Кляштар: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д афармленьне
Радок 2:
'''Кля́штар''' (ад [[лацінская мова|лац.]] ''claustrum'' — замак, закрытае месца) — [[Каталіцтва|каталіцкі]] манастыр.
 
Кляштары належалі да пэўных [[манаскі ордэн|манаскіх ордэнаў]]. Каталіцкія манахі-місіянэры і першыя адзінкавыя кляштары вядомыя на тэрыторыі сучаснае Беларусі зь сярэдзіны [[13 стагодзьдзе|XIII стагодзьдзя]]. Многія ўзьніклі неўзабаве пасьля хрышчэньня [[ВКЛ|Літвы]] ў [[1387]] годзе.
 
Найбольш старажытныя кляштары:
* [[францішкане|францішканаў]] у [[Пінск]]у ([[1396]]) і [[Ашмяны|Ашмянах]] ([[1505]]);
* [[аўгустыны|аўгустынаў]] у [[Быстрыца (Гарадзенская вобласьць)|Быстрыцы]] (цяпер [[Астравецкі раён]]), [[Берасьце|Берасьці]] і [[Горадня|Горадні]] (заснаваны [[Вітаўт]]ам);
* [[бэрнардыны|бэрнардынаў]] у [[Вільня|Вільні]] ([[1471]]), [[Горадня|Горадні]] і [[Полацак|Полацку]] ([[1498]]).
 
[[Файл:Biaroza-Kartuskaja, Belarus.jpg|міні|200пкс|[[Бярозаўскі кляштар|Бярозаўскі кляштар картузаў]]]]
 
Большасьць кляштараў заснаваная ў пэрыяд [[Контрарэфармацыя|Контрарэфармацыі]], іх фундатарамі былі каралі [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікія князі літоўскія]], [[магнат]]ы ([[Сапегі]], [[Глябовічы]], [[Радзівілы]], [[Пацы]] і інш.), [[шляхта]]. Напрыканцы [[18 стагодзьдзе|XVIII ст.]]стагодзьдзя на беларускіх землях (акрамя [[Вільня|Вільні]]) дзейнічалі кляштары ды рэзыдэнцыі:
* [[аўгустыны|аўгустынаў]] — 4,
* [[баніфраты|баніфратаў]] — 4,
Радок 40:
[[Файл:Mazyr,-Catholic-Church-of-Bernardynes,-XIX-century.jpg|міні|200пкс|Кляштар бэрнардынаў у [[Мазыр]]ы]]
 
Мэтаю заснаваньня кляштараў фундатары звычайна называлі [[місіянэрства]]; асаблівае становішча займалі [[езуіты|езуіцкія]] ды [[:be:{{Артыкул у іншым разьдзеле|піяры|піярскія]]|be|піяры}} [[калегіюм]]ы, якія вырашалі адукацыйныя задачы. Пры шматлікіх калегіюмах працавалі невялікія шпіталі.
 
Клясычны тып кляштару выпрацаваны ордэнам [[бэнэдыктыны|бэнэдыктынаў]]. Гэта быў замкнёны ансамбль буды або памяшканьняў для жыцьця манаскае суполкі. Цэнтрам ансамблю быў [[касьцёл]]. Каля яго рабіліся абкружаныя крытаю галерэяю ([[клуатар|клуатрам]]) чатырохкутны двор, сад. З усходу да клуатра далучалася заля [[капітул]]а, з захаду — кельлі, або [[дарміторыюм]]. Насупраць касьцёла будавалі трапэзную залю ([[рэфэкторыюм]]). Астатнія будынкі (дом [[абат]]а, шпіталь, школа, гаспадарчыя пабудовы) разьмяшчаліся на тэрыторыі ў межах кляштарных муроў. Бэнэдыктынскі тып кляштару быў запазычаны большасьцю каталіцкіх [[ордэн]]аў і прыстасаваны адпаведна характару іх дзейнасьці.
Радок 46:
[[Файл:Catholic church of Franciscan 2, Ashmiany.jpg|міні|200пкс|Руіны францішканскага кляштару ў [[Ашмяны|Ашмянах]]]]
 
Пераважная большасьць кляштараў зачыненая пасьля паўстаньняў [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|1830—311830—1831 гадоў]] і [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|1863—1864 гг.гадоў]] па абвінавачаньню ў нелаяльнасьці манахаў да ўладаў. Апошнія кляштары дзейнічаюць у 1880—901880—1890-я. Іх жылыя будынкі найчасьцей прыстасоўвалі пад шпіталі, казармы, лякарні; іх касьцёлы ператвараліся ў парафіяльныя або перараблялі ў праваслаўныя храмы.
 
== Глядзіце таксама ==
Радок 55:
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
 
{{Commonscat|Abbeys}}
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
 
[[Катэгорыя:Хрысьціянская сакральная архітэктура]]