Вялікія азёры: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выдаленая Катэгорыя:Азёры Канады; дададзеная Катэгорыя:Вялікія азёры з дапамогай HotCat |
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Lakes?oldid=848160556 |
||
Радок 1:
[[Файл:Great Lakes from space.jpg|міні|400пкс|Вялікія азёры з космасу]]
'''Вялі́кія азёры''' ({{мова-en|Great Lakes}}) — сыстэма пяці [[возера|азёр]] тэктанічна-ледніковага паходжаньня ў [[Паўночная Амэрыка|Паўночнай Амэрыцы]], на мяжы [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]] і [[Канада|Канады]]. Агульная плошча складае каля 245,2 тыс. км², з аб’ёмам [[вада|вады]] 22,7 тыс.км³.
Усе азёры разьмешчаны на розных вышынях, і розьніца паміж узроўнем вады Верхняга возера і Антарыё складае 108 мэтраў. Вялікія азёры — гэта найвялікшае сховішча прэснай вады на [[Зямля|Зямлі]]. Азёры злучаны паміж сабой сыстэмай праліваў, [[рака|рэк]] і [[канал]]аў. Усе азёры адносяцца да басэйна [[Атлянтычны акіян|Атлянтычнага акіяна]]. Сток па [[рака Сьвятога
Вялікія азёры зьяўляюцца самай вялікай групай прэснаводных азёраў на Зямлі паводле агульнай плошчы, і другой паводле велічыні ад агульнага аб’ёму, то бок азёры зьмяшчаюць 21% усёй прэснай вады ў сьвеце паводле аб’ёму<ref>[http://www.epa.gov/glnpo/basicinfo.html ''«Great Lakes»'']. United States Environmental Protection Agency (EPA).</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120111122929/http://biology.usgs.gov/luhna/chap6.html ''«LUHNA Chapter 6: Historical Landcover Changes in the Great Lakes Region»'']. U.S. Geological Survey.</ref><ref>Ghassemi, Fereidoun (2007). ''«Inter-basin water transfer»''. Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-86969-2}}.</ref>. Агульная паверхня азёраў скаладе 244,106 км², агульны аб’ём, вымераны пры нізкай апорнай кропкі вады, складае 22,671 км³<ref>[https://web.archive.org/web/20120529233616/http://www.epa.gov/glnpo/physfacts.html ''«Great Lakes: Basic Information: Physical Facts»'']. United States Environmental Protection Agency (EPA).</ref>, што некалькі менш за аб’ём [[Байкал]]у. Дзякуючы сваім марскім характарыстыкам, як то адноснавялікія хвалі, устойлівыя ветры, моцныя плыні, вялікія глыбіні Вялікія азёры часам называюць унутраным морам<ref>Williamson, James (2007). [https://books.google.com/books?id=ydMNAQAAMAAJ&pg=PA7 ''«The inland seas of North America: and the natural and industrial productions...»''] John Duff Montreal Hew Ramsay Toronto AH Armour and Co.</ref>. Верхняе возера зьяўляецца другім у сьвеце паводле плошчы, а возера Мічыган зьяўляецца самым вялікім возерам, якое цалкам месьціцца ў межах адной краіны<ref>[https://www.infoplease.com/top-ten-ten-largest-lakes-world ''«The Top Ten: The Ten Largest Lakes of the World»'']. Infoplease.com.</ref><ref>[http://geography.about.com/od/lists/a/largestlakes.htm «Largest Lakes in the World by Area, Volume and Depth»]. About.com.</ref><ref>Hough, Jack (1970). ''«Great Lakes»''. The Encyclopædia Britannica. Chicago: William Benton. — С. 774. — {{ISBN|0-85229-135-3}}.</ref><ref>[http://www.factmonster.com/ipka/A0001777.html ''«Large Lakes of the World»'']. Factmonster.com.</ref>.
▲Усе азёры разьмешчаны на розных вышынях, і розьніца паміж узроўнем вады Верхняга возера і Антарыё складае 108 мэтраў. Вялікія азёры — гэта найвялікшае сховішча прэснай вады на [[Зямля|Зямлі]]. Азёры злучаны паміж сабой сыстэмай праліваў, [[рака|рэк]] і [[канал]]аў. Усе азёры адносяцца да басэйна [[Атлянтычны акіян|Атлянтычнага акіяна]]. Сток па [[рака Сьвятога Лаўрэнцыя|рацэ Сьвятога Лаўрэнцыя]]. З выцякаючай з возера Антарыё ракі Сьвятога Лаўрэнцыя ўтвараецца [[заліў Сьвятога Лаўрэнцыя]] з даўжынёй 3 770 км, які зьяўляецца важным водным шляхам, маючы злучэньне з рэкамі [[Місысыпі (рака)|Місысыпі]] і [[Гадсан]]. Узьбярэжжа Вялікіх азёраў густа заселенае.
Вялікія азёры пачалі фармавацца ў канцы апошняга [[ледавіковы пэрыяд|ледавіковага пэрыяду]] каля 14 тысяч гадоў таму, калі, адыходзячы, ледавік выкрыў схаваныя, выразаныя ў зямлі, якія потым былі запоўненыя адталай вадой<ref> Cordell, Linda S.; Lightfoot, Kent; McManamon, Francis; Milner, George (2008). [https://books.google.com/books?id=arfWRW5OFVgC&pg=RA1-PA25 ''«Archaeology in America: An Encyclopedia: An Encyclopedia»'']. ABC-CLIO. — С. 1. — {{ISBN|978-0-313-02189-3}}.</ref>.
Галоўныя порты: [[Чыкага]], [[Мілўокі]], [[Дэтройт]], [[Кліўлэнд]], [[Бафала]], [[Таронта]].
== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://www.ec.gc.ca/grandslacs-greatlakes/default.asp?lang=En&n=70283230-1 Вялікія азёры]. Канадзкі дэпартамэнд навакольнага асяродзьдзя. {{ref-en}}{{ref-fr}}
* [http://www.epa.gov/glnpo/ Вялікія азёры]. Амэрыканская агенцтва па ахове навакольнага асяродзьдзя. {{ref-en}}
* [http://www.great-lakes.net/ Інфармацыя пра Вялікія азёры]. {{ref-en}}
[[Катэгорыя:Азёры ЗША]]
| |||