Вікіпэдыя

Француская рэвалюцыя: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured
д афармленьне
Радок 13:
=== Супраціў абсалютысцкай манархіі ===
[[Файл:Louis xvi.jpg|міні|200пкс|Людовік XVI]]
У [[1780-я|1780-х]] гадах [[Францыя]] была [[абсалютызм|абсалютысцкай манархіяй]], якая абапіралася на бюракратычную цэнтралізацыю і рэгулярнае войска. Кароль меў уладу «ад Бога», але традыцыйна, манарх захоўваў прывілеі за [[шляхта]]й і [[духавенствам]].
 
Філязофія [[Эпоха Асьветніцтва|Эпохі Асьветніцтва]] распаўсюджвалася ў вышэйшых слаях грамадзтва, сярод буржуазіі і шляхты. Абсалютызму "«па-француску"» процістаўлялася ангельская манархія, улада якой абмяжоўвалася парлямэнтам, а вярхоўная ўлада, згодна з новымі філязофскімі поглядамі Эпохі Асьветніцтва, належала нацыі. Прывілеяваны стан таксама выступіў супраць каралеўскай улады, абсалютызм якой пазбавіў яго традыцыйных прывілеяў. Парлямэнты (двары ў часы Старога Рэжыму) у час прыняцьця законаў карыстаюцца сваім традыцыйным правам крытыкаваць каралеўскую ўладу. Хоць яны і рабілі гэта каб захаваць свае прывілеі, на думку грамадзтва яны заступаліся за народ.
Прывілеяваны стан таксама выступіў супраць каралеўскай улады, абсалютызм якой пазбавіў яго традыцыйных прывілеяў. Парлямэнты (двары ў часы Старога Рэжыму) у час прыняцьця законаў карыстаюцца сваім традыцыйным правам крытыкаваць каралеўскую ўладу. Хоць яны і рабілі гэта каб захаваць свае прывілеі, на думку грамадзтва яны заступаліся за народ.
 
Шляхта марыла, каб вярнуцца да ўлады, ад якой яна была адхіленая пры [[Людовік XIV|Людовіку XIV]]. Гэтае імкненьне зьвязанае і зь яе эканамічным становішчам. Шляхта ня мае права на многія віды гаспадарчай дзейнасьці, бо баіцца страціць шляхецкую годнасьць і яе спажывецкія магчымасьці зьмяншаюцца. Шляхта патрабуе вяртаньня свамх старых фэўдальных прывілеяў, што вельмі раздражняе сялянства, якое падтрымлівае адмену [[фэўдальнае права|фэўдальнага права]]. Але ж большая частка французаў не чакала Рэвалюцыі ды скасаваньня манархіі. Нават у 1789 годзе [[кароль]] лічыцца "бацькам французаў", якога любяць і паважаюць. У 1789 пачынаюцца дзяржаўныя рэформы.
 
=== Правал палітычных рэформаў ===
[[Людовік XV]] і [[Людовік XVI]] ўсьведамляліусьведамлялі неабходнасьць зьменаў у палітычным жыцьці, але ня мелі аўтарытэту свайго папярэдніка, [[Людовік XIV|Людовіка XIV]], каб ажыцьцявіць неабходныя зьмены.
 
* Людовік XV пачынае юрыдычную рэформу, якая была спыненая Людовікам XVI пад націскам парлямэнту.
* Падатковая рэформа: галоўнай праблемай манархаў, заўсёды зьяўляўся іхны бюджэт. З [[XVII стагодзьдзе|ХVII стагодзьдзя]] мае месца значны дэфіцыт бюджэту. Шэраг новых падаткаў уведзены з [[1701]] году, але страты заставаліся вялізнымі. У [[1788]] годзе, дзяржаўны бюджэт абнародаваны Нэкерам ({{мова-fr|Necker|скарочана}}): дзяржава мае ў сваім распараджэньні 502 мільёны ліўраў, а выдаткоўвае 620 мільёнаў. Грамадзтва крытычна ставіцца да выдаткаў каралеўскага двара.
 
