Міхаіл Мураўёў: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) д кірылічная «і» |
+ |
||
Радок 83:
}}
Польскія гісторыкі называлі Мураўёва-вешальніка «новым расейскім [[Чынгісхан|Чынгісханам]]»<ref name="matviejcyk39>Матвейчык Д. Спроба стварэння культу асобы Міхаіла Мураўёва і яе ўплыў на развіццё гістарыяграфіі паўстання 1863–1864 гг. у Беларусі (1890–1905 гг.) // [[Беларускі гістарычны часопіс]]. — 2018. — № 5. — С. 39.</ref><ref name="matviejcyk44">Матвейчык Д. Спроба стварэння культу асобы Міхаіла Мураўёва і яе ўплыў на развіццё гістарыяграфіі паўстання 1863–1864 гг. у Беларусі (1890–1905 гг.) // [[Беларускі гістарычны часопіс]]. — 2018. — № 5. — С. 44.</ref>. Сучаснік Мураўёва В. Пшыбароўскі апісваў яго наступным чынам<ref name="matviejcyk4243">Матвейчык Д. Спроба стварэння культу асобы Міхаіла Мураўёва і яе ўплыў на развіццё гістарыяграфіі паўстання 1863–1864 гг. у Беларусі (1890–1905 гг.) // [[Беларускі гістарычны часопіс]]. — 2018. — № 5. — С. 42—43.</ref>:
У 1898 годзе ўлады Расейскай імпэрыі паставілі помнік Мураўёўву ў [[Вільня|Вільні]]. Аднак па адыходзе расейскіх войскаў месьцічы зруйнавалі гэты помнік. Пазьней зь яго збудавалі грамадзкія прыбіральні. Мінімум адна зь іх існавала яшчэ ў 1990-х гадох<ref>Аскидов Ф. «За вашу и нашу свободу!» Хроника борьбы за независимость [Польши] // [[Родина (исторический журнал)]]. № 12, 1994. С. 75.</ref>.▼
{{Цытата|Ён меў найгоршую рэпутацыю злодзея, рэакцыянэра <...> Партыя Заходнікаў шчыра яго ненавідзіла за гультайства і мангольскія капрызы, Славянафілы пагарджалі ім, зрэшты, не маглі лічыць сваім, бо ён ня меў на гэты конт ніякай дакладнай рэпутацыі, апрача адной, каб напоўніць уласную кішэню і задаволіць свае арыентальныя амбіцыі. Ня меў сяброў, усе яго не цярпелі, а яго маленькая тоўстая фігура, нездарова налітая, пасаджаная на кароткія ножкі, з апухлым, хваравіта-шэрым тварам, з выразам бульдога і мангольска-маскоўскім тыпам, з тыгрынымі вочкамі, круглымі і бліскучымі, як у зьмяі, сваім выглядам выклікала агіду.}}
У канцы XIX ст. улады Расейскай імпэрыі і структуры [[Сьвяцейшы ўрадавы сынод|Маскоўскага патрыярхату (Сьвяцейшага ўрадавага сыноду)]] спрабавалі стварыць культ асобы Мураўёўва. У 1895 годзе ў віленскім прадмесьці [[Сьніпішкі|Сьніпішках]] на Кальварыйскай вуліцы ўрачыста адкрылі царкву-школу ў імя Мураўёўва, а ў 1900 годзе ў Горадні ў гонар яго асьвяцілі будынак царкоўна-прыходзкай школы<ref name="matviejcyk37">Матвейчык Д. Спроба стварэння культу асобы Міхаіла Мураўёва і яе ўплыў на развіццё гістарыяграфіі паўстання 1863–1864 гг. у Беларусі (1890–1905 гг.) // [[Беларускі гістарычны часопіс]]. — 2018. — № 5. — С. 37.</ref>. Аднак найбольш актыўна гэтая прапагандысцкая кампанія праводзілася ў друку. Некаторыя матэрыялы таго часу зьяўляюцца яскравым прыкладам расейскай [[шавінізм|шавіністычнай]] публіцыстыкі: ''«Сям'я не бяз вырадка» — гаворыць прыслоўе. У нашай славянскай сям'і такім вырадкам зьяўляюцца, бяз сумневаў, палякі''<ref name="matviejcyk37"/> <...> ''расейскі чалавек — усечалавек'' <...> ''нездарма мы — Сьвятая Русь'' <...> ''Адзін толькі М. Мураўёў, не баючыся ні Эўропы, ні дамарослых нашых лібэралаў сьмела і адкрыта сказаў, што тут'' [у колішнім Вялікім Княстве Літоўскі] ''Расея і даў дарогу расейцам''<ref name="matviejcyk38">Матвейчык Д. Спроба стварэння культу асобы Міхаіла Мураўёва і яе ўплыў на развіццё гістарыяграфіі паўстання 1863–1864 гг. у Беларусі (1890–1905 гг.) // [[Беларускі гістарычны часопіс]]. — 2018. — № 5. — С. 38.