Вікіпэдыя

Вусьце (Аршанскі раён): розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д удакладненьне
д частковая артаграфія
Радок 1:
[[Файл:Шыльда вусьце.jpg|значак|Дарожная шыльда на ўезьдзе ў вёску]]
{{Іншыя значэньні|Вусьце (неадназначнасьць)}}
{{Населены пункт/Беларусь
Радок 38 ⟶ 37:
|Паштовы індэкс = 211003<ref>[http://zip.belpost.by/raion/%D0%9E%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9 Белпошта]</ref>
|СААТА =
|Выява = Шыльда вусьце.jpg
|Апісаньне выявы = Дарожная шыльда на ўезьдзе ў вёску
|Шырата градусаў = 54
|Шырата хвілінаў = 26
Радок 48 ⟶ 47:
|Пазыцыя подпісу на мапе =
|Водступ подпісу на мапе =
|Commons =
|Сайт =
}}
'''Ву́сьце'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласьць}} С. 67</ref> — [[вёска]] ў [[Аршанскі раён|Аршанскім раёне]]<nowiki/> [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]. ЗьяўляеццаУваходзіць у склад і зьяўляецца цэнтрам [[Вусьценскі сельсавет|Вусьценскага сельсавету]].
 
== [[Вусьценскі сельсавет|Гісторыя]] ==
 
==== Архэалягічныя зьвесткі ====
[[Файл:Гарадзiшча з дняпра вусьце.jpg|значак|Вусьцянскае гарадзішча]]
За 1,5 км на поўнач ад сучаснай вёскі Вусьце ва ўрочышчы Падгорыца (раней Гарадзец) знаходзіцца Вусьцянскае гарадзішча. Яно займае пляцоўку 50 х 4050×40 мэтраў. З боку поля мае дугападобны вал вышынёй каля 4 мэтраў, даўжынёй 18-2018—20 мэтраў. Гарадзішча выявіў у 1929 годзе С. А. Дубінскі, абсьледавалі ў 1971 годзе Л. Д. Побаль, у 1981 годзе — М. І. Лашанкоў. У 1990—1991 гадах былі праведзеныя раскопкі. Культурны пласт больш за 1 м, чорнага колеру. Выяўлены наслаеньні [[ІІ стагодзьдзя]] і [[12 стагодзьдзе|ХІІ стагодзьдзя]], выразна падзеленыя пажарышчам. 
 
На гарадзішчы выяўлены жыльлёва-гаспадарчы комплекс з трох жылых пабудоўпабудоваў і разьмешчаных побач зь імі гаспадарчых ям і агнішчаў. Жытло № 1 слупавой канструкцыі разьмяшчалася на паўднёвым участку гарадзішча. Да яго паўночнай сьценкі прымыкалі дзьве жылыя пабудовы зрубна-слупавой канструкцыі. Усе тры пабудовы зьяўляліся наземнымі прамавугольнымі збудаваньнямі. Памеры пабудоў 3-3,6 х 3,8-4 м. У цэнтры жытла разьмяшчаліся каменныя агнішчы, збудаваныя ў ямах. Такія ж агнішчы разьмяшчаліся за 0,5 м. на поўнач ад жытлаў № 2, 1, 3. З усходу і захаду да жытлаў прымыкалі гаспадарчыя ямы. Тая ж схема забудовы была, відаць, і на паўночным участку. Сьляды пабудоў тут прасачыліся па рэштках агнішчаў аналягічнай вышэйапісанай канструкцыі. Наяўнасьць жыльлёва-гаспадарчых комплексаў на паўднёвым і паўночным участках гарадзішча дазваляе меркаваць, што яно належала абшчыне з трох-чатырох патрыярхальных сем’яў (да 50 чалавек), якія вялі самастойную гаспадарку.▼
Гарадзішча выявіў у 1929 годзе С. А. Дубінскі, абсьледвалі ў 1971 годзе Л. Д. Побаль, у 1981 годзе – М. І. Лашанкоў. У 1990-1991 гг. былі праведзеныя раскопкі. 
 
Культурны пласт больш 1 м., чорнага колеру. Выяўлены наслаеньні [[ІІ стагодзьдзя]] і [[12 стагодзьдзе|ХІІ стагодзьдзя]], выразна падзеленыя пажарышчам. 
 
