|
[[ВыяваФайл:ArmisticioDeBelgradoYHungría19181919.svg|thumb|right|300px|Лініі падзелу папаводле БелградзкамуБелградзкага замірэньнюзамірэньня]]
'''Бялградзкае замірэньне''' - [[мірнаямірны дамовадагавор]] паміж [[Распад Аўстра-Вугоршчыны|вугорскім рэвалюцыйным урадам]] графа [[Міхаій КарайіКараі|Міхаем КарайіКараі]] і [[Антанты|саюзным камандаваньнем]] на [[Балканскі тэатар вайсковых дзеяньняў (Першая сусьветная вайна)|Балканах]] (францускі маршал [[Луі-Фэлікс-Мары-Франсуа Франшэ д'ЭсперэЭспэрэ|ФраншФраншэ д'ЭсперэЭспэрэ]]), падпісаны ў [[Бялградз]]е 13 лістапада 1918 году. Меркавалася, што дамова дасьць магчымасьць урэгуляваць адносіны паміж новымі ўладамі [[Вугоршчына|Вугоршчыны]] і [[Антанта|Антантай]]. У выніку, у сувязі з сыстэматычнымі парушэньнямі дамоўленасьцейдамоўленасьцяў, у сакавіку 1919 году адбылася адстаўка ўрадаўраду КарайіКараі і была абвешчаная [[Вугорская савецкая рэспубліка|Вугорская савецкая рэспубліка]].
Ва ўмовах пачатку распаду [[Распад Аўстра-Вугоршчыны|Аўстра-Вугорскай імпэрыя]] - — напрыканцы верасьня і пачатку кастрычніка 1918 гаду -— пасьля пасьпяховага наступу на Балканы саюзьнікаў, у Вугоршчыне пачаў працаваць новы ўрад. Гэты новы кабінэт, як чакалася, павінен быў захаваць тэрытарыяльную цэласнасьць былога [[Каралеўства Вугоршчына|Вугорскага каралеўства]]. Новы ўрад абвясьціў краіну незалежнай ад імпэрыі, але саюзьнікі не прызналі такі статус. Падпісаньне замірэньня ў [[Падуя|Падуі]] ў пачатку лістапада паміж Імпэрыяй і Антантай не спыніла наступ саюзьніцкіх войскаў на тэрыторыі Вугоршчыны.
Вугорскае ўрад накіраваў дэлегацыю, на чале з прэм'ерам-міністрам, каб паспрабаваць дамовіцца аб новым перамір'і, а таксама -— каб папрасіць падтрымкі Антанты супраць суседніх дзяржаўдзяржаваў, якія былі настроены [[анэксіюанэксія|анэксаваць]] частка былых тэрыторый Аўстра-Вугорскай імпэрыі. 6 лістапада, пасьля атрыманьня умоўумоваў ад саюзьнікаў у Бялградзе, вугорская дэлегацыя вярнулася ў [[Будапэшт]], каб прадставіць іх ураду -— а ў гэты час [[Сэрбія|сэрбскія]] і [[ЧэхаславакіяЧэхаславаччына| чэхаславацкія]] вайсковыя часткі працягвалі свой рух наперад, па тэрыторыі краіны. Нарэшце, 13 лістапада было падпісана перамір'е, якое істотна скарачала памер вугорскай арміі, а таксама адмяняла ўсеагульную вайсковую павіннасьць.
