Блюз: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
+Катэгорыя:Жанры блюз-музыкі, частка дадзеных зьмешчаная ў вікідадзеных
д афармленьне
Радок 1:
'''Блюз''' ({{мова-en|blues}} от ''blue devils'') — [[жанр]] музыкі, які атрымаў шырокае распаўсюджваньне ў 20-х гадах XX стагодзьдзя. Зяўляецца адным з дасягненьняў афраамэрыканскай культуры. Склаўся з такіх этнічных музычных кірункаў афраамэрыканскага грамадзтва як «рабочая песьня» ({{мова-en|work song|скарочана}}), «сьпірычуэлз» ({{мова-en|spirituals|скарочана}}) і холер«голер» ({{мова-en|Holler|скарочана}}). У многім паўплываў на сучасную папулярную музыку, у асаблівасьці на такія жанры як [[поп]], [[джаз]], [[рок-н-рол]]. Пераважнай форма блюзу 4/4, дзе першыя 4 такты часьцяком іграюцца на танічнай гармоніі, па 2 — на субдамінанце і тоніцы і па 2 — на дамінанце і тоніцы. Гэта чаргаваньне таксама вядомае як блюзавая прагрэсія. Нярэдка выкарыстоўваецца рытм васьмых трыёлей з паўзай — так званы шафл. Характэрнай асаблівасьцю блюзу зьяўляецца «блю ноўтс». Часта музыку будуецца паводле структуры «пытаньне — адказ», выказаная як у лірычным напаўненьні кампазыцыі, так і ў музычным, часьцяком пабудаваным на дыялёге інструмэнтаў паміж сабой. Блюз зьяўляецца імправізацыйнай формай музычнага жанру, дзе ў кампазыцыях часьцяком выкарыстоўваецца толькі асноўны апорны «каркас», які абыгрывае інструмэнты, якія саліруюць. Спрадвечна блюзавая тэматыка будуецца на пачуцьцёвым сацыяльным складніку жыцьця афраамэрыканскага насельніцтва, яго цяжкасьцях і перашкодах, якія ўзьнікаюць на шляху кожнага чорнага чалавека.
 
== Этымалёгія ==
Слова «блюз» ({{мова-en|blues}}) мае адпаведнік ''the blues devils'' у значэньні «прыгнечанасьць», «маркота», «смутак», «сум», «журба». Адну зь першых ягоных згадкаў можна знайсьці ў [[камэдыя|камэдыі]] [[Джордж Коўлмэн|Джорджа Коўлмэна]] «Нуда: камэдыя ў вадной дзеі» (''Blue Devils, a farce in one act''), ([[1798]]). Пазьней, цягам 19 стагодзьдзя, гэты выраз ўжываўся як [[эўфэмізм]] дзеля пазначэньня «[[белая гарачка|белае гарачкі]]», а таксама [[паліцыя|паліцыі]].
 
Адылі ўжытак гэтага выразу ў афра-амэрыканскай музыцы мае быць аднесены да яшчэ больш даўніх часоў; афіцыйна ж задакумэнтаваны ён быў у [[1912]] годзе, калі выйшаў «Даласкі блюз» ({{мова-en|Dallas Blues}}) [[Гарт Ўэнд|Гарта Ўэнда]] — першая блюзавая кампазыцыя, абароненай [[аўтарскія правы|аўтарскімі правамі]]. У [[паэзія|паэзіі]] гэты выраз часта выкарыстоўваюць, каб апісаць «прыгнечаны настрой».
 
== Характэрныя рысы ==
Радок 11:
Існуе колькі харакактэрыстык, уласьцівых блюзу наагул, бо стыль гэты зьмяняе сваю форму ў залежнасьці ад асаблівасьцяў індывідуальных уяўленьняў аб ім. Тым ня менш, ёсьць колькі адметных рысаў, што паўсталі задоўга да зьяўленьня блюзу ў яго сучасным выглядзе.
 
Адной з раньніх формаў блюзападобнае музыкі былі выгукі па схеме «зварот-адповедзь», якія ўяўлялі сабою "«вузкафункцыянальны экспрэсіўны...экспрэсіўны… стыль без аніякага суправаджэньня або гармоніі і фармальна ня быў абмежаваны нейкай асаблівай музычнай структурай»." Форму гэтага праблюзу ўжо чуваць у нявольнічых працоўных выгуках і сьпевах, пашыраных у выглядзе "«простых сольных песьняў, напоўненых эмацыянальным зьместам»." Блюз, якім мы ведаем яго заразцяпер, можа быць разгледжаны як музычны стыль, заснаваны на дзьвюх музычных традыцыях, эўрапейскай і заходнеафрыканскай зваротна-адпавядальнай традыцыі, якая пазьней трансфармавалася ва ўзаемадзеяньне голасу й гітары.
 
