Астрына: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выдаленая Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў 15 стагодзьдзі; дададзеная Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі з да... |
+ |
||
Радок 57:
== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Coat of Arms of Astryna (1792).jpg|міні|165пкс|зьлева|Мескі герб, 1792
Археолягі [[Міхась Ткачоў|М. Ткачоў]] і [[Сяргей Піваварчык|С. Піваварчык]] праводзілі раскопкі на гарадзішчы, якое знаходзіцца за два кілямэтры ад Астрыны. Яны высьветлілі, што [[Славянскія мовы|славяне]] жылі тут яшчэ ў [[10 стагодзьдзе|Х ст.]], каля гарадзішча захаваліся курганныя могілкі таго часу. Першы пісьмовы ўпамін пра Астрыну зьмяшчаецца ў [[Літоўская мэтрыка|Літоўскай мэтрыцы]] (пад 1450 годам) і ў кнізе наданьняў [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Казімер Ягелончык|Казімера]] за 1441—1482 гады<ref>Несьцярэнка А. [[Валеры Шаблюк|Шаблюк В.]] Астрына // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 226.</ref>. У [[XV стагодзьдзе|XV]] — пачатку [[XVI стагодзьдзе|XVI ст.]] паселішча было цэнтрам воласьці [[Троцкі павет|Троцкага павету]] (гаспадарскі двор «''Острынь сть волостью''»). У 1487 годзе Астрына атрымала статус мястэчка. За [[Казімер Ягелончык|Казімерам]] паселішча кіравалася ўраднікамі, названымі пазьней, у актах [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандра]] (1492—1506) і [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] (1506—1548), намесьнікамі.
Радок 65:
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Astryna. Астрына (1900).jpg|міні|Царква, каля 1900
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Астрына апынулася ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе стала цэнтрам воласьці [[Шчучынскі павет|Шчучынскага павету]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. На 1829 год тут было 159 будынкі (66 хрысьціянскіх і 93 юдэйскія).
На 1859 год у Астрыне было 170 будынкаў, дзейнічалі драўляная царква і капліца, праводзіліся штотыднёвыя таргі; на 1866 год — 179 будынкаў; на 1885 год — 295 двароў, валасная ўправа, царква, капліца, 2 юдэйскія малітоўныя дамы, школа, 10 крамаў, бровар, гарбарня, вадзяны млын, 8 піцейных дамоў, таржкі ў нядзелю. У 1909 годзе працавалі народная вучэльня, аднаклясная царкоўна-прыходзкая школа (з 1898 году), крама.
Радок 72:
=== Найноўшы час ===
[[Файл:Astryna. Астрына (XX) .jpg|міні|Касьцёл у міжваенны час]]
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Астрына абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай
У 1939 годзе Астрына ўвайшла ў [[БССР]], дзе 15 студзеня 1940 году афіцыйны статус паселішча панізілі да [[пасёлак гарадзкога тыпу|пасёлку гарадзкога тыпу]], у [[Васілішкаўскі раён|Васілішкаўскім раёне]] (з 20 студзеня 1960 году ў Шчучынскім раёне). У гэты час тут было 224 двары. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 24 чэрвеня 1941 да 12 ліпеня 1944 году мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. На 1 студзеня 2001 году — 1005 двароў.
Радок 78:
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
* '''XIX стагодзьдзе''': 1829 год — 591 чал., у тым ліку 257 хрысьціянаў і 334 юдэі<ref>[[Іна Соркіна|Соркіна І.]] Мястэчкі Лідскага ўезда ў XIX — пачатку ХХ ст. // Ліда і Лідчына: да 685-годдзя з дня заснавання горада: матэрыялы рэспуб. навук.-практ. канф., (Ліда, 3 кастр. 2008 г.) / рэдкал.: Худык А. П. (гал. рэд.). — Ліда, 2008.</ref>; 1859 год — 970 чал.; 1863 год — 970 чал.; 1866 год — 1196 чал., зь іх 481 праваслаўныя, 669 юдэяў, 12 каталікоў і 34 магамэтаніны; 1869 год — 1206 чал.<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 380.</ref>; 1882 год — 1984 чал. (973 муж. і 1011 жан.)<ref>Krzywicki J. Ostryna // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|
* '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 1776 чал.; 1909 год — 1145 чал.; 1919 год — 1481 чал.; 1921 год — 1574 чал.; 1940 год — 2744 чал.; 1990 год — 2,5 тыс. чал.
* '''XXI стагодзьдзе''': 1 студзеня 2001 году — 2407 чал.<ref>{{Літаратура/Памяць/Шчучынскі раён|к}}</ref>; 2006 год — 2,2 тыс. чал.; 2008 год — 2,2 тыс. чал.; 2009 год — 2064 чал.<ref name="belstat">[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-4.pdf Перепись населения — 2009. Гродненская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> (перапіс); 2016 год — 1778 чал.<ref name="belstat2016">[http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2017 год — 1731 чал.<ref name="belstat2017">[http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>
Радок 84:
=== Інфраструктура ===
У Астрыне працуюць сярэдняя школа і філія Шчучынскай музычнай школы, 2 дашкольныя ўстановы, лякарня, 2 бібліятэкі, дом культуры.
== Забудова ==
=== Вуліцы і пляцы ===
У тэлефонным даведніку 1939 году ўпамінаюцца Віленская, Дэмбраўская і Лазенная вуліцы<ref>Spis Abonentów Sieci Telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Wilnie na 1939 r. — Wilno, 1939. S. 32.</ref>.
== Эканоміка ==
Радок 92 ⟶ 96:
Праз Астрыну праходзіць турыстычна-экскурсійны маршрут «Літаратурныя шпацыры над Нёманам»<ref>{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}</ref>. У мястэчку стаіць помнік [[Алаіза Пашкевіч|Алаізе Пашкевіч (Цётцы)]].
=== Славутасьці ===
*
* Сынагога (пач. ХХ ст.)
* Сынагога (пач. ХХ ст.)
* Царква Сьвятога Спаса (1875; [[мураўёўкі|мураўёўка]])
=== Страчаная спадчына ===
Радок 112 ⟶ 116:
== Крыніцы ==
{{Крыніцы|1=2}}
== Літаратура ==
| |||