Нягледзячы на абяцаньні саюзьнікаў, на працягу наступных некалькіх месяцаў суседнія краіны, пры падтрымцы шэрагу палітыкаў, узялі пад свой кантроль некалькіхнекалькі спрэчных тэрыторыйтэрыторыяў і, тамтым самым, парушылі ўмовы перамір'я; урадавыя пратэсты і спроба замірэньня ня мелі плёну. Суседзі Вугоршчыны хацелі ўзяць пад кантроль тэрыторыі -— да пачатку мірных перамоваў; Антанта ня мела вайсковых сілаў у рэгіёне, здольныздольных спыніць іх; а сам вугорскі ўрад неня быў ў стане забясьпечыць кантроль над тэрыторыяй, былой імпэрыі. У выніку, [[Лібэралізм|сацыяльна-лібэральны]] ўрад сышлісышоў ў адстаўцыадстаўку і саступіў месца новым сілам: перш за ўсё, [[Камунізм|камуністам]], якіякія абвясьцілі Вугорскую савецкую рэспубліку
== Падзеі да падпісаньня ==
У дні падпісаньня замірэньня ў Падуі, сэрбскі [[рэгент]] (будучы кароль [[Югаславія|ЮгаславіяЮгаславіі]]) [[Аляксандар I Карагеоргіевіч| АляксандрАляксандар I]], заявіў пра намер сваёй краіны забраць рэгіён за [[Дунай|Дунаем]], названы [[Ваяводзіна]]. Маршал [[Луі-Фэлікс-Мары-Франсуа Франшэ д'ЭсперэЭспэрэ|ФраншФраншэ д'ЭсперэЭспэрэ]] прыняў гэтую заяву з улікам актыўнага наступу сэрбскіх войскаў і улічваючыўлічваючы стан распаду самой Аўстра-Вугоршчыны. Неўзабаве міністар абароны Вугоршчыны запатрабаваў ад прадстаўніка [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччыны]] у [[Будапэшт|Будапэшце]] неадкладнай эвакуацыі нямецкіх войскаў з тэрыторыі краіны -— гэта было выклікана тым, што чэхаславацкі ўрад выкарысталавыкарыстаў прысутнасьць замежных войскаў на тэрыторыі Вугоршчыны для рэзкага скарачэньня паставак вугалю ў краіну, сьцьвярджаючы, што вугаль выкарыстоўваецца для забесьпячэньня нямецкіх войскаў.
== Умовы пагадненьня ==
Пагадненьне, падпісанае 13 лістапада 1918 прадугледжваліпрадугледжвала скарачэньне вугорскай арміі да васьмі [[Дывізія|дывізійдывізіяў]] (шэсьць пяхотных і двух кавалерыйскіх), якія павінны былі выкарыстоўвацца для падтрыманьня парадку ў краіне. Вугоршчына таксама абавязвалася дазволіць Антанце акупаваць частку сваёй тэрыторыі, якіяякую саюзьнікі лічылі стратэгічнай для меркаванай кампаніі супраць [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыя]]. Усяго дакумэнт складаўся з васемнаццаці падобных пунктаў.
[[Дэмаркацыйная лінія]], прадугледжаная дамовай, не была ўсталяваная як будучая граніца краіны, бо пастанова аб межах павінна былобыла быць прынятая на пасьляваеннай мірнай канфэрэнцыі. «Эвакуяваныя тэрыторыі» заставаліся часткай Вугоршчыны і павінны былі кіравацца вугорскай адміністрацыяй -— эвакуацыі падлягалі толькі вайсковыя фармаваньні.
== Рэакцыя ==
Нягледзячы на вельмі нэгатыўнае стаўленьне да парушэньня замірэньня, урад [[Міхаій КарайіКараі|Міхайа АарайаКарая]] неня быў ў стане забясьпечыць нейкі скаардынаваны вайсковы супраціў надыходзячым арміям суседніх краінкраінаў. У той жа час, існавала перакананьне, што ўзброены канфлікт з суседзямі пашкодзіць пазыцыі Вугоршчыны на будучай мірнай канфэрэнцыі і што нават вайсковая перамога не паўплывае на зыход перамоўперамоваў. Акрамя таго, самі [[узброеныя сілы|ўзброеныя сілы]] краіны знаходзіліся ў стане стварэньня (альбо глыбокай рэформы), што рабіла немагчымай барацьбу адразу на трох франтах.
== Наступствы ==
Актыўныя тэрытарыяльныя саступкі і перадача тэрыторыйтэрыторыяў, заселеных пераважна [[вугорцы|вугорцамі]], пад кантроль суседзяў паступова панізілі аўтарытэт рэвалюцыйнага ўраду Карайі -Караі, праграма якога абяцала захаваньне тэрытарыяльнай цэласнасьцьцэласнасьці новай Вугоршчыны (па старых аўстра-вугорскіх межах, за выключэньнем [[Харватыя|Харватыя]]). Са свайго боку, дзяржавы, якія парушылі ўмовы Бялградзкага замірэньня і акупавалі суседнія раёны, змаглі захаваць свае «заваёвы» па выніках [[Парыская мірная канфэрэнцыя|мірнай канфэрэнцыі]], якая прайшла ў лістападзе 1918 году.
== Крыніцы ==
|