▲На гарадзішчы выяўлены жыльлёва-гаспадарчы комплекс з трох жылых пабудоў і разьмешчаных побач зь імі гаспадарчых ям і агнішчаў. Жытло № 1 слупавой канструкцыі разьмяшчалася на паўднёвым участку гарадзішча. Да яго паўночнай сьценкі прымыкалі дзьве жылыя пабудовы зрубна-слупавой канструкцыі. Усе тры пабудовы зьяўляліся наземнымі прамавугольнымі збудаваньнямі. Памеры пабудоў 3-3,6 х 3,8-4 м. У цэнтры жытла разьмяшчаліся каменныя агнішчы, збудаваныя ў ямах. Такія ж агнішчы разьмяшчаліся за 0,5 м. на поўнач ад жытлаў № 2, 1, 3. З усходу і захаду да жытлаў прымыкалі гаспадарчыя ямы. Тая ж схема забудовы была, відаць, і на паўночным участку. Сьляды пабудоў тут прасачыліся па рэштках агнішчаў аналягічнай вышэйапісанай канструкцыі. Наяўнасьць жыльлёва-гаспадарчых комплексаў на паўднёвым і паўночным участках гарадзішча дазваляе меркаваць, што яно належала абшчыне з трох-чатырох патрыярхальных сем’яў (да 50 чалавек), якія вялі самастойную гаспадарку.
 
На тэрыторыі гарадзішча былі знойдзены жалезныя страмяно, наверша мяча і адзін выраб незразумелага прызначэньня. У 2007 годзе падчас архэалягічнай выведкі В. Арцюховічам было знойдзена жалезнае колца. 
Радок 69 ⟶ 63:
У керамічным комплексе гарадзішча прадстаўлена ляпная гладкасьценная кераміка жалезнага веку, сярод якой прасочваецца штрыхаваная кераміка позьнезарубінецкай прафіліроўкі, а таксама ганчарная кераміка раньняга [[сярэднявечча]]. <ref>Каласоўскі Ю. Археалагічныя помнікі Аршаншчыны жалезнага веку // Памяць: Орша. Аршанскі раён. Т.1., - Мн., 1999</ref>
 
==== Паходжаньне назвы вёскі ====
Паводле мясцовай легенды, вёску заснавала [[княгіня Вольга]]: “«''па Дняпры калісьці плыла княгіня Вольга і ў гэтай мясцовасьці сышла на бераг, каб адпачыць. Некалькі дружыньнікаў упадабалі гэтае месца і вырашылі тут застацца. Так і ўзьнікла вёска.''”» Назва ж вёскі паводле той жа легенды тлумачыцца так: “«''Калі княгіня Вольга плыла па Дняпры, ёй падалося, што яна бачыць мора, і яна загадала спыніцца ў вусьці Дняпра''”».<ref>Паданьне пра вёску Вусьце запісаў М.М. Дзятлоўскі паводле апавяданьня В.Г. Папковай, 1888 г.н., жыхаркі вёскі Яромкавічы.</ref>
 
==== Пад уладай Расейскай імпэрыі ====
[[Файл:Панскi дом вусьце.jpg|значак|Панскі дом у Вусьці (да нашага часу не захаваўся)]]
Да 1772 годагоду маёнтак Вусьце з прылеглымі вёскамі належаў князю [[Караль Станіслаў Радзівіл «Пане Каханку»|Каралю Радзівілу]]. 
 