Манархія не дае рады закончыць ніводнай падатковай рэформы. І з [[7 чэрвеня]] [[1788]] году адбываецца асамблея трох станаў (шляхта, духавенства і трэці стан) у замку Візыль, дзе яны прымаюць рашэньне пра байкот усіх падаткаў, пакуль кароль ня скліча [[Генэральныя Штаты]]. Пад такім націскам Людовік XVI здаецца і склікае Генэральныя Штаты [[1 траўня]] [[1789]] году.
 
== Канец Старога парадку ==
Радок 66 ⟶ 65:
У верасьні [[1789]] году Асамблея падпісала першыя артыкулы будучай канстытуцыі, якая значна абмяжоўвала ўладу караля. Цяжкасьці з правізіяй, а таксама адмова [[Людовік XVI|Людовіка XVI]] ануляваць свае дэкрэты і нежаданьне падпісваць [[Дэклярацыя правоў чалавека і грамадзяніна|Дэклярацыю правоў чалавека і грамадзяніна]] прывялі да нездаволенасьці народу [[Парыж]]у і ягонаму хваляваньню [[5 кастрычніка|5]] і [[6 кастрычніка]] [[1789]] году. Марш жанчынаў прымусіў каралеўскую сям’ю вярнуцца ў [[Парыж]], пакінуўшы сымбаль абсалютызму ў [[Вэрсальскі палац|Вэрсалі]]. Два асабістыя вартаўнікі караля былі забіты і іхныя галовы былі прычэплены да пікаў. З гэтага моманту, кароль і [[Нацыянальная Асамблея]] знаходзяцца ў Парыжы пад наглядам жыхароў і пагрозай новага паўстаньня.
 
Каралеўская ўлада вельмі паслабела. Нягледзячы на тое, што Францыя і заставалася манархіяй, [[заканадаўчая ўлада]] перайшла да асамблеі. Асамблея стварала камісіі, каб кантраляваць адміністрацыю, міністраў і ўсё менш і менш турбавалася пра караля. Але кароль захаваў [[выканаўчая ўлада|выканаўчаю ўладу]]. Законы і дэкрэты няне былі дзейнымі пакуль кароль іх не падпісваў.
 
=== Правал канстытуцыйнай манархіі ===
Радок 98 ⟶ 97:
 
==== Пераварот манархіі ====
[[25 ліпеня]] пруская армія падала францускаму ўраду маніфэст з пагрозай зьнішчыць Парыж, калі будзе існаваць пагроза жыцьцю караля. Калі парыскія рэвалюцыянэры даведаліся пра існаваньне маніфэста, яны прыйшлі да Асамблеі і прасілі зьмясьціць караля, але Асамблея адказала адмовай. Такім чынам у ноч з [[9 жніўня|9]] па [[10 жніўня]] [[1782]] году, паўстанцы пад кіраўніцтвам [[Пэсіён]] і [[Дантон]]а аб’ядналіся і ранкам накіраваліся да Цюільры. Яны праніклі і разрабавалі замак, забілі швайцарскую гвардыю, якая яго ахоўвала і каралеўскую сям’ю. Рэвалюцыянэры таксама атрымалі значныя страты. Кароль уратаваўся і шукаў падтрымкі ў Асамблеі, якая ад яго адвярнулася і зьняла зь яго выкананьне ўсіх дзяржаўных функцыяў.
 
Пры такіх абставінах канстытуцыя [[1791]] году больш не зьяўлялася несапраўднай, таму ў хуткім часе адбыліся выбары ў [[нацыянальны Канвэнт]]. [[10 жніўня]] законадаўчы камітэт аднадушна назначыў часовы выканаўчы камітэт з 6 чальцоў на чале з Дантонам, міністрам у міністэрстве юстыцыі, і [[Гаспар Монж|Гаспарам Монжам]], міністрам ваенна-марскога міністэрства.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:French Revolution}}
* [http://www.musee-revolution-francaise.fr/ Musée de la Révolution française]
* [http://www.royet.org Архіў]{{Ref-fr}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Француская_рэвалюцыя»