Мастацкая літаратура: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Glovacki (гутаркі | унёсак)
Няма апісаньня зьменаў
Jarash (гутаркі | унёсак)
выдалены са сьпісу істотных
Радок 1:
{{Іншыя значэньні|тып=артыкул|Мастацкая літаратура (выдавецтва)|від мастацтва|беларускае выдавецтва}}
 
'''Мастацкая літаратура''' — від [[мастацтва]], які выкарыстоўвае ў якасьці адзінага матэрыялу словы і канструкцыі натуральнае [[мова|мовы]]. Спэцыфіка мастацкай літаратуры выяўляецца ў супастаўленьні, з аднаго боку, зь відамі мастацтва, якія выкарыстоўваюць іншы матэрыял замест славесна-моўнага ([[музыка]], [[выяўленчае мастацтва]]) альбо ў шэрагу зь ім ([[тэатар]], [[кіно]], [[песьня]], візуальная паэзія), зь іншага боку — з іншымі тыпамі славеснага тэксту: [[філязофія|філязофскім]], [[публіцыстыка|публіцыстычным]], [[навука|навуковым]] і іншымі. Акрамя таго, мастацкая літаратуры, як і іншыя віды мастацтва, аб’ядноўвае аўтарскія (уключаючы і ананімныя) творы ў адрозьненьні ад прынцыпіяльна не маючых аўтара твораў [[фальклёр]]у.
[[Файл:Шляхам жыцця.jpg|значак|Вокладка зборніка вершаў Янкі Купалы (1913 год)]]
'''Мастацкая літаратура''' (мастацкі ад [[мастацтва]] + [[літаратура]], таксама '''прыгожае пісьменства''') — адзін з асноўных відаў [[мастацтва]]<ref>Кожинов В. В. {{Літаратура/Вялікая Савецкая Энцыкляпэдыя (3 выданьне)|спасылка=http://alcala.ru/bse/izbrannoe/slovar-L/L12368.shtml|артыкул=Литература}}</ref>, які выкарыстоўвае ў якасьці адзінага матэрыялу словы і канструкцыі натуральнае [[мова|мовы]]. Часам у сэнсе мастацкай літаратуры ўжываюць тэрмін «літаратура»<ref>Пяткевіч А. М. Літаратура // {{Літаратура/БелЭн|9к}} C. 293</ref>. Спэцыфіка мастацкай літаратуры выяўляецца ў супастаўленьні, з аднаго боку, зь відамі мастацтва, якія выкарыстоўваюць іншы матэрыял замест славесна-моўнага ([[музыка]], [[выяўленчае мастацтва]]) альбо ў шэрагу зь ім ([[тэатар]], [[кіно]], [[песьня]], візуальная паэзія), зь іншага боку — зь іншымі тыпамі славеснага тэксту: [[філязофія|філязофскім]], [[публіцыстыка|публіцыстычным]], [[Навуковая літаратура|навуковым]] і іншымі. Мастацкая літаратура аб’ядноўвае пісьмовую літаратуру і вусна-паэтычныя творы [[фальклёр]]у<ref name="Чалавек і грамадзтва">[http://slounik.org/155469.html Літаратура] // {{Літаратура/Чалавек і грамадзтва: Энцыкляпэдычны даведнік. Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 1998|к}}</ref>. Набліжаныя да мастацкай літаратуры такія віды пісьмовых твораў, як мэмуарная, эпісталярная, дакумэнтальная літаратура. Мастацкая літаратура пачала разьвіцьцё ў старажытнасьці — першапачаткова ў выглядзе міталёгіі і фальклёру<ref>[http://slounik.org/154306.html Літаратура] // {{Літаратура/Культуралёгія: Энцыклапедычны даведнік. Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2003|к}}</ref>.
 
== Структырныя тыпы ==
У самым агульным сэнсе мастацкая літаратура падзяляецца на тры роды: [[паэзія|паэзію]] (лірыку), [[Драма|драму]] й [[проза|прозу]] (эпас)<ref name="Чалавек і грамадзтва"/>.
 
=== Проза ===
Радок 9 ⟶ 11:
Празаічным лічыцца літаратурны тэкст, у якім асобны, незалежны ад моўнага рытм ня ўмешваецца ў моўны склад і не ўплывае на [[зьмест]]. Аднак вядома шмат памежных зьяваў, як то многія празаікі сьвядома даюць сваім творам некаторыя прыкметы вершаваных, як то рытмізаваныя фрагмэты прозы [[Джэймз Джойс|Джэймза Джойса]] ці зарыфмаваныя фрагмэнты ў рамане [[Уладзімер Набокаў|Уладзімера Набокава]] «Дарунак».
 
Проза шырока выкарыстоўваецца ў [[бэлетрыстыка|бэлетрыстыцы]]. Гэта мова [[раман]]аў, кароткіх гісторыяў і іншых тыпаў твораў. Асобныя прыклады гэтых твораў вядомыя ўжо шмат стагодзьдзяў, аднак у самастойную форму літаратурных твораў яны разьвіліся адносна нядаўна.
 
=== Паэзія ===
{{Асноўны артыкул|Паэзія}}
У агульным выпадку, [[верш]] зьяўляецца літаратурным творам, які надзелены асаблівай рытмічнай структурай, не вынікае з натуральнага рытму гаворкі. Характар ​​гэтага рытму можа быць розным у залежнасьці ад уласьцівасьцяў самой [[мова|мовы]], гэтак, для моваў, у якіх вялікае значэньне мае адрозьненьне галосных гукаў паводле даўжыні, натуральным было ўзьнікненьне вершаванага рытму, пабудаванага на добраўпарадкаваньных складах па прыкмеце даўгаты/сьцісласьці, а для моваў, у якіх галосныя адрозьніваюцца толькі сілай выдыху, як то пераважная большасьць сучасных эўрапейскіх моваў, натуральна выкарыстаньне такога вершаванага рытму, які парадкуе склады па прыкмеце [[націск]]у.
 
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Fiction}}
* [http://www.gants-region.info/index/mova_mastackaj_litaratury/0-2718 Мова мастацкай літаратуры]. Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал
{{Бібліяінфармацыя}}
 
{{Накід:Літаратура}}
 
[[Катэгорыя:Мастацкая літаратура| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]