У 1772 годзе, ў сувязі зь першым падзелам [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], Вусьце трапляе ў катэгорыю дзяржаўных земляў [[Расейская імпэрыя|Расейскай Імпэрыі]]. У 1782-1785 гадох маёнтак Вусьце належаў Марыі Міхайлаўне Ваташнёвай. У той час Вусьце ўяўляла сабой сяло з 40 дварамі, у якіх пражывалі 144 мужчыны і 148 жанчын. Таксама меліся панскі двор, млын на адно кола<ref>Расейскі дзяржаўны архіў старажытных актаў. ф. 1355, воп. 1, спр. 715</ref>. Агульная плошча маёнтка складала 3781 дзесяціну (1 дзес. = 1,0925 га) у тым ліку 39 дзесяцін пад сялібамі, 3129 дзесяцін пад ральлёй, 393 – пад лесам. Па тых часох маёнтак моцна узараны. У 1797-1806 гадох маёнткам валодала Марыя Дзьмітрыеўна Стурза. У гэты час у самім Вусьці 39 двароў, 139 мужчын і 124 жанчыны.[[Файл:Алея вусьце.jpg|значак|Алея зь лістоўніц на цэнтральнай вуліцы вёскі]]З 1841 года маёнтак зьяўляўся ўласнасьцю Іосіфа Адамавіча Курча. У 1895 годзе ў ім было 2 млыны і 4 карчмы. Агульная плошча маёнтка скарацілася да 1640 дзесяцін. Зь іх 150 дзесяцін паплавоў, 253 дзесяціны ворыва і 1000 дзесяцін лесу. Гаспадарка Курча мела каля 100 кароў і 20 выязных коней, гадаваліся свіньні, авечкі, птушка. На двары стала працавалі 17 сем'яў парабкаў. Ворыўныя землі і сенакосныя паплавы Курча апрацоўваліся мясцовымі сялянамі, якіх нялёгкае жыцьцё вымушала наймацца на падзённую працу з аплатай ад 15 да 50 капеек у дзень ці арандаваць зямлю на ўмовах “трэцяга снапа” – дзьве трэці ўраджая забіраў пан. Асноўны прыбытак маёнтку прыносіла каровіна масла і садавіна, якія Курч выпраўляў на продаж у [[Петраград]] і па Дняпры ў [[Кіеў]]. Масла выпрацоўвалася на месцы, а садавіну даваў вялікі панскі сад.<ref>Дадзеныя па XVIII-ХІХ стст. прадастаўленыя доктарам гіст. навук Я.К. Анішчанкам, Інстытут гісторыі НАН РБ</ref>▼
 
[[Файл:Алея вусьце.jpg|значак|Алея зь лістоўніц на цэнтральнай вуліцы вёскі]]
▲У 1772 годзе, ў сувязі зь першым падзелам [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], Вусьце трапляе ў катэгорыю дзяржаўных земляў [[Расейская імпэрыя|Расейскай Імпэрыі]]. У 1782-1785 гадох маёнтак Вусьце належаў Марыі Міхайлаўне Ваташнёвай. У той час Вусьце ўяўляла сабой сяло з 40 дварамі, у якіх пражывалі 144 мужчыны і 148 жанчын. Таксама меліся панскі двор, млын на адно кола<ref>Расейскі дзяржаўны архіў старажытных актаў. ф. 1355, воп. 1, спр. 715</ref>. Агульная плошча маёнтка складала 3781 дзесяціну (1 дзес. = 1,0925 га) у тым ліку 39 дзесяцін пад сялібамі, 3129 дзесяцін пад ральлёй, 393 – пад лесам. Па тых часох маёнтак моцна узараны. У 1797-1806 гадох маёнткам валодала Марыя Дзьмітрыеўна Стурза. У гэты час у самім Вусьці 39 двароў, 139 мужчын і 124 жанчыны.[[Файл:Алея вусьце.jpg|значак|Алея зь лістоўніц на цэнтральнай вуліцы вёскі]]З 1841 года маёнтак зьяўляўся ўласнасьцю Іосіфа Адамавіча Курча. У 1895 годзе ў ім было 2 млыны і 4 карчмы. Агульная плошча маёнтка скарацілася да 1640 дзесяцін. Зь іх 150 дзесяцін паплавоў, 253 дзесяціны ворыва і 1000 дзесяцін лесу. Гаспадарка Курча мела каля 100 кароў і 20 выязных коней, гадаваліся свіньні, авечкі, птушка. На двары стала працавалі 17 сем'яў парабкаў. Ворыўныя землі і сенакосныя паплавы Курча апрацоўваліся мясцовымі сялянамі, якіх нялёгкае жыцьцё вымушала наймацца на падзённую працу з аплатай ад 15 да 50 капеек у дзень ці арандаваць зямлю на ўмовах “трэцяга снапа” – дзьве трэці ўраджая забіраў пан. Асноўны прыбытак маёнтку прыносіла каровіна масла і садавіна, якія Курч выпраўляў на продаж у [[Петраград]] і па Дняпры ў [[Кіеў]]. Масла выпрацоўвалася на месцы, а садавіну даваў вялікі панскі сад.<ref>Дадзеныя па XVIII-ХІХ стст. прадастаўленыя доктарам гіст. навук Я.К. Анішчанкам, Інстытут гісторыі НАН РБ</ref>
З 1841 году маёнтак зьяўляўся ўласнасьцю Ёсіфа Адамавіча Курча. У 1895 годзе ў ім было 2 млыны і 4 карчмы. Агульная плошча маёнтка скарацілася да 1640 дзесяцін. Зь іх 150 дзесяцін паплавоў, 253 дзесяціны ворыва і 1000 дзесяцін лесу. Гаспадарка Курча мела каля 100 кароў і 20 выязных коней, гадаваліся свіньні, авечкі, птушка. На двары стала працавалі 17 сем'яў парабкаў. Ворыўныя землі і сенакосныя паплавы Курча апрацоўваліся мясцовымі сялянамі, якіх нялёгкае жыцьцё вымушала наймацца на падзённую працу з аплатай ад 15 да 50 капеек у дзень ці арандаваць зямлю на ўмовах “трэцяга снапа” – дзьве трэці ўраджая забіраў пан. Асноўны прыбытак маёнтку прыносіла каровіна масла і садавіна, якія Курч выпраўляў на продаж у [[Петраград]] і па Дняпры ў [[Кіеў]]. Масла выпрацоўвалася на месцы, а садавіну даваў вялікі панскі сад.<ref>Дадзеныя па XVIII-ХІХ стст. прадастаўленыя доктарам гіст. навук Я.К. Анішчанкам, Інстытут гісторыі НАН РБ</ref>
На пачатак ХХ ст. вёска Вусьце мела 88 двароў, каля 280 жыхароў і 261 дзесяціну зямлі. Побач зь вёскай знаходзіўся фальварак Вусьце Курчаў – 8 двароў, 94 жыхары, 587 дзесяцін зямлі, у тым ліку 200 дзесяцін лесу. У 1900 годзе панскім садаводам Д. Я. Лісоўскім закладзеная алея зь лістоўніц. 
 
