Царкоўная унія: розьніца паміж вэрсіямі

'''Царкоўная унія''' — аб’яднаньне дзьвюх Цэркваўцэркваў (або іх часткі) на аснове агульных традыцыяў, літургіі, дактрыны і арганізацыі (або некаторых з гэтых элемэнтаў) з падпісаньнем акту аб кананічнай сулучнасьці. Панятак «царкоўная унія» найчасьцей выкарыстоўваюць у адносінах да вызнаўцаў усходняга хрысьціянства, якія зьядналіся з [[Каталіцкая Царква|Каталіцкай Царквойцарквой]], аднак царкоўныя уніі заключалі між сабою таксама і [[пратэстанцтва|пратэстанцкія]] Цэрквыцэрквы і супольнасьці, а таксама [[праваслаўе|праваслаўныя]].

Утвораныя ў выніку царкоўных уніяў каталіцкія ўніяцкія Цэрквыцэрквы маюць ерархічнуюгерархічную структуру пад зьверхніцтвам [[Папа|Рымскагарымскага папы]], у той час як пратэстанцкія Цэрквыцэрквы, як правіла, маюць фэдэрцыйны характар.

Царкоўныя уніі ў гісторыі Каталіцкай Царквы ўяўляюць сабой зьяднаньне Ўсходняй (праваслаўнай ці старажытнаўсходняй) Царквыцарквы або яе часткі з Заходняй (рымска-каталіцкай) Царквойцарквой на ўмовах прызнаньня Ўсходняй Царквою каталіцкай эклезіялёгіі і дагматыкі (уключаючы папскі прымат), але пры захаваньні ёю ўсходняга літургічнага абраду. Цэрквы, якія ўтварыліся ў выніку такой уніі, называюцца ўсходнімі каталіцкімі Цэркваміцэрквамі.

Уніі былі падпісаны Каталіцкайкаталіцкай Царквойцарквой таксама і з некаторымі старажытнымі ўсходнімі Цэркваміцэрквамі (дахалкідонскімі), у выніку чаго былі створаны ўніяцкія Цэрквыцэрквы халдэйскага (у [[ІраІрак]]у), мараніцкага (у [[Лібан]]е і [[СірыяСырыя|СірыіСырыі]]), армянскага (на чале з патрыярхам кілікійскім у [[ТурцыіТурэччына|Турэччыне]]), сірыйскага, копцкага (у [[Эгіпет|Эгіпце]]) абрадаў. Першая унія [[Армянская Апостальскаяапостальская Царквацарква|Армянскай Апостальскайапостальскай Царквыцарквы]] з Рымам доўжылася з [[1195]] году да [[1375]] году.

* [[Ліёнская унія]] [[1274]] году

* [[Флярэнтыйская унія|Флярэнцкая унія]] [[1439]] году

* Унія з АсірыйскайАсырыйскай Царквойцарквой Усходуусходу ў [[1553]] годзе ([[Халдэйская Каталіцкая Царква]]).

* [[Берасьцейская унія]] [[1596]] году ў Рэчы Паспалітай для ўкраінцаў і беларусаў, якія пражывалі на яе тэрыторыі ([[Украінская грэка-каталіцкая царква|Украінская]] і [[Беларуская грэка-каталіцкая царква|Беларуская]] Грэка-Каталіцкія Цэрквы).

* Унія з ЭфіёпскайЭтыёпскай Царквойцарквой у [[1622]] годзе ([[Эфіёпская Каталіцкая Царква]]).

* [[Вужгарадзкая унія]] [[1649]] году для праваслаўнага насельніцтва Закарпацьця і сучаснай Славакіі, якая ў [[1699]] годзе была распаўсюджана таксама і на праваслаўнае насельніцтва Трансыльваніі ў сучаснай Румыніі ([[Русінская Грэка-Каталіцкая Царква|Русінская]], [[Славацкая Грэка-Каталіцкая Царква|Славацкая]] і [[Румынская Грэка-Каталіцкая Царква|Румынская]] Грэка-Каталіцкія Цэрквы).

* У [[1664]] годзе была падпісана унія ў Мукачаве, якая далучыла да грэка-каталіцкай Царквы праваслаўнае насельніцтва Закарпацьця і вугорскай япархіі Гайдудораг.

