|
|}
Статыстычныя дадзеныя гавораць, што католікікаталікі не заўсёды карысталіся [[Польская мова|польскай мовай]], падобна як і ня ўсе праваслаўныя ўжывалі [[Беларуская мова|беларускую мову]]. Пэўна, аднак, што пераважная большасьць [[палякі|палякаў]] былі [[каталіцтва|каталікамі]], а большасьць [[беларусы|беларусаў]] вызнавала [[праваслаўе]].<ref name="bar14">Baradyn Zygmud. Niemen — rzeka niezgody / Red. — Warszawa : Rytm., [[1999]]. S. 14</ref>
У [[места]]х ваяводзтва дамінавалі [[палякі]] і [[габрэі]], на вёсцы ў большасьці раёнаў пераважалі [[беларусы]]. У паветах лідзкім, шчучынскім і валожынскім большасьцьпаветах займаладамінавала польскае насельніцтва, значны адсотак [[Палякі|палякаў]] жыў у [[Стаўпецкі павет|стоўпцаўскім павеце]], у астатніх паветах пераважалі [[беларусы]].<ref name="bar14"/>
Нацыянальная сьвядомасьць сярод мясцовых [[Беларусы|беларусаў]] была слаба разьвіта слаба. Пад уплывам аґітацыі беларускіх дзейцаўдзеячоў і камуністычнай прапаґанды, палітычнае ўсьведамленьне беларусаў паступова ўзрастала.
Нацыянальная палітыка польскіх улад станавіла перашкоды на шляху кар’ернага ўзросту беларусаў. Сьведчаць аб тым дадзеныя ІІ сьпісу насельніцтва [[1931]]. Сярод 19.115 працаўнікоў публічнае службы, касьцёла, арґанізацыяў і грамадзкіх інстытутаў католікаў было 13.389, праваслаўных — 3050 асобаў, вызаньнявызнаньня майсеева — 1481.<ref>Główny Urzęd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. Statystyka Polski. Seria C. z. 71. Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931. Mieszkania i gospodarstwa domowe, lidność, stosunki zawodowe. Województwo Nowogródzkie. Warszawa, [[1938]], s. 231</ref> Таксама, калі ня горш выглядала сытуацыя ў адміністрацыыадміністрацыі, судзе, самакіраваньні, асьвеце, культуры і мэдыцыне. [[Палякі]] мелі значна больш вялікіябольшыя шансы для кар’ернага росту.<ref name="bar16">Baradyn Zygmud. Niemen — rzeka niezgody / Red. — Warszawa : Rytm., [[1999]]. S. 16</ref>
Нягледзячы на тое, што [[беларусы]] мелі меншыя мажлівасьці для разьвіцьця сваёй асьветы і культуры, не заслугоўвае даверу сьцьвярджэньне, што ўсе [[беларусы]] былі праціўнікамі [[Польшча|Польшчы]]. Значная іх частка мела пачуцьцё сувязі з [[Польшча]]й. Сьведчыць аб тым удзел [[Беларусы|беларусаў]] у адзінках абароны граніцы і польскай кансьпірацыі і аддзелах партызанскіх ЗВЗ-[[Армія Краёва|АК]] на Наваградчыне.<ref name="bar16"/>
Большасьць [[габрэі|габрэяў]] жылі ў местах і мястэчках, працавалі ў гандлі, прамысловасьці і камунікацыі. Яны ўяўлялі сабою закрытую іґрупу, якая практычнаамаль незасымілюючуюсяне групуасымілявалася. СпрыялаТаму тамуспрыялі традыцыйны ўклад жыцьця, культурная і рэлігійнаярэліґійная асобнасьць. Пераважная большасьць габрэяў жылі бедна і таму былі вельмі падатнымі на бальшавіцкую прапаґанду, якая праводзілася праз каморкі [[КПЗБ]].
Хаця непрыязьнь [[беларусы|беларусаў]] і [[габрэі|габрэяў]] да [[палякі|палякаў]] і [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|польскага гаспадарства]] была зьявай досыць распаўсюджанай, у міжваеным часе выпадкаў канфліктаў на этнічнай глебе ня было. Гэтая ўзаемная непрыязьнь узрастала галоўным чынам, на эканамічнай глебе, а не нацыянальнай.
