Лыскаў: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
стыль
афармленьне, дапаўненьне
Радок 1:
{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
| Назва = Лыскава
| Статус = вёска
| Назва ў родным склоне = Лыскава
| НяпэўнаяТрансьлітараваная назва = Lyskava
| Герб =
| Сьцяг =
| Гімн =
| Дата заснаваньня =
| Першыя згадкі =
| Статус з =
| Магдэбурскае права =
|Былая Былыя назвыназва =
| БылаяМясцовая назва =
|Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
| Мясцовая назва =
|Раён Вобласьць = [[БерасьцейскаяПружанскі вобласьцьраён|БерасьцейскаяПружанскі]]
| Раён Сельсавет = [[ПружанскіЗеляневіцкі раёнсельсавет|ПружанскіЗеляневіцкі]]
|Гарадзкі Сайт савет =
| Сельсавет = [[Зеляневіцкі сельсавет|Зеляневіцкі]]
|Старшыня Пасялковы савет гарвыканкаму =
|Пасада Гарадзкі савет кіраўніка =
|Кіраўнік Старшыня гарвыканкаму =
|Плошча Пасада кіраўніка =
|Крыніца Кіраўнік плошчы =
| ПлошчаВышыня = 177
|Унутраны Крыніца плошчы падзел =
|Колькасьць Вышыня насельніцтва = 177357
| Год падліку колькасьці = 2009
| Унутраны падзел =
|Крыніца Колькасьцьколькасьці насельніцтва = <ref name="pop" 357/>
| Этнічны склад насельніцтва =
| Год падліку колькасьці = 2009
| Год падліку этнічнага складу =
| Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/bresckaja.htm Tim Bespyatov, 2008-2016]</ref>
|Нацыянальны Колькасьцьсклад насельніцтва аглямэрацыі =
| Год падліку колькасьцінацыянальнага аглямэрацыіскладу =
| Колькасьць двароў = 191
| Крыніца колькасьці аглямэрацыі =
| Год падліку колькасьці двароў = 2005
| Этнічны склад насельніцтва =
| Крыніца колькасьці аглямэрацыідвароў =
| Год падліку этнічнага складу =
| Паштовы індэкс = 225158<ref name="belpost">{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://zip.belpost.by/street/lyskovo-brest-pruzhanskiy-lyskovskiy| загаловак = Алфавитный список улиц по Лысково| фармат = | назва праекту = Пружанский район| выдавец = [[Белпошта]]| дата = 28 кастрычніка 2011 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>
| Нацыянальны склад насельніцтва =
|СААТА Commons = Category:Łyskaŭ1256825049
| Год падліку нацыянальнага складу =
| Выява = Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскаў) 019.Jpeg
| Колькасьць двароў = 191
| Апісаньне выявы = [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскава)|Траецкі касьцёл]]
| Год падліку колькасьці двароў = 2005
|Шырата градусаў = 52
| Паштовы індэкс = 225158<ref name="belpost">{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://zip.belpost.by/street/lyskovo-brest-pruzhanskiy-lyskovskiy| загаловак = Алфавитный список улиц по Лысково| фармат = | назва праекту = Пружанский район| выдавец = [[Белпошта]]| дата = 28 кастрычніка 2011 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>
|Шырата Паштовыя індэксыхвілінаў = 51
|Шырата СААТА сэкундаў = 125682504917
| Даўгата хвілінаўградусаў = 3624
| Выява = Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскаў) 019.Jpeg
| Даўгата сэкундаўхвілінаў = 5436
| Апісаньне выявы = [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскава)|Траецкі касьцёл]]
|Даўгата Шырата градусаў сэкундаў = 5254
|Пазыцыя Шырата хвілінаў подпісу на мапе = 51
|Водступ Шырата сэкундаў подпісу на мапе = 17
|Сайт Даўгата градусаў = 24
| Даўгата хвілінаў = 36
| Даўгата сэкундаў = 54
| Пазыцыя подпісу на мапе =
| Водступ подпісу на мапе =
| Commons = Category:Łyskaŭ
| Сайт =
}}
'''Лы́скава'''<ref>{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http:Літаратура//maps.by/viewate/251|загаловакНазвы =населеных Дзяржаўны каталёг найменьняў геаграфічных аб’ектаўпунктаў Рэспублікі Беларусь|фармат = |назва праекту = |выдавец = [[Дзяржаўны цэнтар картографа-геадэзічных матэрыялаў і зьвестак Рэспублікі Беларусь]]|дата = 26 сакавіка 2012|мова = ru|камэнтар =/Берасьцейская вобласьць}} С. 246</ref>, '''Лы́скаў''' — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], каля ракі [[Шчыба|Шчыбы]]. Уваходзіць у склад [[Зеляневіцкі сельсавет|Зеляневіцкага сельсавету]] [[Пружанскі раён|Пружанскага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва на 20052009 год — 401357 чалавек<ref name="pop" />. Знаходзіцца за 43 км на паўночны ўсход ад [[Пружаны|Пружанаў]], за 40 км ад чыгуначнай станцыі [[Ваўкавыск]] (лінія [[Баранавічы]] — [[Сьвіслач (горад)|Сьвіслач]]).
{{Іншыя значэньні}}
'''Лы́скава'''<ref>{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://maps.by/viewate/251|загаловак = Дзяржаўны каталёг найменьняў геаграфічных аб’ектаў Рэспублікі Беларусь|фармат = |назва праекту = |выдавец = [[Дзяржаўны цэнтар картографа-геадэзічных матэрыялаў і зьвестак Рэспублікі Беларусь]]|дата = 26 сакавіка 2012|мова = ru|камэнтар = }}</ref>, '''Лы́скаў''' — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], каля ракі [[Шчыба|Шчыбы]]. Уваходзіць у склад [[Зеляневіцкі сельсавет|Зеляневіцкага сельсавету]] [[Пружанскі раён|Пружанскага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2005 год — 401 чалавек. Знаходзіцца за 43 км на паўночны ўсход ад [[Пружаны|Пружанаў]], за 40 км ад чыгуначнай станцыі [[Ваўкавыск]] (лінія [[Баранавічы]] — [[Сьвіслач (горад)|Сьвіслач]]).
 