</ref>. Адной з праяваў гэтай кампаніі стала ўсталяваньне а ў 1898 годзе помніка Мураўёўву ў [[Вільня|Вільні]]. Напярэдадні, у час і па адкрыцьці помніка сярод віленчукоў пашыраліся праклямацыі і адозвы антымураўёўскага зьместу<ref name="matviejcyk42">Матвейчык Д. Спроба стварэння культу асобы Міхаіла Мураўёва і яе ўплыў на развіццё гістарыяграфіі паўстання 1863–1864 гг. у Беларусі (1890–1905 гг.) // [[Беларускі гістарычны часопіс]]. — 2018. — № 5. — С. 42.</ref>. Вобраз помніка Мураўёву-вешальніку стаў цэнтральным адразу ў некалькіх карыкатурах. Неўзабаве да помніка мусілі прыставіць [[гарадавы|гарадавога]], які фатычна ахоўваў яго ад месьцічаў. Нагодай да гэтага стала акцыя пратэсту, апісаньне якой пакінула беларуская грамадзкая дзяячка [[Паўліна Мядзёлка]]<ref name="matviejcyk42"/>:
{{Цытата|Каля помніка спацыруе ўзад і ўперад гарадавы. <...> Ён паявіўся пасьля адной штукі, якую выкінула віленская моладзь. Набралі хлопцы ў бойні трыбухаў і кішок, ноччу абляпілі імі помнік з галавы да ног, а на пастамэнт вылілі некалькі бутэлек валерыянкі. Зляцеліся з ўсяго места сабакі да трыбухаў, а каты на пах валерыянкі. І што там тварылася ў падножжа помніка, можна сабе ўявіць! З таго часу гарадавы днём і ноччу сьцеражэ гэты помнік.}}
▲У
27 лістапада 2016 году ў Менску ў царкве Покрыва Багародзіцы з бласлаўленьня мітрапаліта [[Павал (Панамароў)|Паўла (Панамарова)]] прайшла канфэрэнцыя «Готов собою жертвовать...»<ref>[https://drive.google.com/file/d/0ByxGMMzqY_H2eE5jN0ZpdFRwb2c/view Праграма канфэрэнцыі]{{ref-ru}}</ref> (пазыцыянавалася арганізатарамі як навуковая), прысьвечаная памяці Мураўёва, якога назвалі «яскравай і выдатнай асобай». Загаднік катэдры царкоўнай гісторыі [[Менская духоўная сэмінарыя|Менскай духоўнай сэмінарыі]] [[протаярэй]] Аляксандар Раманчук выступіў з дакладам, у якім разглядаў маральна-этычны аспэкт учыненага на загад Мураўёва публічнага забойства 8 каталіцкіх сьвятароў за «вуснае злачынства» — чытаньне ў касьцёлах Маніфэста [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]]. У сваім дакладзе ён прыйшоў да наступнай высновы<ref name="svaboda">[http://www.svaboda.org/a/28143772.html На навуковай канфэрэнцыі ў Менску апраўдалі забойствы ксяндзоў Мураўёвым-вешальнікам: «Гэта ягоны подзьвіг»] // [[Радыё Свабода]], 28 лістапада 2016 г.</ref><ref>[http://nn.by/?c=ar&i=181196 На праваслаўнай навуковай канферэнцыі ў Мінску апраўдалі забойствы ксяндзоў Мураўёвым-вешальнікам: «Гэта ягоны подзвіг»] // [[Наша Ніва]], 29 лістапада 2016 г.</ref>:
Радок 97 ⟶ 103:
== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}
== Літарутар ==
* {{Літаратура/Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў)}}
* Матвейчык Д. [https://www.academia.edu/37332542/%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%B0_%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83_%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%8B_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB%D0%B0_%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%91%D0%B2%D0%B0_%D1%96_%D1%8F%D0%B5_%D1%9E%D0%BF%D0%BB%D1%8B%D1%9E_%D0%BD%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D1%96%D1%86%D1%86%D1%91_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_1863_1864_%D0%B3%D0%B3._%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96_1890_1905_%D0%B3%D0%B3._ Спроба стварэння культу асобы Міхаіла Мураўёва і яе ўплыў на развіццё гістарыяграфіі паўстання 1863–1864 гг. у Беларусі (1890–1905 гг.)] // [[Беларускі гістарычны часопіс]]. — 2018. — № 5. — С. 35—48.
* Міхал Мураўёў. Нататкі пра кіраванне Паўночна-Заходнім краем і пра падаўленне ў ім бунту / Уклад. А. Фядута. — Менск: «Лімарыус», 2016. — 226 с., іл. — {{ISBN|978-985-6968-52-8}}.
== Вонкавыя спасылкі ==
| |||