Тэктоніка пліт: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) д →Вонкавыя спасылкі: выпраўленьне парамэтру {{Commons}} |
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Plate_tectonics?oldid=858287044 |
||
Радок 1:
[[Файл:Tectonic plates.png|міні|320пкс|Тэктоніка пліт: Тэктанічныя пліты
[[Файл:Tectonicplates Serret.png|
[[Файл:Bridge across continents iceland.jpg|міні|зьлева|250пкс|Гэты мост у Ісьляндыі злучае Паўночнаамэрыканскую пліту з Эўразійскай.]]▼
'''Тэкто́ніка пліт''' — цэнтральная тэорыя [[Геалёгія|геалёгіі]] й [[Геафізыка|геафізыкі]], прадметам вывучэньня якой зьяўляюцца разнастайныя шырокамаштабныя працэсы ў [[Зямная кара|зямной кары]]
▲'''Тэкто́ніка пліт''' — цэнтральная тэорыя [[Геалёгія|геалёгіі]] й [[Геафізыка|геафізыкі]], прадметам вывучэньня якой зьяўляюцца разнастайныя шырокамаштабныя працэсы ў [[Зямная кара|зямной кары]] і ў верхняй частцы [[Мантыя Зямлі|мантыі]] [[Зямля|Зямлі]]. Тэорыя тлумачыць працэсы на паверхні Зямлі, выкліканыя [[канвекцыя мантыі|канвекцыяй мантыі]] ва ўнутраных верхніх зямных пластах, і апісвае рух [[Літасфэра|літасфэрных пліт]] — так званы [[кантынэнтальны дрыфт]] — у працэсе якога ўзьнікаюць разнастайныя зьявы. Да апошніх адносяцца ўтварэньне [[Складчатыя горы|складчатых гор]] ([[арагенэз]]) і [[Акіянская яміна|акіянскіх ямін]] у выніку ціску паміж рухаючыміся плітамі. [[Дэфармацыя]] зьнешніх частак парод, якія ўтвараюць пліту, прыводзіць да другасных фэнамэнаў — [[вулканізм]]у і [[землятрус]]аў, якія ў сваю чаргу выклікаюць узьнікненьне [[цунамі]].
▲[[Файл:Bridge across continents iceland.jpg|міні|зьлева|250пкс|Гэты мост у Ісьляндыі злучае Паўночнаамэрыканскую пліту з Эўразійскай]]
Асноўным пастулатам тэорыі тэктонікі пліт зьяўляецца фрагмэнтарная структура [[Літасфэра|літасфэры]], якая падзяляецца на сем вялікіх пліт:
* [[Ціхаакіянская пліта|Ціхаакіянская]] і [[Антарктычная пліта|Антарктычная]] пліты,
* [[Паўночнаамэрыканская пліта|Паўночна-]] і [[Паўднёваамэрыканская пліта|Паўднёваамэрыканскія]] пліты,
* [[Афрыканская пліта|Афрыканская]] і [[Эўразійская пліта|Эўразійская]] пліты,
*
Мадэль, заснаваная на канцэпцыі дрэйфу кантынэнтаў, была распрацаваная на працягу першых дзесяцігодзьдзяў XX стагодзьдзя. Навуковая супольнасьць прыняла такую тэорыю толькі пасьля таго, як [[спрэдынг]] быў экспэрымэнтальна зацьверджаны ў канцы 1950-х і пачатку 1960-х гадох.
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons
* [http://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/dynamic.html Дынамічная Зямля: Гісторыя тэктанічнай пліты]. United States Geological Survey. {{ref-en}}
* [http://pubs.usgs.gov/publications/text/understanding.html Разуменьне тэктонікі плітаў]. United States Geological Survey. {{ref-en}}
* [http://www.tectonic-forces.org/ Тлумачэньне тэктанічных сілаў]. Tectonic Forces. {{ref-en}}
* [http://snobear.colorado.edu/Markw/Mountains/03/week3.html Мапа тэктанічных плітаў]. Geography University of Colorado. {{ref-en}}
* [http://www.bbc.co.uk/programmes/b008q0sp Тэктоніка плітаў]. BBC. {{ref-en}}
[[Катэгорыя:Вульканізм]]
| |||