Уласны рух: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (гутаркі | унёсак)
д Bot: Migrating 37 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q193223 (translate me)
д афармленьне
Радок 14:
памернасьць — кутняя сэкунда ў год.
 
Вызначаныя такім спосабам уласныя рухі [[Зорка|зорак]] часам завуць мэрыдыяннымі, бо яны вызначаюцца ў выніку параўнаньня двух становішчаў, атрыманых пасродкам назіраньняў на [[мэрыдыянны круг|мэрыдыянных кругах]]. Масавыя вызначэньні мэрыдыянных уласных рухаў зорак сталі магчымымі ўжо ў XIX стагодзьдзі ў выніку стварэньня некалькіх дзясяткаў [[мэрыдыянны круг|мэрыдыянных каталёгаў]], прыведзеных да некаторай адной фундамэнтальнай сыстэмы. Найбольшы лік (33 342) становішчаў і ўласных рухаў зорак (у тым ліку слабых — да 9-й [[бачная зорная велічыня|зорнае велічыні]]) у адной сыстэме прыведзена ў вядомым агульным каталёгу «General Catalogue» Люіса Боса ([[1910]] год). Памылкі ўласных рухаў у гэтым каталёгу складаюць ± (0.005—0.15)″/год. Становішчы й рухі зорак нявольныя ад сыстэматычных памылак. Новыя фундамэнтальныя каталёгі зорак FK4 і FK5 захоўваюць памылкі ўласных рухаў на ўзроўні ± (0.002—0.005)″/год, аднак гэтыя каталёгі ахопліваюць толькі невялікі лік абраных, галоўным чынам яркіх зорак. Да 1995 году было вядома ня меньшменш за 50 000 мэрыдыянных уласных рухаў зорак ад самых зыркіх да 9-й [[бачная зорная велічыня|зорнае велічыні]]. Памылкі гэтых уласных рухаў могуць быць ад ± 0.002″ да ± 0.010″ у залежнасьці ад працягласьці гісторыі назіраньняў. Па велічыні большасьць вядомых уласных рухаў менш за 0.050″/год, аднак сустракаюцца і вялікія ўласныя рухі. Так, самае высокае значэньне ўласнага руху мае «якая ляціць» [[Зорка Барнарда]] — 10.358″. Другі і трэці радок у рэйтынгу зорак, якія хутка перамяшчаюцца на [[нябесная сфэра|нябеснай сфэры]] займаюць [[Зорка Каптэйна]] (8.670″/год) і Лякайль 9352 (6.896″/год).
 
Сувязь паміж адлегласьцю і ўласным рухам зоркі вызначаецца з суадносін:
Радок 35:
 
== Гісторыя адкрыцьця ==
Адкрыцьцё рухаў «нерухомых» зорак прыналежыць знакамітаму ангельскаму [[астраном]]у [[Эдмонд Галей|Эдмунду Галею]], выявіламу ў [[1718]] годзе, што некаторыя яркія зоркі з каталёга Гіпарха-Пталямэя прыкметна зьмянілі свае становішчы сярод іншых зорак. Гэта былі [[Сырыюс]], які зрушыўся да поўдня амаль на паўтара дыямэтра Месяца, [[Арктур]] — на два дыямэтрадыямэтры да поўдня і [[Альдэбаран]], што зрушыўся на 1/4 дыямэтра Месяца да ўсходу. Заўважаныя зьмены нельга было прыпісаць памылкам каталёга Пталямэя, не якія пераўзыходзілі, як правіла, 6′ (1/5 дыямэтрадыямэтру Месяца). Адкрыцьцё [[Эдмонд Галей|Галея]] неўзабаве ([[1728]] год) было пацьверджана іншым ангельскім астраномам, [[Джэймс Брадлей|Джэймсам Брадеям]], які вядомы больш як першаадкрывальнік гадавое [[Абэрацыя сьвятла|абэрацыі сьвятла]]. У далейшым вызначэньнямі рухаў зорак займаліся [[Тобіяс Маэр|Тобіас Маэр]] ([[1723]]—[[1762]]1723—1762), [[Нікаля Люі дэ Лякайль|Нікаля Лякайль]] ([[1713]]—[[1762]]1713—1762) і шматлікія іншыя астраномы аж да Фрыдрыха Бэсэля ([[1784]]—[[1846]]1784—1846), якія паклалі пачатак сучаснай фундамэнтальнай сыстэме становішчаў зорак.
 
== Літаратура ==
* [http://www.astro.spbu.ru/astro/win/popular/kiselev.html А. А. Киселев «Собственные движения „неподвижных“ звёзд и их значение в астрономии»]
* [http://www.astronet.ru/db/msg/1178822 В. В. Витязев «Успехи астрометрии»]
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
 
[[Катэгорыя:Астрамэтрыя]]