Бэніта Мусаліні: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў |
д афармленьне |
||
Радок 1:
{{Палітык
|
▲| выява = Bundesarchiv Bild 183-2007-1022-506, Italien, deutsche Frontkämpfer in Rom crop.jpg
▲| памер = 250px
|
▲| подпіс_пад_выявай =
▲| пасада = {{Сьцяг Італіі (1861-1946)}} 40-вы прэм’ер-міністар [[Каралеўства Італія|Італіі]]
▲| пачатак_тэрміну = 31 кастрычніка 1922
▲| канец_тэрміну = 24 сьнежня 1925
▲| прэзыдэнт =
▲| прэм’ер-міністар =
▲| папярэднік = [[Люіджы Факто]]
|
▲| наступнік = сам, як прэм’ер-міністар
▲| пасада2 = {{Сьцяг Італіі (1861-1946)}} Першы кіраўнік ураду [[Каралеўства Італія|каралеўства Італіі]]
▲| пачатак_тэрміну2 = 24 сьнежня 1925
▲| канец_тэрміну2 = 26 ліпеня 1943
▲| папярэднік2 = сам, як прэм’ер-міністар
▲| наступнік2 = [[Пэтра Бадольліё]]
▲| прэм’ер-міністар2 =
|
▲| прэзыдэнт2 =
▲| пасада3 = {{Сьцяг Італіі (1943-1945)}} Кіраўнік [[Італьянская сацыялістычная рэспубліка|Італьянскай сацыялістычнай рэспублікі]]
▲| пачатак_тэрміну3 = 25 верасьня 1943
▲| канец_тэрміну3 = 25 красавіка 1945
▲| папярэднік3 =
▲| наступнік3 =
▲| прэм’ер-міністар3 =
▲| прэзыдэнт3 =
▲| месца_нараджэньня = [[Прэдапіё]]
▲| месца_сьмерці = [[Джуліно-ды-Мэдзагра]]
▲| партыя = Італьянская сацыялістычная партыя,<br />Нацыянальная фашысцкая партыя
|
▲| сужэнец = Ракель Мусаліні
▲| дзеці = [[Бэніта Альбіно Мусаліні]]<br />[[Эда Мусаліні]]<br />[[Ана Марыя Мусаліні]]<br />[[Віторыё Мусаліні]]<br />[[Бруна Мусаліні]]<br />[[Романо Мусаліні]]<br />
▲| адукацыя =
▲| бацька = Алясандра Мусаліні
▲| маці = Роза Мальтоні
▲| подпіс = Benito Mussolini Signature.svg
▲| узнагароды =
}}
'''Бэніта Амількарэ Андрэа Мусаліні''' ({{мова-it|Benito Amilcare Andrea Mussolini}}, 29 ліпеня 1883 — 28 красавіка 1945) — італьянскі дыктатар (дучэ), палітык, лідэр Нацыянальнай фашысцкай партыі, прэм’ер-міністар [[Італія|Італіі]] ад 1922 да 1943 гадоў. Адзін з найбольш вядомых дыктатараў XX стагодзьдзя. Вынаходнік тэрміну «[[фашызм]]».
== Жыцьцяпіс ==
Мусаліні нарадзіўся 29 ліпеня 1883 году ў вёсцы Прэдапіё ў рэгіёне [[Эмілія-Раманья]]. Мусаліні захапіўся сацыялістычнымі ідэямі й рэдагаваў некалькі пэрыядычных выданьняў. Ён стаў даволі вядомым журналістам, аднак хутка ўвайшоў у канфлікт з кіраўніцтвам Сацыялістычнай партыі. З пачаткам [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] [[Італія]] засталася нэўтральнай, і сацыялісты заклікалі ўрад весьці мірную палітыку. Аднак Мусаліні, які быў галоўным рэдактарам газэты «Avanti!» (Наперад!), актыўна выказваўся за ўваход Італіі ў вайну. З-за гэтага ён быў выключаны з партыі. Бэніта пачынае друкаваць газэту «Del poppolo d’Italia» (Народ Італіі). У 1915 годзе Мусаліні прызваны ў армію.
