Вікіпэдыя

Вялікабрытанія: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дНяма апісаньня зьменаў
д выпраўленьне спасылак, афармленьне
Радок 1:
{{Іншыя значэньні}}
{{Краіна
|Назва = Вялікабрытанія
|НазваЎРоднымСклоне = Вялікабрытаніі
|НазваНаДзяржаўнайМове = {{мова-en||скарочана}} United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
|Сьцяг = Flag of the United Kingdom.svg
Радок 13:
|ТыпУраду = [[парлямэнцкая манархія]]
|ПасадыКіраўнікоў = [[каралева]]<br />[[прэм’ер-міністар]]
|ІмёныКіраўнікоў = [[ЭлізабэтаЛізавета ІІII]]<br />[[Тэрэза Мэй]]
|Плошча = 243 610
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 79-е
Радок 96:
 
=== Гістарычныя традыцыі ===
Палітолягі кажуць пра тыповую для брытанцаў гістарычную і традыцыяналісцкую [[сьвядомасьць]], адной з праяваў якой зьяўляецца захаваньне інстытуту [[манархія|манархіі]]. Палітычная традыцыя мае надзвычай важнае значэньне для функцыянаваньня [[палітычны інстытут|палітычных інстытутаў]]. Дзякуючы гэтаму краіне ўдалося вырашаць мноства адміністрацыйных праблемаў. Напрыклад, адсутнасьць фармалізаваных нарматыўных [[кодэкс]]аў, на якія абапіраюцца іншыя дзяржавы, брытанцы кампэнсуюць традыцыямі. Гэта дазваляе павялічыць гнуткасьць самое сыстэмы. Напрыклад, брытанская «няпісаная канстытуцыя» ўяўляе сабой комплекс [[закон (права)|законаў]]аў, [[традыцыя]]ў, фармальных і нефармальных [[норма]]ў. Дзякуючы незамацаванасьці яе як адзінага [[дакумэнт]]у, але захаваньні яе як комплексу традыцыяў, брытанцы маглі надзвычай гнутка зьмяняць і дапаўняць яе цягам стагодзьдзяў. Асабліва выразна гэта можна пабачыць на працэсе перадачы сувэрэнітэту ў рамках уладнай гіерархіігерархіі, якая адбывалася нефармальным шляхам і спосабам у працэсе доўгачасовага палітычнага разьвіцьця, вынікам якога было стварэньне дэмакратычна структураванай дзяржаўнай формы.
 
Працэс фармаваньня сучаснай [[дэмакратыя|дэмакратыі]] ў Вялікай Брытаніі расьцягнуўся на доўгі час, але быў эвалюцыйным і заснаваным на пераемнасьці палітычных інстытуцыяў, без грамадзкіх катаклізмаў. Такая ж павольнасьць і адсутнасьць [[радыкалізм]]у была ўласьцівая і сацыяльным [[рэформа]]м у працэсе пабудовы «дзяржавы ўсеагульнага дабрабыту». Калі ж у краіне прайшла так званая «нэакансэрватыўная» [[рэвалюцыя]], дык і яна не прывяла да рэзкіх зьменаў, бо не зруйнавала дзяржаву ўсеагульнага дабрабыту, хаця і прыняла радыкальныя захады па яе рэфармаваньні.
Радок 118:
Такім чынам, манарх у Аб’яднаным Каралеўстве зьяўляецца цырыманіяльным кіраўніком дзяржавы, які ня можа вызначаць палітыку ўраду. Да паўнамоцтваў брытанскага манарха належаць:
 
# фармальнае зацьвярджэньне (падпісаньне [[закон (права)|законаў]]аў), але пры гэтым манарх ня можа выказваць сваю ўласную думку;
# фармальнае запрашэньне лідэра партыі, што атрымала найбольш галасоў падчас выбараў, да фармаваньня ўраду;
# фармальны роспуск парлямэнту перад выбарамі і г. д.
Радок 151:
# Індывідуялістычная тэорыя прадстаўніцтва мяркуе, што ўрад павінен мець справу з грамадзянамі, якія выражаюць свае сымпатыі і антыпатыі на вольных выбарах, а ня з групамі інтарэсаў. {{Цытата|There is no such thing as society|Маргарэт Тэтчар}} Кожная асоба сама адказвае за свае дасягненьні і дабрабыт, а вольны рынак найлепшым чынам гэтаму спрыяе. Таму ўрад не павінен браць на сябе абавязкі перад людзьмі па задавальненьні іх калектыўных інтарэсаў.
 
Полавая прыналежнасьць у Вялікай Брытаніі мала ўплывае на палітычныя прыхільнасьці і ў пераважнай большасьці пытаньня назіраецца амаль поўнае супадзеньне пазыцыяў мужчынаў і жанчын. Істотнае значэньне грае сыстэма адукацыі, адпачатку арыентаваная на дыфэрэнцыяцыю і гіерархіюгерархію. Нават сёньня палова брытанскага электарату — гэта людзі з пачатковай адукацыяй. Адначасова існуюць прыватныя школы, што даюць зусім іншы стандарт адукацыі.
 
