Аляксандар Міхал Сапега: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
вікіфікацыя, дапаўненьне, выява
Радок 7:
| Партрэт = Alaksandar Michał Sapieha. Аляксандар Міхал Сапега (XVIII).jpg
| Шырыня партрэту =
| Подпіс партрэту = А.Аляксандар М.Міхал Сапега. Мастак Я. Х. Лямпі, каля [[1790]]
| Герб = Herb Sapiehów.PNG
| Шырыня гербу =
Радок 17:
| Наступнік =
| Імя пры нараджэньні =
| Нарадзіўся = [[{{Нарадзіўся|12 верасьня]] [[|09|1730]]}}
| Месца нараджэньня = [[Высокае]], [[Вялікае Княства Літоўскае]]
| Памёр = [[{{Памёр|28 траўня]] [[|05|1793]]}}
| Месца сьмерці = [[Варшава]], [[Карона Польскага каралеўства|Каралеўства Польскае]]
| Род = [[Сапегі]]
Радок 30:
| Колер загалоўку =
}}
'''Аляксандар Міхал Сапега''' ([[{{Нарадзіўся|12 верасьня]] [[|09|1730]]}}, [[места]] [[Высокае]] [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскага ваяводзтва]] — [[{{Памёр|28 траўня]] [[|05|1793]]}}, [[Варшава]]) — дзяржаўны дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. [[Абозны вялікі літоўскі]] ([[1748]]—[[1750]]1748—1750), генэрал-маёр ([[1750]]), [[падскарбі дворны літоўскі]] ([[1750]]—[[1754]]1750—1754), [[ваявода полацкі]] ([[1754]]—[[1775]]1754—1775), [[гетман польны літоўскі]] ([[1762]]—[[1775]]1762—1775), [[канцлер вялікі літоўскі]] (з [[1775]])<ref>[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А.]]. Сапегі // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 550.</ref>. Кавалер ордэнаў [[Ордэн Сьвятога Станіслава|Сьвятога Станіслава]] ([[1765]]) і [[Ордэн Аляксандра Неўскага|Аляксандра Неўскага]] ([[1776]]).
 
Валодаў [[Высокае|Высокім]], [[Друя]]й, [[Зэльва]]й, Старым і Новым [[Быхаў|Быхавам]], [[Дзярэчын]]ам, [[Лунна]]м і інш. Кавалер ордэнаў [[Ордэн Белага арла|Белага арла]] (1753)<ref>Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705—2008. — Warszawa, 2008. S. 216.</ref>, [[Ордэн Сьвятога Станіслава|Сьвятога Станіслава]] (1765)<ref>Dunin-Wilczyński Z. Order Św. Stanisława. — Warszawa, 2006. S. 177.</ref> і [[Ордэн Аляксандра Неўскага|Аляксандра Неўскага]] (1776)<ref>Бантыш-Каменский Н. Н. Списки кавалерам российских императорских орденов Св. Андрея Первозванного, Св. Екатерины, Св. Александра Невского и Св. Анны с учреждения до установления в 1797 году орденского капитула — М., 2005. С. 154.</ref>.
Валодаў [[Высокае|Высокім]], [[Друя]]й, [[Зэльва]]й, Старым і Новым [[Быхаў|Быхавам]], [[Дзярэчын]]ам, [[Лунна]]м і інш.
 
== Біяграфія ==
[[Файл:Alaksandar Michał Sapieha. Аляксандар Міхал Сапега (XVIII) .jpg|мінізначак|зьлева|170пкс150пкс|Копія з партрэта пэндзля ЯА. Х. Лямпі, 1-я палМ. [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]Сапега]]
З [[Чарэя|чарэйска]]-[[ружаны|ружанскай]] лініі магнацкага роду [[Сапегі|Сапегаў]] гербу «[[Ліс (герб)|Ліс]]», сын [[Казімер Лявон Сапега|Казімера Лявона]] і Караліны Тэрэзы з [[Радзівілы|Радзівілаў]]. Меў братоў [[Юзэф Станіслаў Сапега|Юзэфа Станіслава]], [[Міхал Антоні Сапега|Міхала Антонія]], [[Міхал Ксавэры Сапега|Міхала Ксавэрыя]] і сястру [[Ганна Сапега|Ганну]].
 
З [[Чарэя|чарэйска]]-[[ружаны|ружанскай]] лініі магнацкага роду [[Сапегі|Сапегаў]] гербу «[[Ліс (герб)|Ліс]]», сын [[Казімер Лявон Сапега|Казімера Лявона]], [[Ваяводы берасьцейскія|ваяводы берасьцейскага]], і Караліны Тэрэзы з [[Радзівілы|Радзівілаў]]. Меў братоў брата[[ЮзэфМіхал СтаніслаўКсавэры Сапега|ЮзэфаМіхала СтаніславаКсавэрыя]], крайчага вялікага літоўскага, і сястру [[Міхал АнтоніГанна Сапега|Міхала АнтоніяГанну]],. Быў пляменьнікам [[МіхалЮзэф КсавэрыСтаніслаў Сапега|МіхалаЮзэфа КсавэрыяСтаніслава]], ібіскупа сяструі [[ГаннаМіхал Антоні Сапега|ГаннуМіхала Антонія]], падканцлера вялікага літоўскага.
[[Файл:Alaksandar Michał Sapieha. Аляксандар Міхал Сапега.jpg|міні|зьлева|170пкс|Копія з партрэта пэндзля Я. Х. Лямпі, 1-я пал. [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]]]
 
Па сьмерці бацькі знаходзіўся пад апекай дзядзькі [[Юзэф Станіслаў Сапега|Юзэфа Станіслава]]. Навучаўся ў езуіцкім калегіюме ў [[Любартаў|Любартаве]].
 