У 1919 годзе Бэніта стварае [[Італьянскі зьвяз барацьбы]] («Fasci italiani di combattimento»)<ref>[http://history.sandiego.edu/gen/ww2timeline/Prelude05.html The Rise of Benito Mussolini] {{ref-en}}</ref>, які ў 1921 годзе пераўтвараецца ў Нацыянальную фашысцкую партыю. У кастрычніку 1922 году ва ўмовах крызы дзяржаўных інстытутаў улады НФП ажыцьцяўляе «[[марш на Рым]]», і кароль [[Віктар Эмануіл III]] прызначае Мусаліні на пасаду прэм’ер-міністра<ref>О. С. Сорока-Цюпа, А. О. Сорока-Цюпа. Новейшая история зарубежных стран XX — начало XXI века. — 7-е издание. — Москва: Просвещение, 2005. — P. 104—105. — {{ISBN
У 1924 годзе выйшлі пастановы па абмежаваньню свабоды прэсы. У 1926 годзе Мусаліні атрымаў права выдаваць законы без кансультацыяў з парлямэнтам. Вельмі хутка Бэніта становіцца фактычна адзіным чалавекам, адказным за выканаўчую і заканадаўчую ўладу. У 1929 годзе прайшлі выбары па новым заканадаўстве, і ўсе месцы ў парлямэньце атрымалі фашысцкія функцыянэры.
Радок 52 ⟶ 49:
Даволі цесныя сувязі зьвязвалі Мусаліні з [[Адольф Гітлер|Адольфам Гітлерам]], аднак Бэніта не захапляўся расавымі ідэямі й антысэмітызмам нацыянал-сацыялістаў і першапачаткова лічыў менавіта сябе лідэрам у параўнаньні з Гітлерам. Мусаліні, аднак, крытычна ставіўся да аншлюса [[Аўстрыя|Аўстрыі]] [[Нямеччына]]й, таму што Аўстрыя служыла буфэрам паміж Італіяй і Нямеччынай.
У 1935 годзе Мусаліні пачынае вайну ў [[Этыёпія|Этыёпіі]] з мэтай зрабіць яе калёніяй Італіі <ref>[http://www.icrc.org/Web/eng/siteeng0.nsf/htmlall/5RUHGM?OpenDocument&View=defaultBody&style=custo_print Ethiopia 1935-36.] icrc.org {{ref-en}}</ref>. У час [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|грамадзянскай вайны]] ў [[Гішпанія|Гішпаніі]] Мусаліні дапамагае [[Франсіска Франка]], адправіўшы шмат зброі й некалькі дывізій для барацьбы супраць рэспубліканцаў. 6 лістапада 1937 году Бэніта далучаецца да [[Антыкамінтэрнаўскі пакт|Антыкамінтэрнаўскага пакту]], а 11 сьнежня Італія выходзіць з [[Ліга Нацый|Лігі Нацый]]. 30 верасьня 1938 году Мусаліні падпісвае [[Мюнхэнскі пакт]] аб перадачы [[Судэцкая вобласьць|Судэцкай вобласьці]] ад [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыны]] да Нямеччыны. У 1939 годзе Бэніта захапіў [[Альбанія|Альбанію]], а ў 1940 годзе пачаў інтэрвенцыю ў [[Грэцыя|Грэцыю]], падчас якой італьянская армія была спынена грэцкай арміяй, і толькі з дапамогай Нямеччыны ў 1941 годзе была дасягнута перамога<ref>[http://www.feldgrau.com/greecewar.html The Invasion and Battle for Greece (Operation Marita).] feldgrau.com {{ref-en}}</ref>. Італьянская армія няўдала дзейнічала і ў [[Афрыка|Афрыцы]]. 24 ліпеня 1943 году частка фашысцкіх лідэраў патрабавала ад Мусаліні скласьці паўнамоцтвы. Ён быў арыштаваны, аднак хутка яго вызвалілі ў выніку нямецкай спэцапэрацыі пад кіраўніцтвам [[Ота Скарцэні]]. Мусаліні быў пастаўлены на чале марыянэткавай [[Італьянская сацыяльная рэспубліка|Італьянскай Сацыяльнай Рэспублікі]] (так званая «Рэспубліка Сала»)<ref>{{Спасылка
| аўтар = Ray Moseley
| аўтарlink =
Радок 61 ⟶ 57:
| фармат =
| назва праекту =
| выдавец = Taylor Trade, 2004. {{ISBN
| дата =
| мова = en
Радок 73 ⟶ 69:
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons
* [http://www.velesova-sloboda.org/misc/bestuzhev-benito-mussolini-i-ego-gosudarstvo.html Ігар Бястужаў. «Бэніта Мусаліні й ягоная дзяржава»] {{ref-ru}}
* [http://www.bibliotekar.ru/haron/79.htm Успаміны Вальтэра Адызіё аб сьмерці Мусаліні] {{ref-ru}}
| |||