З 1903 годагоду пачынаюцца хваляваньні вусьцянскіх сялян. 16 верасьня 1903 годагоду начальнік магілёўскага губернскага жандарскага праўленьня палкоўнік Палякоў даносіў у дэпартамэнт паліцыі: “«''По заявлению местных землевладельцев, как, напр., гг. Чачкова, Курча, генерала Рейна и др., усиливаются волнения крестьян, особенно такая перемена в настроении крестьянских умов сказалась в конце истёкшего лета и выразилась более рельефно в убийстве полицейского урядника Якушевича''».” Вясной 1905 годагоду пачаліся забастоўкі сельскагаспадарчых працоўных маёнтка Вусьце, спынілі працу і сяляне-падзёншчыкі. Да Курча было накіравана патрабаваньне ўсталяваць 10-гадзінны працоўны дзень, павялічыць заробак падзёншчыкам да 50-7550—75 капеек у дзень і сталым працаўнікам – на 2 рублі ў месяц, завесьці разьліковыя кніжкі, адмяніць урочную сыстэму работ, ветліва абыходзіцца з працаўнікамі і інш.<ref>Гарбкоў А. Сялянскі рух на Аршаншчыне ў 1905-19071905—1907 гадах // Ленінскі прызыў,  23 сьнежня 1965 годагоду.</ref>
 
==== Найноўшы час ====
[[Файл:Iнтэрнат вусьце.jpg|значак|Былая кантора, пабудаваная ў 1947 годзе -— самы стары на сёньня будынак у Вусьці]]
У 1918 годзе быў створаны саўгас “Вусьце”. У 1919 годзе адчынена працоўная школа 1-й ступені, у якой у 1923 годзе настаўніца Л. Маеўская навучала каля 30 хлопчыкаў і дзяўчынак. У гэты час саўгас узначальвалі Базылёў, Д.Ф. Сабалеўскі, Аршанскі, Шандалесаў.
 
