Татарстан: розьніца паміж вэрсіямі

| Назва = Рэспубліка Татарстан

| Назва ў родным склоне = Рэспублікі Татарстан

| Арыгінальная назва = {{мова-ru||скарочана}} Республика Татарстан<br/>{{мова-tt||скарочана}} Татарстан Республикасы

| Герб = Coat of Arms of Tatarstan.svg

| Сьцяг = Flag of Tatarstan.svg

| Краіна = [[Расея]]

| Гімн = [[Гімн Татарстану]]

| Статус = Рэспубліка

| Уваходзіць у = [[Прыволская фэдэральная акруга|Прыволскую фэдэральную акругу]]

| Улучае = 43 [[раён]]ы,<br/>14 местаў рэспубліканскага падпарадкаваньня

| Цэнтар = [[Казань]]

| БуйныГорад = [[Казань]]

| БуйныяГарады = [[Казань]], [[Наберажныя Чалны]], [[НіжнекамскНіжнякамск]], [[Альмецьеўск]]

| ДатаЎтварэньня = [[27 траўня]] [[1920]] <small>(як [[Татарская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Татарская АССР]])</small><br />[[30 жніўня]] [[1990]] <small>(як Татарская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка)</small><br />[[7 лютага]] [[1992]] <small>(як Рэспубліка Татарстан)</small>

| Кіраўнік = Рустам Мініханаў

|Назва пасады кіраўніка = Прэзыдэнт

| Кіраўнік2 = Ільдар Халікаў

|Назва пасады кіраўніка2 = Прэм'ерПрэм’ер-міністар

| Кіраўнік3 = Фарыд Мухаметшын

|Назва пасады кіраўніка3 = Старшыня Дзяржаўнае Рады

|АфіцыйныяМовы = расейская, татарская

| Насельніцтва = {{рост}}3 822 038

|Год перапісу = 2013

|Адсотак ад насельніцтва =

|Месца паводле насельніцтва = 8

|Шчыльнасьць = 56,33 чал/км²

|Месца паводле шчыльнасьці =

|Нацыянальны склад = [[татары]], [[расейцы]]

|Канфэсійны склад = [[мусульмане]], [[хрысьціяне]]

| Плошча = 67 847 км²

|Адсотак ад плошчы =

|Месца паводле плошчы = 44

| Максымальная вышыня =

| Сярэдняя вышыня = ~200

| Мінімальная вышыня =

| Шырата =

| Даўгата =

| Мапа = Map of Russia - Republic of Tatarstan (2008-03).svg

| Памер мапы = 240

| Мапа адміністрацыйнай адзінкі =

| Памер мапы аа =

| Часавы пас = +4

| Скарачэньне =

| ISO = RU-TA

| FIPS =

| Тэлефонны код =

| Паштовыя індэксы =

| Інтэрнэт-дамэн =

| Код аўтамабільных нумароў = 16

|Парамэтар1 Катэгорыя ў Commons = Tatarstan

|Назва Парамэтар1 парамэтру 1 =

|Сайт Назва парамэтру 1 = http://tatarstan.ru/

| Сайт Дадаткі = http://tatarstan.ru/

| Колер фону парамэтраўгерб-сьцяг = {{Колер|Расея}}

[[Файл:Tatar03.png|270px270пкс|thumbміні|rightМапа Татарстану]]

'''Рэспу́бліка Татарста́н''', '''Татарста́н''' ({{мова-ru|Республика Татарстан}}, {{мова-tt|Татарстан Республикасы}}) — суб'ектсуб’ект [[Расея|Расейскае Фэдэрацыі]] (рэспубліка), знаходзіцца ў [[Прыволская фэдэральная акруга|Прыволскай фэдэральнай акрузе]].

Татарстан знаходзіцца ў цэнтры [[Усходне-Эўрапейская раўніна|Ўсходне-Эўрапейскае раўніны]], прыкладна ўза 797 км на ўсход ад Масквы, на зьліцьці дзьвюх буйных рэкаў — [[Волга|Волгі]] ды [[Кама|Камы]].

Татарстан мяжуе толькі зь іншымі суб'ектамісуб’ектамі фэдэрацыі Расеі: [[Башкартастан]]ам на ўсходзе, [[Арэнбурская вобласьць|Арэнбурскаю]], [[Самарская вобласьць|Самарскаю]], [[Ульянаўская вобласьць|Ульянаўскаю]] абласьцямі на поўдні, [[Чувашыя]]й на захадзе, [[Марый Эл]] на паўночным захадзе, [[Кіраўская вобласьць|Кіраўскаю вобласьцю]] і [[Удмуртыя|Ўдмуртыяй]] на поўначы.

Насельніцтва Татарстану складае 37864883 786 488 чалавек (перапіс 2010 г.), зь якіх 20125712 012 571 (53,2%)— [[татары]]. Іншыя буйныя этнічныя ґрупы — [[расейцы]] і іншыя. Для адзначэньня жыхара Татарстану ў незалежнасьці ад этнічнага паходжаньня ўжываецца тэрмін «татарстанец».