[[Файл:Alaksandar Michał Sapieha. Аляксандар Міхал Сапега.jpg|міні|зьлева|150пкс|Копія з партрэта пэндзля Я. Х. Лямпі]]
3 [[1746]] неаднаразова абіраўся ў сойм. Таемна падтрымліваў [[Барская канфэдэрацыя|Барскую канфэдэрацыю]], хоць быў ляяльным да [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]] і [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]. У [[1789]] быў маршалкам [[Вярхоўны Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Вярхоўнага Трыбуналу]].
 
3 1746 году неаднаразова абіраўся ў сойм. У 1748 годзе стаў [[Абозны вялікі літоўскі|абозным вялікім літоўскім]]. У 1750 годзе атрымаў званьне генэрал-маёра і [[Урад (Вялікае Княства Літоўскае)|урад]] [[падскарбі дворны літоўскі|падскарбія дворнага літоўскага]], у 1754 годзе — урад [[ваявода полацкі|ваяводы полацкага]].
Непрыхільна сустрэў [[Канстытуцыя 3 траўня 1791 году|Канстытуцыю 3 траўня 1791]]. У [[1792]] на прапанову караля далучыўся да [[Таргавіцкая канфэдэрацыя|Таргавіцкай канфэдэрацыі]] і быў ейным маршалкам у Вялікім Княстве Літоўскім, па чым засядаў з кіраўніцтвам канфэдэрацыі ў [[Горадня|Горадні]].
 
3У 1762 годзе атрымаў булаву [[1746гетман польны літоўскі|гетмана польнага літоўскага]]. неаднаразоваУ абіраўся1763—1764 ўгадох соймпадтрымліваў [[Караль Станіслаў Радзівіл «Пане Каханку»|Караля Станіслава Радзівіла «Пане Каханку»]], выступаў супраць кандыдатуры [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]] на сталец. Па абраньне апошняга перайшоў на бок [[Фамілія|Фаміліі]]. У 1775 годзе атрымаў урад [[канцлер вялікі літоўскі|канцлера вялікага літоўскага]]. Таемна падтрымліваў [[Барская канфэдэрацыя|Барскую канфэдэрацыю]], хоць быў ляяльным да [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]] і [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]. У [[1789]] годзе быў маршалкам [[Вярхоўны Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Вярхоўнага Трыбуналу]].
Зьбіраў кнігі, рукапісы<ref>[[Анатоль Грыцкевіч]]. [http://pawet.net/library/history/city_district/data_people/ahulnaie/08/Sapieha,_the_princely_family.html Сапегі] // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}}</ref>.
 
[[Файл:Madeleine Agnes Sapieha nee Lubomirska.jpg|180px|значак|Магдалена зь Любамірскіх]]
Пабраўся шлюбам з Магдаленай Агнешкай Любамірскай (у [[1757]]), зь якой меў сыноў [[Казімер Сапега|Казімера]] і [[Францішак Сапега|Францішка]], дачок Ганну Тэафілію, Караліну, Мар’яну Кацярыну і Амэлію. Пахавалі А. М. Сапегу ў кляштары картузаў у [[Бяроза-Картуская|Бярозе Картускай]]<ref>{{Літаратура/Дом Сапежынскі|2к}} S. 95.</ref>.
 
Непрыхільна сустрэў [[Канстытуцыя 3 траўня 1791 году|Канстытуцыю 3 траўня 1791 году]]. У [[1792]] годзе на прапанову караля далучыўся да [[Таргавіцкая канфэдэрацыя|Таргавіцкай канфэдэрацыі]] і быў ейным маршалкам у Вялікім Княстве Літоўскім, па чым засядаў з кіраўніцтвам канфэдэрацыі ў [[Горадня|Горадні]].
 
Зьбіраў кнігі, рукапісы<ref>[[Анатоль Грыцкевіч|Грыцкевіч А,]]. [http://pawet.net/library/history/city_district/data_people/ahulnaie/08/Sapieha,_the_princely_family.html Сапегі] // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}}</ref>.
 
27 сьнежня 1756 году ажаніўся з Магдаленай Агнешкай (1739—1780), дачкой [[мечнік вялікі каронны|мечніка вялікага кароннага]] князя [[Антоні Бэнэдыкт Любамірскі|Антонія Бэнэдыкта Любамірскага]] і Ганны Соф’і Ажароўскай. У шлюбе нарадзіліся дзеці:
* [[Казімер Сапега|Казімер]] (1757—1758)
* Ганна Тэафілія (1758—1813), 1-ы муж з 1774 году князь [[Геранім Януш Сангушка]] (1743—1812), 2-гі муж з 1786 году [[Севярын Патоцкі]] (1762—1829)
* Караліна (1759—1814), 1-ы муж з 1775 году [[Тэадор Патоцкі]] (пам. 1812), 2-гі муж [[падстолі вялікі каронны]] [[Станіслаў Солтык]]
* Мар’яна (нар. 1760), 1-ы муж [[Ян Салагуб]], 2-гі муж князь [[Ігнаці Пузына]]
* Эмілія (1762—1835), жонка падкаморага старадубскага [[Францішак Ельскі|Францішка Ельскага]]
* [[Францішак Сапега|Францішак]] (1772—1829), генэрал літоўскай артылерыі (1793)
 
Спачыў ў кляштары картузаў у [[Бяроза-Картуская|Бярозе Картускай]]<ref>{{Літаратура/Дом Сапежынскі|2к}} S. 95.</ref>.
 
== Крыніцы ==