Ліпнішкі: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выдаленая Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў 15 стагодзьдзі; дададзеная Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі з да... |
+ |
||
Радок 57:
Упершыню Ліпнішкі ўпамінаюцца ў [[15 стагодзьдзе|XV ст.]] як ўладаньне вялікіх князёў. У 1528 годзе [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Жыгімонт Стары]] перадаў паселішча [[Альбэрт Гаштольд|Альбэрту Гаштольду]] за зьняцьце маскоўскай аблогі з [[Полацак|Полацку]] і складаньне міру з татарамі.
[[Файл:Lipniški, Pahonia. Ліпнішкі, Пагоня (1792).jpg|міні|160пкс|[[Герб Ліпнішак|Местачковы герб]], 1792
У [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] Ліпнішкі атрымалі статус мястэчка і ўвайшлі ў склад [[Ашмянскі павет|Ашмянскага павету]] [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага ваяводзтва]]. З [[17 стагодзьдзе|XVII ст.]] маёнтак знаходзіўся ў валоданьні [[Пацы|Пацаў]]. Адначасна з [[Геранёны|Геранёнамі]] (1670 год) Ліпнішкі перадалі на разьмяшчэньне артылерыі. Пазьней мястэчка перайшло да [[Сапегі|Сапегаў]], Бяганскіх.
6 чэрвеня 1633 году [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Уладзіслаў Ваза]] надаў Ліпнішкам [[Магдэбурскае права]] і герб: «''у чырвоным полі вершнік зь дзідай у руцэ''»<ref>{{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў|к}}</ref>.
Радок 65:
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) Ліпнішкі апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Ашмянскім павеце. Расейская імпэратрыца [[Кацярына II]] падаравала магдэбурскае мястэчка А. Безбародку, які прадаў іх у 1812 годзе маршалку слонімскаму В. Пуслоўскаму, а ягоныя сыны — [[Вольскія|Вольскім]] у 1849 годзе.
У 1856 годзе расейскі Сэнат адхіліў прашэньне жыхароў Ліпнішак аб зацьвярджэньні іх у мяшчанскім званьні, на што местачкоўцы адмовіліся выконваць паншчыну. Арганізатараў выступленьня кінулі ў вязьніцу. У 1861 і 1862
У 1860-я гады, дзякуючы сваёй мураванай забудове, Ліпнішкі рэзка адрозьніваліся ад іншых мястэчак Віленшчыны. У гэты час тут было 105 будынкаў. На 1886 год у Ліпнішках штогод праводзілася 5 кірмашоў, існавала 12 крамаў, вадзяны млын і бровар. У
У [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] Ліпнішкі занялі нямецкія войскі. 17 красавіка 1919 году ў мястэчку адбылася сутычка паміж польскім 7-ы Палком люблінскіх уланаў пад камандаю маёра [[Януш Глухоўскі|Януша Глухоўскага]] і аддзеламі Чырвонай Арміі, якія адыходзілі зь [[Ліда|Ліды]] па паразе ў бітве. Польская кавалерыя адсекла дарогу бальшавікам і прымусіла іх здацца. Палякі здабылі значную колькасьць зброі і ўзялі ў палон жаўнераў<ref>Wyszczelski L. Wojna polsko-rosyjska 1919—1920. Wyd. 1. — Warszawa: Bellona, 2010. {{ISBN|978-83-11-11934-5}}. — S. 90.</ref>.
=== Найноўшы час ===
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Ліпнішкі абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. У 1920 годзе Ліпнішкі апынуліся ў складзе [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], у 1922 годзе — у Лідзкім павеце [[Наваградзкае ваяводзтва (1919—1939)|Наваградзкага ваяводзтва]] міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]].
У 1939 годзе Ліпнішкі ўвайшлі ў [[БССР]], дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету Іўеўскага раёну [[Баранавіцкая вобласьць|Баранавіцкай вобласьці]]. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1972 год тут было 260 двароў, на 1999 год — 596. У 2000-я гады Ліпнішкі атрымалі афіцыйны статус [[аграгарадок|аграгарадку]].
<gallery caption="Мястэчка на старых здымках" widths=150 heights=150 class="center">
Радок 92:
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
* '''XIX стагодзьдзе''': 1886 год — 740 чал. (474 каталікі і 266 юдэяў) у ''мястэчку
* '''XX стагодзьдзе''': 1972 год — 831 чал.; 1999 год — 1480 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|9к}}</ref>; 1999 год — 1499 чал.
* '''XXI стагодзьдзе''': 2006 год — 1450 чал.; 2010 год — 1461 чал.
Радок 98:
=== Інфраструктура ===
У Ліпнішках працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, бібліятэка.
== Забудова ==
=== Вуліцы і пляцы ===
З [[урбананіміка|урбананімічнай]] спадчыны Ліпнішкаў да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Віленская, Зарэчная, Зялёны Луг, Івейская, Лідзкая, Млынавая і Садовая. Гістарычны Рынак ня мае афіцыйнай назвы.
== Турыстычная інфармацыя ==
=== Славутасьці ===
*
* Капліца (XIX ст.)
* Касьцёл Сьвятога Казімера (1910)
Радок 126 ⟶ 130:
== Крыніцы ==
{{Крыніцы|1=2}}
== Літаратура ==
| |||