Лыскаў — даўняе [[мястэчка]] [[Ваўкавыскі павет|гістарычнай Ваўкавышчыны]] (частка [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградчыны]]), старажытны [[Лыскаўскі замак|замак]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Да нашага часу тут захаваўся збудаваны ў стылі барока комплекс [[Кляштар місіянэраў (Лыскава)|кляштару місіянэраў]] з [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскава)|касьцёлам Найсьвяцейшай Тройцы]], помнік архітэктуры XVIII ст. Каля касьцёла знаходзіцца магіла [[Францішак Карпінскі|Францішка Карпінскага]]. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучалася царква Покрыва Багародзіцы, помнік архітэктуры XVIII ст., [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваны расейскімі ўладамі]].
Радок 63 ⟶ 57:
Першы пісьмовы ўпамін пра Лыскаў зьмяшчаецца ў «[[Літоўская мэтрыка|Літоўскай мэтрыцы]]» і датуецца 1504 годам. У XVI ст. паселішча было вялікакняскім сталовым уладаньнем і ўваходзіла ў [[Ваўкавыскі павет]] [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкага ваяводзтва]].
 
У 1527 годзе [[ваявода віцебскі]] [[Мацей Клочка]] фундаваў у Лыскаве касьцёл. Па ягонай сьмерці ў 1543 годзе жонка Кацярына з Глябовічаў аддала Лыскаў каралеве [[Бона Сфорца|Боне]]<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 10 верасьня 2010| url = http://volkovysk.blogspot.com/2010/09/blog-post_7241.html| загаловак = З мінулага Міжэрычаў| фармат = | назва праекту = Блог жителя Волковыска| выдавец = | дата = 30 сьнежня 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>. У 2-й палове XVI ст. тут існаваў [[Каралеўскі замак (Лыскава)|гаспадарскі (вялікакняскі) замак]]. З 1690 году паселішча знаходзілася ў валоданьні [[Быхаўцы|Быхаўцаў]], у гэты час тут было 33 двары. У 1751 годзе маршалак ваўкавыскі Я. Быхавец заснаваў у Лыскаве [[кляштар місіянэраў (Лыскава)|кляштар місіянэраў]] з [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскава)|касьцёлам Найсьвяцейшай Тройцы]] (збудаваны ў 1763—1785 гадох). Пры кляштары існавалі школа, шпіталь і бібліятэка<ref>[[Валеры Шаблюк|Шаблюк В.]] Лыскава // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 407.</ref>.
 
