінадукацыі на чале з дарадцам міністра [[Віктар Іўчанаў|Віктарам Іўчанкавым]] выкрасьліла з праекту раскрытыкаваны Сьцяцком разьдзел «Асабовыя ўласныя імёны і прозьвішчы». 28 жніўня 2006 году кіраўнік Інстытуту мовазнаўства [[Аляксандар Лукашанец]] у адказ на пытаньне «Ці змогуць выходзіць газэты, часопісы ці кнігі на [[Беларускі клясычны правапіс|клясычным правапісе]]?» заявіў: «Калі б гэта залежала ад мяне, то я б забараніў ужываньне такога правапісу»<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Зьміцер Панкавец|Панкавец З.]].|загаловак=Аляксандар Лукашанец: «Ня ведаю, ці забароняць тарашкевіцу»|спасылка=https://m.nn.by/articles/3529/|выданьне=[[Наша ніваНіва]]|тып=газэта|год=1 верасьня 2006|нумар=[http://pdf.kamunikat.org/11812-1.pdf 32 (486)]|старонкі=9|issn=1819-1614}}</ref>. 23 ліпеня 2008 году А. Лукашэнка падпісаў Закон Рэспублікі Беларусь «Аб [[Правілы беларускай артаграфіі і пунктуацыі (2008)|Правілах беларускай артаграфіі і пунктуацыі]]» № 420-З, які набыў моц 1 верасьня 2010 году. Паводле 2-га артыкула Закона, «Дзяржаўныя органы, іншыя арганізацыі, грамадзяне Рэспублікі Беларусь, а таксама замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія пастаянна ці часова пражываюць або часова знаходзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, павінны кіравацца Правіламі беларускай артаграфіі і пунктуацыі, зацьверджанымі гэтым Законам, ва ''ўсіх'' сфэрах і выпадках выкарыстаньня [[пісьмо]]вай беларускай мовы»<ref>{{Кніга|аўтар=А.Лукашэнка А.|частка=[https://philology.by/pravily-belaruskaj-arfagrafii-i-punktuacyi Закон Рэспублікі Беларусь ад 23 ліпеня 2008 г. № 420-З «Аб Правілах беларускай артаграфіі і пунктуацыі»]|загаловак=Правілы беларускай артаграфіі і пунктуацыі|арыгінал=|спасылка=|адказны=Д.У. Кірылава|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|год=2008|том=|старонкі=5|старонак=144|сэрыя=|isbn=978-985-6488-86-6|наклад=20 000}}</ref>. У выніку 4 сьнежня 2008 году газэта «[[Наша ніва]]», якая дагэтуль выходзіла клясычным правапісам, вымушана перайшла на [[Наркамаўка|наркамаўку]], каб працягваць выдавацца ў Беларусі.
 
== Крыніцы ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Нацыянальная_акадэмія_навук_Беларусі»