Рэгбі: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
афармленьне
д афармленьне
Радок 2:
'''Рэгбі''' ({{мова-en|rugby football}}, альбо ''rugby'') — [[спорт|спартовая]] камандная гульня з авальным мячом, які гульцы кожнай з камандаў, перадаюць адзін аднаму рукамі й нагамі, стараюцца прызямліць яго ў заліковай зоне за брамай праціўніка ці забіць яго ў H-падобную браму. Мяч павінен праляцець над бэлькай брамы.
 
У [[1900]]—[[1924]]1900—1924 гадох рэгбі ўваходзіў у афіцыйную праграму [[Алімпійскія гульні|Алімпійскіх гульняў]]. На 121-й сэсіі [[МАК]] у [[Капэнгаген]]е было вырашына ўключыць варыянт рэгбі пад назвай рэгбі-7 у праграму [[Летнія Алімпійскія гульні 2016 году|Алімпіяды-2016]] у [[Рыё-дэ-Жанэйра]].
 
== Гісторыя рэгбі ==
Лічыцца, што рэгбі зьявіўся ў [[1823]] годзе, калі нехта [[Ўільям Ўэб Эліс]] падчас гульні ў [[футбол]] у школе Рэгбі (ці Рагбі) узяў мяч у рукі й пабег зь ім да брамы суперніка. Аднак дакладных правілаў на той момант не было (як і ў звычайным футболе), каманды перад гульнёй кожны раз аб іх дамаўляліся. Калі ў [[1863]] годзе была створана ангельская [[Футбольная Асацыяцыяасацыяцыя]], яна забараніла браць мяч у рукі й спрабаваць адабраць яго ў суперніка. Гэтак гульня была падзелена на дзьве — рэгбі й футбол. Менавіта па гэтай прычыне звычайны футбол цяпер часам называюць association football.
 
У [[1871]] годзе быў створаны «Зьвяз футбола рэгбі» (RFU, Rugby Football Union), які й на сёньня кантралюе рэгбі ў [[Ангельшчына|Ангельшчыне]], а ў [[1886]] годзе — «Міжнародны зьвяз рэгбі» (IRB, International Rugby Board).
 
Першы міжнародны матч быў згуляны [[27 сакавіка]] [[1871]] годагоду ў [[Эдынбург]]еу паміж камандамі [[зборная Ангельшчыны па рэгбі|Ангельшчыны]] й [[зборная Шатляндыі па рэгбі|Шатляндыі]]. У хуткім часе рэгбі распаўсюдзіўся й ў іншыя краіны, у асноўным у калёніі й дамініёны [[Брытанская імпэрыя|Брытанскае імпэрыі]], як то [[Аўстралія]], [[Новая Зэляндыя]], [[ПАР]]. У [[Паўночная Амэрыка|Паўночнай Амэрыцы]] з рэгбі зьявіліся [[амэрыканскі футбол|амэрыканскі]] й [[канадзкі футбол|канадзкі]] футбол.
 
НапрыканцыУ [[19канцы стагодзьдзе|XIX стагодзьдзя]] зьявіўся разрыў паміж поўначу Ангельшчыны, дзе ў рэгбі гулялі ў асноўным працоўныя й мяшчане, і поўднем, дзе гульня была прывілеем [[джэнтэльмэн]]аў. Галоўным пытаньнем сталася магчымасьць станавіцца прафэсіяналамі, атрымоўваць грошы за гульню. У выніку [[29 жніўня]] [[1895]] годагоду ў [[Гадэрсьфілд]]зе быў створаны «[[Паўночны зьвяз рэгбі]]» (NRFU). Камандам, якія далучыліся да гэтага зьвязу дазвалялася мець у сваім складзе прафэсійных гульцоў. Правілы самой гульні былі трохі зьменены, і ў [[1901]] годзе была сфармавана [[Паўночная рэгбійная ліга]]. Новая гульня атрымала назоў [[рэгбі-ліг]] (ці рэгбі-13, па колькасьці дазволенных гульцоў, якія могуць знаходзіцца на полі ад каманды). «Стары» рэгбі сталі называць [[рэгбі-юніён]], каб пазьбегнуць блытаніны. Рэгбі-юніён быў папулярны на поўдні Ангельшчыны, а таксама ў [[Шатляндыя|Шатляндыі]] й [[Валія|Валіі]].
 
Аматарскі статус рэгбі-юніён заўсёды выклікаў шмат спрэчак. Рэгулюючыя органы ўсяляк стараліся падтрымаць яго, і любое зьяўленьне на полі разам з гульцамі прафэсіяналамі магло прывесьці да дыскваліфікацыі ці нават да забароны зьяўленьня на матчах у якасьці гледача. Тым ня менш даволі часта вядучых гульцоў абвінавачавалі ў тым, што яны атрымоўваюць грошы за гульню, і, як сьцьвярджалася, даволі не маленькія. Шмат хто з добрых гульцоў пераходзілі ў рэгбі-ліг. У выніку ў [[1995]] годзе было вырашына зрабіць рэгбі-юніён прафэсійным відам спорта, што прывяло да рэзкага росту папулярнасьці гэтага віду рэгбі. Часткова гэта было зьвязана з прытокам грошай у спорт за кошт [[рэкляма|рэклямы]], тэлетрансьляцыяў і гэтак далей. Як лічыцца, гэта прывяло да павелічэньня якасьці гульні, але павялічыла разрыў паміж заможнымі клюбамі, дзе рэгбі вельмі папулярны (Ангельшчына, [[Францыя]], [[Італія]], Аўстралія, Новая Зэляндыя, ПАР), і беднымі, дзе мае няшмат прыхільнікаў ([[Румынія]], [[Грузія]], [[Самоа]], [[Намібія]]).
 
== Правілы ==
Радок 25:
* '''Капны удар''' (3 пункты) — пры некаторых парушэньнях правілаў судзьдзя можа прызначыць пэнальці. Калі каманда, якая атрымала гэтае права, вырашае прабіць яго, то мяч усталёўваецца ў кропке, дзе правілы былі парушаны, і адзін з гульцоў б’е мяч у браму.
 
* '''Дроп-гол''' (3 пункты) — любы гулец, калі знаходзіцца ў гульнегульні, мае права прабіць па браме. Каб гэта зьдзейсьніць трэба выпусьціць мяч з рук, і, калі ён дакранецца да зямлі, ударыць па яму (удары па браме з рук забаронены). Такія ўдары можна рабіць і пры рэалізацыі й пэнальці, але звычайна ў такіх сытуяцыях яны не ўжываюцца.
 
=== Ход гульні ===
Спачатку праводзіцца жараб'ёўкажараб’ёўка. Каманда, якая перамагла ў ёй, мае права першай прабіць па мячу ці адмовіцца ад гэтага замест чаго выбраць бок, на якім яна будзе пачынаць у першым тайме. Гульня пачынаецца дропам, ці ударам з адскоку на бок суперніка. Мяч павінен прасунуцца ўглыб поля неня менш за 10 мэтраў. Гулец з мячом мае права бегчы зь ім у любым напрамку, біць яго ці перадаваць чальцам сваёй каманды, апошняе толькі назад ці паралельна да брамы. Калі гулец будзе прыпынены з дапамогай захопу ({{мова-en|tackle}}) і паваліцца на зямлю, ён павінен адпусьціць мяч, а калі ён яшчэ не ўпаў, то перадаць іншаму гульцу. Гулец,які зьдзейсьніў захоп, таксама павінен адпусьціць суперніка й не мае права ўступаць у гульню, пакуль не ўстане на ногі.
 
==== Рак ====