Клясавая ідэнтыфікацыя заўжды мела значную ролю ў Брытаніі. Але апошнім часам жорсткая залежнасьць паміж клясавай прыналежнасьцю і палітычнымі прыхільнасьцямі пачала зьнікаць, і клясавая прыналежнасьць ужо не адыграе такой істотнай ролі ў палітычнай сацыялізацыі. Адначасова расьце роля, якую граюць у палітычнай сацыялізацыі электронныя СМІ.
Радок 177:
 
== Эканоміка ==
Вялікабрытанія — высокаразьвітая індустрыяльная краіна, буйны пастаўнік гатовай прамысловай прадукцыі на сусьветны рынак і буйны экспарцёр капіталу (пераважна ў разьвітыя краіны). СУП на душу насельніцтва 3657136 571 [[даляр ЗША|даляраў]] у год. Займае 13 месца ў сьвеце па ўзроўню жыцьця насельніцтва. Здабыча [[нафта|нафты]] і [[прыродны газ|прыроднага газу]] (у асноўным на шэльфе [[Паўночнае мора|Паўночнага мора]]), [[каменны вугаль|каменнага вугля]]. Найболей разьвітыя [[машынабудаваньне]] (арыентавана на выпуск нестандартнай прадукцыі, а таксама розных выглядаў і тыпаў машын), у тым ліку электратэхнічнае і электроннае, транспартнае (уключаючы буйнае авіяракета-, аўтамабілі- і суднабудаваньне), станкабудаваньне, сельскагаспадарчае, вытворчасьць прамысловага абсталяваньня, пад’ёмна-транспартнай тэхнікі і інш., хімічнае і нафтахімічнае (Вялікабрытанія займае адно з кіроўных месцаў у сьвеце па вытворчасьці і экспарту сынтэтычных валокнаў і фарбавальнікаў, [[плястмаса]]ў, мыйных сродкаў, угнаеньняў і інш.), фармацэўтычная, нафтаперапрацоўчая прамысловасьць, чорная (якасныя сталі) і каляровая ([[цынк]], [[алюмін]]) [[мэталюргія]]. Найстарэйшая галіна ангельскай прамысловасьці — тэкстыльная — згубіла ранейшае значэньне. Буйная харчовая (традыцыйная вытворчасьць [[віскі]], [[піва]]; перапрацоўка імпартнай сельскагаспадарчай сыравіны) [[прамысловасьць]]; вытворчасьць абутку, трыкатажу; вядомы ангельскі [[парцалян]]. У сельскай гаспадарцы пераважае малочнае і мяса-малочная жывёлагадоўля і бэконная сьвінагадоўля; мяса-шарстная авечкагадоўля. Выгадоўваюць пераважна [[ячмень]], [[пшаніца|пшаніцу]], [[цукровы бурак]], [[авёс]], [[бульба]].
 
Грашовая адзінка&nbsp;— [[фунт стэрлінгаў]] = 100 [[пэні|пэнсаў]].
Радок 189:
 
== Рэлігія ==
[[Файл:Westminster abbey west.jpg|thumbміні|upright|[[Вэстмінстэрскае абацтва]] — месца каранаваньня брытанскіх манархаў — Вярхоўных Кіраўнікоўкіраўнікоў Царквы Ангельшчыны]]
 
На тэрыторыі Ангельшчыны існуе царква зь дзяржаўным статутам — Царква Ангельшчыны, сьвецкі разьдзел якой — брытанскі манарх. Царква Ангельшчыны — адна з маёнткавых цэркваў, якія ўваходзяць у англіканскую супольнасьць, мае сваім духоўным лідэрам Арцыбіскупа Кентэрбэрыйскага.
 
Паводле дасьледаваньняў, Злучанае Каралеўства — краіна зь пераважна сэкулярным насельніцтвам: толькі 38% людзей заяўляюць аб сваёй веры ў Бога («''a God''»)<ref name=Eurobarometer>[http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf Апытанне ''Eurobarometer'', праведзены ў [[2005]] году|1.64&nbsp;MiB}} стар. 9.]</ref>, хоць, па дадзеныхзьвестках ангельскай царквы на 2005 год, «72% насельніцтва Ангельшчыны паказалі сваю рэлігійную прыналежнасьць як хрысьціянскую»<ref>[http://www.cofe.anglican.org/info/statistics/churchstats2005/foreword.html Church Statistics 2005/6]</ref>.
 
Паводле апублікаванага ў красавіку [[2008]] году дасьледаваньню, праведзенаму хрысьціянскім дабрачынным фондам ''Joseph Rowntree Foundation'', «пераважным меркаваньнем» зьяўляецца погляд на рэлігію як на «сацыяльнае зло»<ref>[http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/the_tls/tls_selections/religion/article3779988.ece Robert Watts. ''Religion is ‘the new social evil’''] [[The Sunday Times]] 20 красавіка 2008 г.</ref>.
Радок 209:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:United Kingdom}}
* [http://ukinbelarus.fco.gov.uk/be/ Амбасада Вялікабрытаніі ў Беларусі]
 
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Вялікабрытанія»