=== Адукацыя ===
У 1939 на тэрыторыі Наваградчыны было 23 прадшколы, 1323 пачатковыя школы, 12 ґімназіяў, 9 ліцеяўліцэяў і настаўніцкіх сэмінарыяў, 13 школаў завадовыхпрфэсійных (прафэсыйных«завадовых») школаў, 10 сельскагаспадарчых, 5 завадова-дакшталтуючыхтэхнікумаў (тэхнікумаўшкола «завадова-дакшталтуючая»).<ref>Mały rocznik statystyczny [[1939]]. — Warszawa: nakł. Gł. Urzędu Statyst., 1939. S. 318</ref><ref>Baradyn Zygmud. Niemen — rzeka niezgody / Red. — Warszawa : Rytm., [[1999]]. S. 15</ref> Зь 202.100 дзецяў у школьным узросьце наведвалі школы 164.500 (81,4%). Аднак, у [[1938]], на тэрыторыі Наваградчыны не стала аніводнай школы зь [[беларуская мова|беларускай мовай]] навучаньня.
=== Камунікацыя ===
Камунікацыйная сець у Наваградзкім ваяводзтве была слаба разьвітая слаба. Яго тыэрыторыютэрыторыю абыймоўваліабдымалі чатыры чыгуначныя лініі: [[Берасьце]]—[[Баранавічы]]—[[Стоўпцы]], [[Вільня]]—[[Баранавічы]]—[[Лунінец]], [[Беласток]]—[[Баранавічы]], [[Седльцэ]]—[[Ліда]]—[[Захацьце]]. Даўжыня ўсёй чыгункі дасягала 584 км, зь іх 56% прыпадала на [[Лідзкі павет|лідзкі]] і [[Баранавіцкі павет|баранавіцкі]] [[павет]]ы.
Вузкакалейныя лініі ваяводзтва мелі даўжыню 148 км і выконвалі ролёролю лёкальнае камунікацыі.
Даўжыня звычайных дарог у Наваградзкім ваяводзтве дасягала 14.338 км зь іх асфальтаванымі і брукаванымі былі толькі 2.214 км. І без таго цяжкія камунікацыйныя ўмовы пагаршаліся ападкамі асабліва, ўвясну, увосень і зімою, калі выпадала дужа сьнегу.<ref name="bar13">Baradyn Zygmud. Niemen — rzeka niezgody / Red. — Warszawa : Rytm., [[1999]]. S. 13</ref>
Наваградзкае ваяводзтва было аґрарным рэґіёнам. Складанае становішча ў эканоміцы мела непасрэдны ўплыў і на нацыянальныя адносіны.
На настроі [[беларусы|беларусаў]] уплывала перанаселенасьць вёскі і выкліканы гэтым бракнедахоп зямлі. У [[1931]] на тэрыторыі ваяводзтва было 164.256 гаспадарак, зь іх аж 143.767 мелі зямлі менш за 15 га. У 81.853 гаспадарак зямлі было менш за 5 га і працавала на іх каля 378.959 асобаў (ува ўзросьце ад 16 да 60 год), ад 5 да 10 га лічыліся 46.677 гаспадарак (265.916 асобаў), гаспадарак ад 10 да 15 га было 12.237 (69.777 асобаў), ад 15 да 50 га 7.946 гаспадарак (45.706 асобаў). Маёнткаў вышэй за 50 га было 938 (3.572 асобы).<ref name="bar14"/><ref>Główny Urzęd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej. Statystyka Polski. Seria C. z. 71. Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931. Mieszkania i gospodarstwa domowe, lidność, stosunki zawodowe. Województwo Nowogródzkie. Warszawa, [[1938]], s. 60</ref>
Перанаселенасьць вёскі і «зямельны голад» датычыўсядатычыў адначасова і [[Палякі|палякаў]] і [[Беларусы|беларусаў]]. Хаця пераважна ўладарамі дужых (звыш 50 га) і сярэдніх маёнткаў былі [[палякі]], зь якіх шмат належыла вайсковым асаднікам (на [[1 студзеня]] [[1925]] іх лічба на Наваградчыне была каля 1921 асобы).<ref name="bar14"/>
Перанаселенасьць, прымітыўная сыстэма кіраваньня рольніцтвамсельскай гаспадаркай (дамінавала трохпольле), малаўраджайная глеба, недастатковая мэханізацыя вёскі — усё гэта спрыяла таму, што большасьць гаспадарак Наваградзкага ваяводзтва былі натуральнымі і самадастатковымі, слаба зьвязанымі з рынкам.<ref>Baradyn Zygmud. Niemen — rzeka niezgody / Red. — Warszawa : Rytm., [[1999]]. S. 14—15</ref>
== Ваяводы ==
|