* Унія з часткай сіра-якабітаў ў [[1677]] годзе ([[Сірыйская Каталіцкая Царква]]).

* У [[1713]] годзе была заключана унія ў [[Марамурэш]]ы (сёньня — Румынія). Да 1721 году ўсе праваслаўныя сьвятары Закарпацьця прызналі унію.

* Унія з Антыяхійскай Праваслаўнайправаслаўнай Царквойцарквой ўу [[1729]] годзе ([[Мельхіцкая Каталіцкая Царква]]).

* Унія з часткай коптаў у [[1741]] годзе ([[Копцкая Каталіцкая Царква]]).

* Унія з часткай армянаў у [[1742]] годзе ([[Армянская Каталіцкая Царква]]).

Пасьля Другой сусьветнай вайны пад ціскам савецкіх уладаў і пракамуністычных рэжымаў Усходняй Эўропы большасьць грэка-каталіцкіх Цэркваўцэркваў зазнала рэпрэсіі і былі забаронены. Было абвешчана пра скасаваньне уніяў:

* Берасьцейскай уніі — у [[1946]] годзе;

* Вужгарадзкай унія — у [[1948]] годзе (у Румыніі), [[1949]] годзе (у Закарпацьці, СССР) і ў [[1950]] (у Чэхаславакіі).

АжДа да [[1968]] году ў Чэхаславакіі і да [[1990]] году ў [[СССР]] грэка-каталіцкія Цэрквыцэрквы былі забаронены, а грэка-каталіцкія супольнасьці існавалі толькі падпольна. У той жа час структуры і асобныя парафіі забароненых у сацыялістычных краінах усходніх каталіцкіх Цэркваўцэркваў існавалі ў [[Эўропа|Эўропе]], [[ЗША]], [[Канада|Канадзе]], [[Аўстралія|Аўстраліі]], [[Бразылія|Бразыліі]], [[Аргентына|Аргентыне]] ды ў іншых краінах сярод эмігранцкай дыяспары. Пасьля 1990 году ў СССР, а затым і ва ўтвораных пасьля яго распаду незалежных дзяржавах (у першую чаргу ва Ўкраіне і ў Беларусі), грэка-католікі вядуць свабодную дзейнасьць.

Перашай у сьвеце пратэстанцкай спробай стварыць уніяцкую Царкву была [[Сандамірская згода]] паміж лютаранамі, кальвіністамі і чэскімі братамі, падпісаная [[14 красавіка]] [[1570]] году ў [[Сандамір]]ы.

* [[Зьяднаная Эвангельская Царква]] (існавала ў 1947-19881947—1988 гг. у Польшчы)

Ідэя царкоўнай уніі была выкарыстана і Расейскай Праваслаўнайправаслаўнай Царквойцарквой у дачыненьні да [[стараабрадніцтва|стараабраднікаў]]. У [[1800]] годзе было аформлена [[адзінавер’е]] — кірунак, прыхільнікі якога падначальваліся Сыноду, але службу ім дазвалялася адпраўляць паводле сваіх старых абрадаў.

У [[1839]] годзе ў [[Полацак|Полацку]] ў выніку закулісных царкоўных інтрыгаў [[ІосіфЁсіф Сямашка|Ёсіфа Сямашкі]] новапаўсталая (незацьверджаная Рымскім Апостальскімапостальскім Пасадампасадам) ярархіягерархія Ўніяцкай Царквыцарквы ў Расейскай імпэрыі падпісала акт царкоўнага злучэньня з Расейскай Праваслаўнайправаслаўнай Царквойцарквой.

Акт царкоўнага злучэньня падпісалі [[Расейская Праваслаўнаяправаслаўная Царквацарква Маскоўскага Патрыярхатупатрыярхату]] і [[Расейская Праваслаўнаяправаслаўная Царквацарква за граніцай|Расейская праваслаўная царква за граніцай (РПЦЗ)]]. [[17 траўня]] [[2007]] году адпаведны акт аб кананічных зносінах падпісалі патрыярх [[Алексій II]] і Першаярарх РПЦЗ мітрапаліт Лаўр ў храме Хрыста Збаўцы ў [[Масква|Маскве]].