Татарская дзяржава існавала з 9 стагодзьдзя як [[Волская Булгарыя]]. Прыкладна ў [[922]] г.годзе волскія булґары прынялі [[іслам]] ад місыянэраў з [[Багдад]]у. Каля [[1230]] г.году тэрыторыя Татарстану была захопленая манґоламі на чале з [[Батый|Ханам БатыямБатыем]], якія і далі булґарам назву «татары». У першай палове [[15 стагодзьдзе|15 стагодзьдзя]] татарскія землі сталіся асновай для Казанскага ханства.

У сярэдзіне [[16 стагодзьдзе|16 стагодзьдзя]] ханства далучанае да [[Маскоўскае княства|Масковіі]] царом [[Іван IV Жахлівы|Іванам IV Жахлівым]], у [[1552]] годзе маскавіты захопліваюцьзахапілі [[Казань]]. Частку татараў ґвалтоўна хрэсьцяцьхрасьцілі уў [[праваслаўе]], у Казані будуюццазбудавалі праваслаўныя храмы. Да [[1593]] г.году усеўсе мячэты на далучаных да Масковіі тэрыторыях былі зьнішчаныя. Забарона на пабудову новых мячэтаў датрымалася да [[18 стагодзьдзе|18 стагодзьдзя]], першыя новыя мячэты былі пабудаваныя ў [[1766]]-[[1770]]1766—1770 гадах.

У [[19 стагодзьдзе|19 стагодзьдзі]] Татарстан стаўся месцам зьяўленьня і шырокага распаўсюду [[Джаддызмуджаддызму]] (таксама вядомага як [[Эўраісьлямэўраісьлям]]). Адметнасьць Джаддызмуджаддызму — талерантнасьць да іншых, не-ісламскіх рэліґіяў.

Пасьля [[Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 году|Кастрычніцкае рэвалюцыі]], грамадзянскае вайны [[1918]]—[[1920]]1918—1920-х гадоў і падаўленьня нацыянальна-вызваленчага руху, камуністамі была абвешчаная Татарская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка. Межы рэспублікі былі вызначаныя ў [[1920]] г.годзе такім чынам, што ў яе склад неня трапіла большая частка этнічных татарскіх тэрыторыйтэрыторыяў, але наадварот трапіла шмат зямель, населеных расейцамі.

[[30 жніўня]] [[1990]] г.году Татарстан абвясьціў [[незалежнасьць]] ад Расеі. [[15 лютага]] [[1994]] г.году паміж Татарстанам і ўрадам Расейскае Фэдэрацыі было падпісанае пагадненьне «''Аб абмежаваньні сувэрэнітэту ў сфэры зьнешнеэканамічных сувязяў''», якое часам кваліфікуецца як прызнаньне Расеяю незалежнасьці Татарстану, бо спасылаецца на ''Дэклярацыю аб Дзяржаўным Сувэрэнітэце Рэспублікі Татарстану''. З [[1994]] г. па [[2000]] г.год Татарстан дэ-юрэ быў сувэрэннай дзяржаваю ў складзе Расеі, аднак паводле канстытуцыйнай рэформы [[2000]] году Татарстан ужо яскрава заявіў аб сабе як частцы Расейскае Фэдэрацыі.

Рэспубліка Татарстан — суб'ектсуб’ект [[Расея|Расейскае Фэдэрацыі]]. Большасьць суб'ектаўсуб’ектаў РФ павязаныя з фэдэральным урадам ФэдэральнаюФэдэральнай Дамовайдамовай, але адносіны татарскага ўраду з фэдэральным цэнтрам больш складаныя і вызначаныя канстытуцыяю ад [[2000]] году, якая не ва ўсім адпавядае Канстытуцыі Расеі. Паводле яе Рэспубліка Татарстан ёсьць дэмакратычная прававая дзяржава, асацыяваная з Расейскаю Фэдэрацыяй паводле Канстытуцыі Расейскае Фэдэрацыі, Канстытуцыі Рэспублікі Татарстану і Дзяржаўнаю дамовай паміж Расеяй і Татарстанам, і суб'ектсуб’ект Расейскае Фэдэрацыі. Дзеючы прэзыдэнт Мінцімір Шайміеў быў прапанаваны на гэтую пасаду прэзыдэнтам Расеі [[Уладзімер Пуцін|Ўладзімерам Пуціным]] і [[25 сакавіка]] [[2005]] годагоду зацьвержаны парлямэнтам Татарстану.

Аднапалатны татарстанскі [[парлямэнт]] (Дзяржаўны Саветсавет, ''Däwlät Sovetı'') складаецца з 100 дэпутатаў: 50 абіраюцца па партыйных сьпісах, 50 — па аднамандатных акругах.

* [http://власть16.рф/ Официальные новости Татарстана. Новости Казани.]{{ref-ru}}

* [http://www.tatar-inform.ru/ Новости Татарстана, обзоры, аналитика -— Информационное агентство "«Татар-информ"»]{{ref-ru}}

* [http://rosmaps.ru/russia/tatarstan-respublika/ Скачать -— Татарстан республика -— Все карты России]{{ref-ru}}

{{Суб'ектыСуб’екты Расеі}}