[[Файл:Łyskaŭ, Francišak Karpinski. Лыскаў, Францішак Карпінскі (N. Orda, 31.05.1877).jpg|значак|235пкс|Магіла Ф. Карпінскага. [[Напалеон Орда|Н. Орда]], 1877 г.]]
За часамі [[Паўстаньне Касьцюшкі|паўстаньня Касьцюшкі]] уў Лыскаве стаяў інсургенцкі аддзел колькасьцю 80 чалавек з [[5-ы пяхотны рэгімэнт Вялікага Княства Літоўскага|5-га рэгімэнту]] [[Павал Ян Грабоўскі|Паўла Грабоўскага]]<ref name="karpyza_łyskaw">{{Кніга|аўтар = [[Вітольд Карпыза|Karpyza W.]]|частка = [http://sources.ruzhany.info/052_lyskow_pol.html Łysków]|загаловак = Ziemia Wołkowyska|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Lębork|выдавецтва = |год = 2005|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.
 
За часамі [[Паўстаньне Касьцюшкі|паўстаньня Касьцюшкі]] у Лыскаве стаяў інсургенцкі аддзел колькасьцю 80 чалавек з [[5-ы пяхотны рэгімэнт Вялікага Княства Літоўскага|5-га рэгімэнту]] [[Павал Ян Грабоўскі|Паўла Грабоўскага]]<ref name="karpyza_łyskaw">{{Кніга|аўтар = [[Вітольд Карпыза|Karpyza W.]]|частка = [http://sources.ruzhany.info/052_lyskow_pol.html Łysków]|загаловак = Ziemia Wołkowyska|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Lębork|выдавецтва = |год = 2005|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
[[Файл:Łyskaŭ, Francišak Karpinski. Лыскаў, Францішак Карпінскі (N. Orda, 1878).jpg|значак|235пкс|Дрэварыт паводле Н. Орды, 1878 г.]]
 
У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) Лыскаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе стаў цэнтрам [[Лыскаўская воласьць|воласьці]] [[Ваўкавыскі павет (Расейская імпэрыя)|Ваўкавыскага павету]] [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]].
 
За часамі [[Паўстаньне Каліноўскага|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] уў ваколіцах Лыскава актыўна дзейнічалі паўстанцы. Вядома, што яны застрэлілі на Рынку настаўніка народнай вучэльні Фрыдрыха Вішгальца за тое, што выкладаў па-расейску і ня зьняў партрэты расейскіх імпэратарскіх асобаў<ref name="iarex31711">{{Спасылка|аўтар = Диакон Щеглов Г.|прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 30 лістапада 2012|url = http://www.iarex.ru/articles/31711.html|загаловак = Жертвы польского восстания 1863—1864 годов|фармат = |назва праекту = Статьи|выдавец = ИА Rex|дата = 24 студзеня 2013|мова = ru|камэнтар = }}</ref>. А тутэйшых ксяндзоў Мэльхіёра Манюшку і Шарскага выклікалі ў паліцыю паводле падазрэньня ў супрацы з паўстанцамі<ref name="karpyza_łyskaw" />.
 
Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Лыскаве было 110 двароў, дзейнічалі царква і сынагога, працавалі 2 млыны, 21 крама, 4 карчмы, штогод праводзілася 3 кірмашы.
 
=== Найноўшы час ===
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Лыскаў абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай]] (1921) Лыскаў ({{Мова-pl|Łysków|скарочана}}) апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе стаў цэнтрам [[Лыскаў (гміна)|гміны]] [[Ваўкавыскі павет (1921—1939)|Ваўкавыскага павету]] [[Беластоцкае ваяводзтва (1919—1939)|Беластоцкага ваяводзтва]]<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.radzima.net/be/miejsce/lyskow-1.html| загаловак = Лысково, вёска| фармат = | назва праекту = | выдавец = Radzima.net| дата = 26 сакавіка 2012| мова = | камэнтар = }}</ref>.
 
