Мэмарыял пакутнікаў Чанакале: розьніца паміж вэрсіямі

'''Мэмарыял загінуўшым Чанакале''' ({{мова-tr|Çanakkale Martyrs' Memorial}}) разьмешчаны перад залівам Морт на вяршыні пагорка Хісарлік ({{мова-tr|Hisarlik Tepe}}), пабудаваны ў памяць загінуўшым 250 тысячам воінам у [[Галіпалійская бітва|Галіпалійскай бітве]],<ref name="Çanakkale Şehitleri Anıtı">{{Cite web|url=http://miniaturk.com.tr/m%C4%B0n%C4%B0atuerk/maket-eserler/anadolu-eserleri/%C3%A7anakkale-%C5%9Fehitleri-an%C4%B1t%C4%B1.aspx|title=Çanakkale Şehitleri Anıtı|last=|first=|date=|website=|publisher=|language=|accessdate=}}</ref>, [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]].

Па легендзе, калі [[Мустафа Кемаль Ататурк]] аглядаў навакольле, да яго зьвярнуліся сяляне і згадалі пра мэмарыялы ў іншых краінах, якія былі ўжо пабудаваныя. Ён адказаў, што для турэцкіх палеглых пабудуе мэмарыял, вышынёй ня меньшменш за 40 мэтраў.

Афіцыйна пра будаўніцтва гэтай [[Помнік архітэктуры|славутасьці]] стала вядома ў 1942 годзе, але з-за пачатку Другой сусьветнай вайны конкурс на пабудову быў праведзены толькі ў 1944 годзе, на якім перамаглі такія архітэктары як Доган Энгінбаш ({{мова-tr|Doğan Erginbaş}}), Ісмаіл Уткулар ({{мова-tr|İsmail Utkular}}) і ФерыдунФэрыдун Кіп ({{мова-tr|Feridun Kip}})<ref name="Çanakkale Şehitler Abidesi">{{Cite web|url=http://www.canakkalesehitlik.net/canakkale-sehitler-abidesi.html|title=Çanakkale Şehitler Abidesi|last=|first=|date=|website=|publisher=|language=|accessdate=}}</ref>.

Праект быў зроблены толькі ў 1954 годзе, і ў тым жа годзе [[19 красавіка]] пачалося будаўніцтва. Па невядомых прычынах будаўніцтва прыпынялася. Пазьней, Газэта Міліет пачала кампанію па зборы сродкаў для пабудовы мэмарыялу, таксама далучыліся людзі, якія сваімі намаганьнямі пачалі дасылаць грошы на аднаўленьне работ. Нават у крамах сеткі [[Мігрос (Турэччына)|Мігрос]] былі пастаўленыя скарбонкі, у якія ўсе ахвотныя маглі пакласьці грошы. Разам было сабрана 2,3 мільёны турэцкіх лір<ref name="canakkalekutup.gov.tr">{{Cite web|url=http://www.canakkalekutup.gov.tr/TR,84218/canakkale-sehitler-abidesi.html|title=ÇANAKKALE ŞEHİTLER ABİDESİ|last=|first=|date=|website=|publisher=|language=|accessdate=}}</ref>.