Шмат блюзавых элемэнтаў, гэтакіх як зваротна-адпавядальная пабудова, а таксама выкарыстаньне зьніжаных ступеняў, узыходзяць да [[афрыканская музыка|афрыканскае музыкі]]. [[Сэліван Дыёф]] зьвярнуў увагу на некаторыя спэцыфічныя асаблівасьці, такія як выкарыстаньне [[мэлізма|мэлізмы]] й хвалістыя, насавыя інтанацыі, што паказвае на сувязь паміж музыкай Заходняй і Цэнтральнай Афрыкі й блюзам. Першым, хто выказаў думку аб тым, што пэўныя элемэнты блюза крыюцца ў ісламскай музыцы Заходняй і Цэнтральнай Афрыкі, быў [[Этнамузыказнаўства|этнамузыкаведа]] [[Гэрхард Кубік]].
Радок 35:
* [[Джым Джэксан]] (Jim Jackson)
 
=== Госпэл -блюз ===
* [[Сьляпы Ўілі Джонсан]] (Blind Willie Johnson)
* [[Бацька Гары Дэвіс]] (Reverend Gary Davis)
Радок 41:
== Сельскі блюз (country blues) ==
 
=== КлясічныКлясычны вясковы блюз ===
=== Асноўныя прадстаўнікі ===
 
=== Клясічны вясковы блюз ===
* [[Генры Томас]] (Henry Thomas)
* [[Сьляпы Лемон Джэфэрсан]] (Blind Lemon Jefferson)
Радок 74 ⟶ 72:
* Barlow, William (1993). "Cashing In". Split File: African Americans in the Mass Media: 31.
* Bransford, Steve. "Blues in the Lower Chattahoochee Valley" Southern Spaces 2004
* Clarke, Donald (1995). The Rise and Fall of Popular Music. St. Martin's Press. {{ISBN |0-312-11573-3}}.
* Lawrence Cohn, ed (1993). Nothing But the Blues: The Music and the Musicians. Abbeville Press. {{ISBN |1-55859-271-7}}.
* Dicaire, David (1999). Blues Singers: Biographies of 50 Legendary Artists of the Early 20th Century. McFarland. {{ISBN |0-7864-0606-2}}.
* Ewen, David (1957). Panorama of American Popular Music. Prentice Hall. {{ISBN |0-13-648360-7}}.
* Ferris, Jean (1993). America's Musical Landscape. Brown & Benchmark. {{ISBN |0-697-12516-5}}.
* Garofalo, Reebee (1997). Rockin' Out: Popular Music in the USA. Allyn & Bacon. {{ISBN |0-205-13703-2}}.
* Herzhaft, Gérard, Paul Harris and, Brigitte Debord (1997). Encyclopedia of the Blues. University of Arkansas Press. {{ISBN |1-55728-452-0}}.
* Komara, Edward M. (2006). Encyclopedia of the blues. Routledge. {{ISBN |0-415-92699-8}}.
* Kunzler, Martin (1988) (in German). Jazz Lexikon. Rohwolt Taschenbuch Verlag. {{ISBN |3-499-16316-0}}.
* Morales, Ed (2003). The Latin Beat. Da Capo Press. {{ISBN |0-306-81018-2}}.
* Oliver, Paul and Richard Wright (1990). Blues fell this morning: Meaning in the blues. Cambridge University Press. {{ISBN |0-521-37793-5}}.
* Palmer, Robert (1981). Deep Blues. Viking. pp. 310 pages. {{ISBN |0-670-49511-5}}.
* Schuller, Gunther (1968). Early Jazz: Its Roots and Musical Development. Oxford University Press. {{ISBN |0-19-504043-0}}.
* Southern, Eileen (1997). The Music of Black Americans. W. W. Norton & Company. {{ISBN |0-393-03843-2}}.
* Curiel, Jonathan. "Muslim Roots of the Blues". SFGate. Retrieved August 24, 2005.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Blues}}
 
[[Катэгорыя:Музычныя жанры]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]
[[Катэгорыя:Жанры блюз-музыкі]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]