Вікіпэдыя

Суставаногія: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured
д афармленьне
Радок 1:
{{Таксанамічная інфармацыя
| Назва = Суставаногія
| Выява = Arthropoda.jpg
| Подпіс да выявы =
| Надцарства = [[Эўкарыёты]]
| Царства = [[Жывёлы]]
| Падцарства =
| Група =
| Разьдзел =
| Падразьдзел =
| Надтып =
| Тып = [[Суставаногія]]
| Падтып =
| Нададдзел =
| Аддзел =
| Пададдзел =
| Надкляса =
| Кляса =
| Падкляса =
| Інфракляса =
| Надатрад =
| Надпарадак =
| Атрад =
| Парадак =
| Падатрад =
| Падпарадак =
| Інфраатрад =
| Інфрапарадак =
| Надсямейства =
| Сямейства =
| Падсямейства =
| Трыба =
| Падтрыба =
| Род =
| Падрод =
| Сэкцыя =
| Від =
| Віды =
| Падвід =
| Падвіды =
| Бяз рангу =
| Лацінская назва = Arthropoda
| Даччыныя таксоны =
| Назва разьдзелу даччыных таксонаў =
| Мапа =
| Шырыня мапы =
| Подпіс мапы =
| Commons = Arthropod
| ITIS = 82696
| NCBI =
}}
'''Суставаногія'''<ref>{{Літаратура/Расейска-беларускі слоўнік (1928)}}</ref> ({{мова-la|Arthropoda}}; ад [[грэцкая мова|грэцкага]] Ἀρθρον — «сустаў» і Πούς / ποδός — «нага»), таксама — '''чэлясаногія'''<ref>[http://test.slounik.org/testzoaparaz/%D1%87%D1%8D Чэлясаногія] // {{Кніга|аўтар = Ятусевіч А.І., Капліч В.М.|частка = |загаловак = Слоўнік зоапаразіталагічных тэрмінаў|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Мн.|выдавецтва = Навука і тэхніка|год = 1993|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = 5-343-01332-5|тыраж = }}</ref> — тып [[першаснаротыя|першаснаротых]] [[жывёлы|жывёлаў]], які ўключае [[вусякі|вусякоў]], [[ракападобныя|ракападобных]], [[павукападобныя|павукападобных]] і [[шматножкі|шматножак]]. Паводле колькасьці відаў і сваёй распаўсюджанасьці лічыцца адной з самых разнастайных групаў жывых арганізмаў. Колькасьць відаў суставаногіх перавышае колькасьць відаў ўсіх астатніх жывёлаў разам узятых.
Радок 58:
== Апісаньне ==
=== Разнастайнасьць ===
Паводле падлікаў суставаногія маюць каля 1 170 000 апісаных [[Від (біялёгія)|відаў]], і на іх прыпадае больш за 80% усіх вядомых відаў існых жывёлаў<ref>Anna Thanukos, [http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article/arthropodstory The Arthropod Story], University of California, Berkeley</ref>. Іншае дасьледаваньне налічвае ад 5 да 10 мільёнаў існых відаў суставаногіх, якія ўлучаюць як ужо апісаныя віды, гэтак яшчэ не апісаныя<ref>Ødegaard, Frode (2000), [http://si-pddr.si.edu/dspace/bitstream/10088/1315/1/Odegaard_2000.pdf How many species of arthropods? Erwin’s estimate revised]., Biological Journal of the Linnean Society 71 (4): 583–597, doi:10.1006/bijl.2000.0468</ref>. Зрабіць дакладную ацэнку агульнай колькасьці жывых віды надзвычай цяжка, таму што гэтая справа часьцяком залежыць ад шэрагу дапушчэньняў пры разьліке колькасьці ў пэўных месцах і потым вылічваньня гэтага паказчыку для ўсяго сьвету. Дасьледаваньне, праведзенае ў [[1992]] годзе, паказала, што ў [[Коста-Рыка|Коста-Рыке]] існуе каля 500 тысячаў відаў жывёлаў і расьлін, зь якіх 365 тысячаў відаў належалі да тыпу суставаногіх. Суставаногія зьяўляюцца адным з самых распаўсюджаных тыпаў шматвузавых арганізмаў, выяўленых у [[біясфэра|біясфэры]]<ref>Thompson, J. N. (1994), [http://books.google.com/?id=AyXPQzEwqPIC&pg=PA9&lpg=PA9&dq=arthropod+species+number The Coevolutionary Process], University of Chicago Press, p. 9, {{ISBN |0-226-79760-0}}</ref>.
 
Яны зьяўляюцца важнымі чальцамі марскіх, прэснаводных, наземных і паветраных [[экасыстэма]]ў, а таксама зьяўляюцца адной з двух асноўных групаў жывёлаў, якія прыстасаваліся да жыцьця ў сухім навакольлі.
Радок 70:
 
== Клясыфікацыя ==
Палажэньне групы суставаногіх у [[таксанамія|таксанамічнай гіерархіігерархіі]] неадназначнае. З аднаго боку, некаторымі аўтарамі была прапанаваная тэорыя, паводле якой некаторыя падтыпы суставаногіх ня маюць агульнага продка з [[колцавы чарвяк|колцавымі чарвякамі]] ({{мова-la|Annelida|скарочана}}). У прыватнасьці, меркавалася, што падтып [[трахейныя]] ({{мова-la|Uniramia|скарочана}}) бліжэй да [[аніхафоры|аніхафораў]] ({{мова-la|Onychophora|скарочана}}), чым да астатніх суставаногіх. Іншымі словамі, меркавалася [[поліфілія]] суставаногіх. Аднак большасьць навукоўцаў не прыняло гэты пункт гледжаньня, і гэта таксама супярэчыць [[генэтыка|генэтычным]] дасьледаваньням.
 
Зь іншага пункту гледжаньня, больш традыцыйным варыянтам зьяўлялася сьцьвярджэньне, што колцавыя чарвякі - бліжэйшыя сваякі як суставаногіх, гэтак і аніхафораў, грунтуючыся на аднолькавай колькасьці сегмэнтаў. Пазьней некаторыя аўтары сталі казаць пра канвэргентную [[эвалюцыя|эвалюцыі]], лічачы, што суставаногія бліжэй да [[нэматоды|нэматода]] ({{мова-la|Nematoda|скарочана}}), маючы агульныя зь імі здольнасьці да лінькі. Два верагодныя радаводы вызначаюць два вышэйстаячыя [[таксон]]ы, да якіх можна было б прылічыць групу суставаногіх жывёлаў: [[сустаўныя]] ({{мова-la|Articulata|скарочана}}) і [[ліняючыя]] ({{мова-la|Ecdysozoa|скарочана}})<ref>[http://www.zin.ru/BioDiv/animalsm.asp?LATNAM=Arthropoda&DESCR=descrg Клясыфікацыя] на сайце zin.ru</ref>.
Радок 79:
 
== Крыніцы ==
{{ЗноскіКрыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
{{Commonscat|Arthropoda}}
* [http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=82696 Суставаногія]. Таксанамія на сайце ITIS
* [http://www.krugosvet.ru/articles/02/1000267/1000267a3.htm Палеанталягія]. Энцыкляпэдыя «Кругосвет».
Радок 89:
{{Сыстэматыка жывёлаў}}
 
[[Катэгорыя:Суставаногія|* ]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Суставаногія»