21 жніўня 1960 мэмарыял быў афіцыйна адчынены для наведваньняў. Пад мэмарыялам разьмешчаны музэй, а побач Помнік Мехметчыку і турэцкія могілкі<ref>{{Cite web|url=http://miniaturk.com.tr/m%C4%B0n%C4%B0atuerk/maket-eserler/anadolu-eserleri/%C3%A7anakkale-%C5%9Fehitleri-an%C4%B1t%C4%B1.aspx|titlename="Çanakkale Şehitleri Anıtı|last=|first=|date=|website=|publisher=|language=|accessdate=}}<"/ref>. Таксама вядома, што 25-метровымэтровы бронзавы сьцягшток, які стаіць побач з мэмарыялам зьяўляецца падарункам ад турка, які жыве ў Амэрыцы -— Назьмі Джэлаль (''тур.'' Nazmi Celal)<ref>{{Cite web|urlname=http://www."canakkalekutup.gov.tr"/TR,84218/canakkale-sehitler-abidesi.html|title=ÇANAKKALE ŞEHİTLER ABİDESİ|last=|first=|date=|website=|publisher=|language=|accessdate=}}</ref>. На могілках ёсьць мэмарыяльныя дошкі, якія падзеленыя па гарадах нараджэньня загінуўшых воінаў, на кожнай дошчачцы з абодвух бакоў напісаны імёны загіблых. Агульная колькасьць надпісаў 59408. Таксама ёсьць магіла невядомага салдата, якому адцяў галаву аўстралійскі салдат і ўзяў яго з сабой у якасьці трафеютрафэю, аднак 10 сакавіка 2003 прадстаўнікі [[Аўстралія|Аўстраліі]] вярнулі галаву турэцкага ваяра на радзіму. [[18 сакавіка]] [[2003|2003]] салдат з усёй пашанай і па рэлігійным традыцыям быў перапахаваны. Самае цікавае. што на ўсіх могілках гэта толькі адна сапраўдная магіла, дзе пахаваны чалавек<ref>{{Cite web|url=https://cokgezenadam.com/canakkale-sehitler-aniti-ve-sembolik-sehitlik/|title=https://cokgezenadam.com/canakkale-sehitler-aniti-ve-sembolik-sehitlik/|last=|first=|date=|website=|publisher=|language=|accessdate=}}</ref>.

На збудаваньне было выдаткавана 4000000 турэцкіх лір, на якія закупілі 3800 тон гранітнага каменя, 285 тон жалеза, 630 квадратных мэтраў лесаматэрыялу, 1275 тон цэмэнту, 4400 тон жвіру. На асноўную частку помніка былі выкарыстаныя 850 кубічных мэтраў (2125 тон) бэтону<ref>{{Cite web|url=http://www.canakkalesehitlik.net/canakkale-sehitler-abidesi.html|titlename="Çanakkale Şehitler Abidesi|last=|first=|date=|website=|publisher=|language=|accessdate=}}<"/ref>.

Пабудова першапачаткова плянавалася вышынёю 40 мэтраў, але архітэктары дадалі да яе яшчэ ій рост Ататурка (1,7м). Таму, славутасьць была пабудавана вышынёй 41,7 мэтраў<ref>{{Cite web|url=https://cokgezenadam.com/canakkale-sehitler-aniti-ve-sembolik-sehitlik/|title=Çanakkale Şehitler Anıtı (Abidesi) ve Sembolik Şehitlik|last=|first=|date=|website=|publisher=|language=|accessdate=}}</ref>. [[Мэмарыял]] можна ўбачыць амаль з усіх бакоў паўвострава. Будынак займае плошчу 62,5 квадратных мэтраў. [[Мэмарыял]] складаецца з чатырох частак, кожная ззь якіх сымбалізуе пэўны этап вайны. Вядомы факт, што, калі паглядзець з мора, то бачна толькі дзьве часткі мэмарыялу, а калі глядзець з сушы, то відаць усё 4 часткі, гэтым архітэктар хацеў падкрэсьліць колькасьць воін на моры і на сушы.

Усярэдзіне музэю, пад мэмарыялам, знаходзіцца інфармацыя і гістарычныя артэфакты, што ілюструюць маштабы [[Галіпалійская бітва|Галіпалійскай бітвы]], супраць саюзных дзяржаўдзяржаваў: брытанцаў, французаў ды аўстралійскага і новазэляндзкага армейскага корпусу (ANZAC). Арыгінальныя асабістыя і ваенныя прадметы знойдзеныя на полі бою, такія як сталовыя прыборы, набор штучных зубоў, гузікі, спражкі, снайпэрскія шчыты і фотаздымкіфатаздымкі, прадстаўлены на выставе ў музэі.