У 1939 годзе Лыскаў увайшоў у [[БССР]], дзе 12 кастрычніка 1940 году стаў цэнтрам [[Лыскаўскі сельсавет|сельсавету]] [[Ружанскі раён|Ружанскага]], з 25 сьнежня 1962 году [[Пружанскі раён|Пружанскага раёнаў]]. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1940 год тут было 290 двароў. За часамі [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ў сакавіку 1944 году нацысты спалілі 90 двароў вёскі і замардавалі 535 жыхароў.
Радок 85 ⟶ 77:
На 1972 год у Лыскаве быў 201 двор<ref>[[Валеры Шаблюк|Шаблюк В.]] Лыскава // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 408.</ref>, на 2003 год — 200, на 2005 год — 191. Па скасаваньні [[Лыскаўскі сельсавет|Лыскаўскага сельсавету]] 7 верасьня 2006 году вёску далучылі да [[Зеляневіцкі сельсавет|Зеляневіцкага сельсавету]]<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://bankzakonov.com/regional_pravo_by_2010/blocki6/rtf-z4k3a3.htm| загаловак = Решение Брестского областного Совета депутатов от 07.09.2006 N 261 «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Пружанского района Брестской области»| фармат = | назва праекту = | выдавец = Банк законов| дата = 26 сакавіка 2012| мова = ru| камэнтар = }}</ref>. У 2000-я гады Лыскаў атрымаў афіцыйны статус [[аграгарадок|аграгарадку]].
 
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Мястэчка на старых здымках" perrowclass="4center">
Łyskaŭ. Лыскаў (XIX).jpg|Старая царква Покрыва Багародзіцы, XIX ст.
Łyskaŭ, Rynak. Лыскаў, Рынак (1930).jpg|Рынак, да 1939 г.
Łyskaŭ. Лыскаў (1941).jpg|Новая царква Раства Багародзіцы, 1941 г.
Łyskaŭ, Rynak. Лыскаў, Рынак (1941).jpg|Касьцёл і кляштар місіянэраў, 1941 г.
</gallery></center>
 
== Насельніцтва ==
Радок 96 ⟶ 88:
* '''XIX стагодзьдзе''': 1884 год — 895 чал., зь іх 682 юдэі<ref>Sulistrowski F. Łysków // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|5|862}}—863.
</ref>; 1897 год — 868 чал.
* '''XX стагодзьдзе''': 1902 год — 1150 чал.<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|XV-II|287}}.</ref>; 1921 год — 899 чал.<ref name="skorowidz">{{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom V - Województwo Białostockie|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = [[Варшава|Warszawa]]|выдавецтва = [[Цэнтральны статыстычны офіс Польшчы|Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej]]|год = 1924|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>; 1940 год — 1250 чал.; 1959 год — 596 чал.; 1970 год — 622 чал.; 1972 год — 611 чал.; 1999 год — 450 чал.
* '''XXI стагодзьдзе''': 2003 год — 400 чал.; 2005 год — 401 чал.; 2009 год — 357 чал.<ref name="pop">[http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/bresckaja.htm Tim Bespyatov, 2008—2016]</ref>
 
=== Інфраструктура ===
Радок 113 ⟶ 105:
 
== Турыстычная інфармацыя ==
=== Славутасьці ===
=== Выдатныя мясьціны ===
* [[Каралеўскі замак (Лыскава)|Валы замкавыя]]
* [[Траецкі касьцёл (Лыскава)|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы]] і [[кляштар місіянэраў (Лыскава)|кляштар місіянэраў]] (XVIII ст.)
Радок 127 ⟶ 119:
 
== Галерэя ==
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Краявіды мястэчка" perrowclass="4center">
Лыскаўскі замак 001.Jpeg|Замкавыя валы
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскаў) 018.Jpeg|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскава). Алтарная частка..JPG|Касьцёл. Галоўны алтар
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Лыскава). Дэкаратыўны роспіс.02.JPG|Касьцёл. Росьпіс
</gallery><gallery widths=150 heights=150 class="center">
Жылы корпус кляштару місіянэраў (Лыскаў) 003.Jpeg|Кляштар місіянэраў
Кляштар місіянэраў (Лыскава). Калідор на другім паверхе.02.JPG|Кляштар усярэдзіне
Былы кляштар місыянэраў Траецкі касьцёл Лыскава 112Г000621 2.jpg|Магіла Ф. Карпінскага
Царква Нараджэньня Божай Маці (Лыскава). Агульны выгляд..JPG|Царква Раства Багародзіцы
</gallery></center>
 
== Асобы ==
Радок 147 ⟶ 140:
 
== Крыніцы ==
{{ЗноскіКрыніцы}}
 
== Літаратура ==
Радок 156 ⟶ 149:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
{{Commonscat|Łyskaŭ}}
* {{Radzima|lyskava}}
* [http://globus.tut.by/lyskovo/index.htm ФотаздымкіФатаздымкі на Globus.tut.by]{{Ref-ru}}
 
{{Навігацыйная група
|назоў = Лыскава ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Зеляневіцкі сельсавет
|Пружанскі раён
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Ваўкавышчыны}}