Харальная сынагога (Менск): розьніца паміж вэрсіямі

|Подпіс выявы = У пачатку [[XX ст.]]стагодзьдзя

Сынагога была пабудаваная ў [[1906]] годзе. Будынак быў узьведзены ў [[маўрытанскі стыль|маўрытанскім стылі]]. Сродкі на ўзьвядзеньне сынагогі выдзяліла шматлікая жыдоўская абшчына гораду подле ініцыятывы менскага лекара І. Лунца. Кампазыцыйна будынак складаўся зь дзьвюх частак: грандыёзнага парталу ля ўваходу й разьмешчанага на восі ўваходу рытуальнай залі. Уваход у будынак глядзеўся як высокая велічная арка, над якой месьцілася вялікае круглае акно — так званае, вока [[Аарон]]а. У цэлым, сынагога адрозьнівалася надзвычайнай маляўнічасьцю, плястыкай і багацьцем сьвятлаколеравых адценьняў<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://by.holiday.by/skarb/781| копія = | дата копіі = | загаловак = Здание хоральной синагоги в Минске| фармат = | назва праекту = | выдавец = by.holiday.by| дата = 3 верасьня 2014 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>.

Пасьля [[Кастрычніцкая рэвалюцыя на Беларусі|кастрычніцкай рэвалюцыі]] будынак сынагогі прыватызавалі й у 1923 годзе сынагогу пераабсталявалі ў ''Нацыянальны габрэйскі тэатар БССР'', дзе праводзіліся лекцыі, зьезды й дэманстраваліся фільмы. Пазьней тут разьмясьціўся ''Дом культуры сакратарыяту ЦВК імя М. В. Фрунзэ''. У лістападзе 1926-га будынак быў перададзены ў карыстаньне створанай арганізацыі Белдзяржкіно. Неўзабаве тут адкрыўся [[кінатэатар]] «Культура» — адзін з самых буйных на той час у Беларусі. Глядзельная заля «Культуры», а першапачаткова харальная заля, славілася выдатнай акустыкай. Знакамітыя сьпевакі й артысты, як [[Уладзімер Маякоўскі]], [[Леанід Уцёсаў]], [[Сяргей Лемешаў]] ды іншыя, аддавалі перавагу выступаць падчас гастроляў менавіта тут. Пасьля [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] будынак кінатэатру быў перабудаваны для ''Расейскага драматычнага тэатру імя Максіма Горкага''<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.oldmensk.net/publ/vulicy/valadarskaga/dom_5_tehatr_imja_m_gorkaga/39-1-0-119| копія = | дата копіі = | загаловак = вул.Валадарскага - дом №05 - тэатр імя М.Горкага| фармат = | назва праекту = Менск. Гісторыя па фотаздымкахфатаздымках| выдавец = oldmensk.net| дата = 12 жніўня 2014 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Цяпер гэта вялікая трохпавярховая пабудова, амаль прастакутная ў пляне, сымэтрычнай аб’ёмна-прасторавай кампазыцыі. Нутраная прастора таксама вырашаная сымэтрычна. Былы цэнтральны [[нэф]] пераабсталяваны ў глядзельную залю, бакавыя — у фае. На будынку ўсталяваныя мэмарыяльныя дошкі У. У. Маякоўскаму й у гонар VI Усебеларускага зьезду Саветаў. Будынак — помнік архітэктуры эклектыкі з пазьнейшымі зьменамі<ref>{{літаратура/ЗП|}}</ref>. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня<ref>{{Літаратура/Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь}}</ref>. Сёньня будынак займае [[Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя Максіма Горкага]].

<center><gallery caption="Сынагога на фотаздымкахфатаздымках" widths=150 heights=150 perrowclass="4center">

Файл:Former Choral Synagogue. Харальная (Вялікая) сінагога.jpg|У пач.пачатку XX ст.

Файл:Дзяржаўны яўрэйскі тэатр БССР.jpg|Дзяржаўны габрэйскі тэатар

Файл:Кінатэатар «Культура» (былая Харальная сінагога).jpg|Кінатэатар «Культура»

Файл:Former Choral Synagogue. Харальная сінагога (1933).jpg|Першы Ўсебеларускі зьезд калгасьнікаў-ударнікаў 15-1915—19 красавіка 1933 г.

Файл:Bundesarchiv Bild 146-2004-233234, Minsk, Theater.jpg|У [[1942]] годзе

Файл:Bundesarchiv Bild 146-2004-233, Minsk, Theater.jpg|У 1942 годзе
Minsk - synagogue (Khoralnaya) 1945 (var.2) Anatoly Nalivaev.jpg|У 1945 годзе, праца [[Анатоль Наліваеў|Анатоля Наліваева]]

Файл:Нацыянальнага драматычнага тэатра імя М. Горкага.jpg|Сёньняшні час

</gallery></center>

* {{Commons|Category:Former Choral Synagogue (Minsk)}}