Біялягічная клясыфікацыя: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў |
крыніца — https://uk.wikipedia.org/wiki/Біологічна_класифікація?oldid=22927939 |
||
Радок 1:
[[Файл:Carl von Linné.jpg|міні|Заснавальнік сучаснай сыстэмы біялягічнай клясыфікацыі й намэнклятуры жывых істотаў [[Карл Лінэй]].]]
'''Біялягічная клясыфікацыя''' — навуковая дысцыпліна, у задачы якой уваходзіць распрацоўка прынцыпаў клясыфікацыі жывых [[арганізм]]аў і практычнае прыкладаньне гэтых прынцыпаў да пабудовы сыстэмы. Пад клясыфікацыяй тут разумеецца апісаньне й разьмяшчэньне ў сыстэме ўсіх існых і вымерлых арганізмаў.
Асноўныя мэты клясыфікацыі:
* найменьне (у тым ліку й апісаньне) [[таксон]]аў
* дыягностыка (вызначэньне, знаходжаньне месца ў сыстэме)
* экстрапаляцыя, гэта азначае прадказаньне прыкметаў
Найстаражытная сыстэма біялягічнай клясыфікацыі была распрацаваная старажытнагрэцкім філёзафам [[Арыстотэль|Арыстотэлем]], які клясыфікаваў жывёлаў, грунтуючыся на спосабе іхнага перамяшчэньня, як то зямлёй, вадой або паветрам.
Сучасныя клясыфікацыі жывых арганізмаў пабудаваны па герархічным прынцыпе. Розныя ўзроўні герархіі (рангі) маюць уласныя назвы (ад вышэйшых да ніжэйшых): [[царства (біялёгія)|царства]], [[тып (біялёгія)|тып]], [[кляса (біялёгія)|кляса]], [[атрад (біялёгія)|атрад]], [[сямейства (біялёгія)|сямейства]], [[род (біялёгія)|род]] і, уласна, [[від (біялёгія)|від]]. Прынята, што любы пэўны арганізм павінен пасьлядоўна належыць да ўсіх сямі катэгорыяў. У складаных сыстэмах часта вылучаюць дадатковыя катэгорыі, напрыклад, выкарыстоўваючы для гэтага прыстаўкі над- і пад- (надклас, падтып і іншыя). Кожны таксон павінен мець вызначаны ранг, гэта значыць адносіцца да якой-небудзь таксанамічнай катэгорыі. Такі прынцып пабудовы сыстэмы атрымаў назву Лінэеўскай герархіі, у гонар шведзкага натураліста [[Карл Лінэй|Карла Лінэя]], працы якога былі пакладзены ў аснову традыцыі сучаснай навуковай клясыфікацыі.
У апошні час атрымала шырокае распаўсюджваньне гэтак званая [[малекулярная філягенэтыка|малекулярная сыстэматыка]], пабудаваная на аналізе генэтычнага матэрыялу ([[Дэзоксырыбануклійная кісьля|ДНК]] або [[Рыбануклійныя кісьлі|РНК]]). Гэтая сыстэма клясыфікацыі выявіла шматлікія [[эвалюцыя|эвалюцыйныя]] сувязі паміж арганізмамі, якія да таго не былі вядомыя. Такім чынам, дзякуючы ўкараненьню малекулярнай сыстэматыкі, існуючая клясыфікацыя жывых істотаў ужо шмат у чым скарэктаваная й будзе карэктавацца ў будучыні. Адным з прыкладаў згуртаваньняў, якія выкарыстоўваюць такі падыход, зьяўляецца група [[Angiosperm Phylogeny Group|APG]] — міжнародны калектыў батанікаў-сыстэматыкаў.
Вобласьць біялёгіі, якая займаецца клясыфікацыяй арганізмаў ёсьць [[сыстэматыка]], а правілы клясыфікацыі й абазначэньні вызначае асобная дысцыпліна сыстэматыкі — [[таксаномія]].
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://www.catalogueoflife.org/ Клясыфікацыя жывых арганізмаў]. Catalogue of Life.{{ref-en}}
{{Накід:Біялёгія}}
| |||