|
== Біяграфія ==
Сярод продкаў А. Калчака ўпамінаюцца Калчак-паша, які быў захоплены ў палон войскамі Мініха пры ўзяцьці Хоціна ў 1739 г., бугзкіябускія казакі, патомныя дваране ХерсонскайХэрсонскай губэрні; шмат хто ў родзе Калчака служыліслужыў ўу войску ды на флёце. Ягоны бацька Васіль Іванавіч служыў у Марскім ведамстве, зышоў у адстаўку ў чыне генэрал-маёра, выдаў кнігі: “История«История Обуховского завода, в связи с прогрессом артиллерийской техники”техники» (1894), “Война«Война и плен, 1853—1855 гг. Из воспоминаний о давно пережитом”пережитом» (1904), памёр ў 1913 г.; ягоная маці Вольга Ільлінічна (у дзявоцтве Посахава), паходзіла з данскіх казакоў і хэрсонскіх дваранаў, памерла ў 1894 г.
У 1888—1894 гг. Аляксандар Калчак вучыўся ў Марскім кадэцкім корпусе, куды перавёўся з 6-й Санкт-Пецярбурскай клясычнай гімназіі. Выпусьціўся мічманам. Акрамя ваеннай справы, захапляўся дакладнымі навукамі і завадзкой справай: сьлюсарыць вывучыўся ў майстэрнях Абухоўскага заводу, штурманскую справу асвойваў у Кранштацкай марской абсэрваторыі.
У 1895—1899 гг. служыў на крэйсэрах “Рурык”«Рурык» і “Крэйсэр”«Крэйсэр», пабываў у далёкіх плаваньнях, у якіх пачаў займацца акіянаграфіяй, гідралёгіяй, картамі плыняў ля берагоў Карэі, спрабаваў вывучыць кітайскую мову. У 1900 годзе атрымаў званьне лейтэнанта.
Пры падрыхтоўцы да Расейскай палярнай экспэдыцыі, удзельнічаць у якой яму прапанаваў барон Э. В. Толь, Калчак вывучаў магніталёгію ў Паўлаўскай магнітнай абсэрваторыі, практыкаваўся ў Нарвэгіі ў НансенаНансэна. У 1900-19021900—1902 гг. на шхуне “Сьвітанк”«Сьвітанак» прайшоў шлях па арктычных морах (ззь дзьвюма зімоўкамі — па адзінаццаць месяцаў кожная) да бухты Ціксі. Падчас зімовак зьдзяйсьняў далёкія — да 500 вёрст — паездкі на сабачых запрэжках і на лыжах, падчас плаваньня праводзіліся комплексныя гідралягічныя дасьледаваньні; адну з выяўленых у берагоў Таймыра выспаў Толь назваў імем Калчака.
З бухты Ціксі, пасьля навігацыі 1902 г., Калчак празь Якуцк прыбыў ў сьнежні ў Санкт-Пецярбург. Там даведаўшыся, што Толь ня вярнуўся па лёдзе з выспы Бенета, прапанаваў Імпэратарскай АН арганізаваць выратавальную экспэдыцыю, зь ім на чале, да выспы Бенета на шлюпках, і тая дала яму сродкі і поўную волю дзеяньняў.
У 1919 г. Калчак пераносіць Стаўку з Омска ва ўрадавы эшалён а новай сталіцай прызначаецца Іркуцк. 5 студзеня 1920 г. у Ніжнеўдзінску ён згаджаецца перадаць вярхоўную ўладу генэралу Дзянікіну, а кіраваньне Ўсходняй ускраінай — Сямёнаву, і пераходзіць у чэскі вагон, пад заступніцтва саюзьнікаў, але 14 студзеня 1920 г. у абмен на вольны праезд чэхі выдаюць адмірала чырвоным. 15 студзеня 1920 г. у 9 гадзін 50 хвілінаў вечара па мясцовым, іркуцкім часе, Калчака арыштавалі.
ААб адзінаццатай гадзіне ночы пад узмоцненым канвоем арыштаваных правялі па таросістым лёдзе Ангары, а далей на аўтамабілях Калчака і яго афіцэраў перавезьлі ў Аляксандраўскі цэнтрал ля Іркуцку. Іркуцкі рэўкам намерваўся зрабіць адкрыты судовы працэс над былым Вярхоўным правіцелямправіцелем Расеі і міністрамі яго Расейскага ўрадаўраду. З 22 студзеня 1920 г. Надзвычайная сьледчая камісія пачала допыты, якія доўжыліся да 6 лютага, калі рэшткі войска Калчака ўшчыльную падышлі да ІркуцкаІркуцку і рэўкам вынес пастанову пра расстрэл Калчака. 7 лютага 1920 г. у 4 гадзіны раніцы Калчака разам з прэм’ерам В. М. Пепяляевым, які, у адрозьненьне ад Аляксандра Васілевіча праявіў маладушша, расстралялі на беразе ракі Ўшакоўкі і скінулі ў палонку. Сымбалічная магіла Калчака ([[кенатаф]]) знаходзіцца на месцы яго «спачынку ў водах Ангары» недалёка ад [[іркуцк]]ага Знаменского манастыра, дзе ўсталяваны крыж<ref>[http://www.suvenirograd.ru/sights.php?id=692&lang=1/ ''Месцы ў СібірыСыбіры, звязаныязьвязаныя з А. Калчаком (з фотаздымкаміфатаздымкамі)'']{{ref-ru}}</ref>.
== Творы ==
|