У 1930 годзе саўгас “Вусьце”«Вусьце» абвесьціў сябе ўдарным. 5 студзеня 1931 годагоду газэта “Сельскагаспадарчы«Сельскагаспадарчы рабочы Беларусі”Беларусі» паведамляла: “«''У сац.абавязацельствах саўгаса “Вусьце” разам з высокімі вытворчымі паказчыкамі знаходзіліся пункты, якія накіроўвалі калектывы на поўную ліквідацыю прагулаў і барадзьбу з надзвычай неахайным стаўленьнем да сельскагаспадарчай маёмасьці.''”».<ref>"Сельскагаспадарчы рабочы Беларусі", нумар за 5 студзеня 1931 годагоду. </ref>
[[Файл:Помнік вусьце.jpg|значак|Помнік загінулым землякам]]
У 1938 годзе на базе саўгаса была створаная сельскагаспадарчая досьледная станцыя Інстытута сацыялістычнай сельскай гаспадаркі Акадэміі навук БССР. Гэта была першая досьледная гаспадарка ў рэспубліцы. Тут праводзіліся досьледы па выкарыстаньні навуковых распрацовак ў практыцы гаспадараньня. У 1938-1941 гадох тут працавалі навукоўцы А.Н. Урсулаў, В. І. Шэмпель, Т. І. Зянкевіч, В. І. Віткоўскі, К. Т. Старавойтаў, А. П. Абрамчук, П. Е. Пракопаў і іншыя. 
 
Саўгас “Вусьце” напярэдадні вайны ўяўляў сабой гаспадарку сьвінаводчай скіраванасьці з параўнальна невялікай зямельнай плошчай – каля 900 га ворыва. Натуральна, кармавых засеваў не было. Ураджайнасьць зерневых не перавышала 7-8 цэнтнераў з гектару. У гэты час саўгас узначальвалі Фінкевіч (з 15 кастрычніка 1939 годагоду), Лёшын (з 26 кастрычніка 1939 годагоду), Нясьцюк, Місюля.<ref>Экспериментальная база «Устье» (сост. П.М. Шкель, Ф.Х. Легченко), Мн., 1973</ref>
[[Файл:Кантора вусьце.jpg|значак|Шматфункцыянальны адміністратыўны будынак (месьціць сельскі савет, загс, бібліятэку і Палац культуры)]]
14 ліпеня 1941 годагоду Вусьце было занята адной з дывізійдывізіяў 47 матарызаванага корпуса 2-й танкавай групы вермахта. Гаспадарка досьледнай станцыі амаль цалкам была зьнішчана, у тым ліку лябараторыя і ўсё абсталяваньне, ворыўныя землі занядбаныя, на тэрыторыі вёскі разьмешчаны склады боепрыпасаў. Арганізаваць у Вусьці партызанскую ці падпольную дзейнасьць не ўяўлялася магчымым з-за вялікай шчыльнасьці нямецкіх войскаў: [[Ворша]] моцна ахоўвалася як важны чыгуначны вузел, у [[Баўбасаў|Балбасава]] знаходзіўся нямецкі вайсковы аэрадром.<ref>"Орша в Великой отечественной войне 1941-1945", Орша., 1994</ref> Толькі 7 лістапада 1942 годагоду партызан ПавелПавал Кунцэвіч ажыцьцявіў выбух на складах боепрыпасаў у Вусьці, за што быў расстраляны.<ref>Подзвіг партызана Кунцэвіча // Нац. Архіў РБ, ф. 4855, воп.1, спр.10, арк.19</ref> З 1941 па 1945 год на франтах і ў партызанах загінула 136 жыхароў вёскі.
 
Пасьля вайны на цэнтральнай сядзібе засталося толькі некалькі баракаў. Рабочыя і спэцыялісты вярталіся з эвакуацыі, з савецкага тылу, з фронту. Яны рамантавалі і прыстасоўвалі пад жыльлё старыя баракі, бункеры, гаспадарчыя пабудовы. Часам у адным пакоі жыло па 3-4 сям’і. Уцалела хатка, ў якой да вайны жыў дырэктар саўгаса. У ёй пасяліўся З. І. Баркоўскі – новы дырэктар станцыі. Зь першых дзён аднаўленьня дзейнасьці досьледнай станцыі пачалося аднаўленьне і будаўніцтва жыльля. Вяскоўцы сабралі два дзесяткі коней. Працавалі на іх у асноўным жанчыны – А.В. Стафановіч, К.В. Бадзёрка, Е.А. Сачыўка, Х.С. Пуцкалёва. Яны вывозілі будаўнічы лес. Кожны новы дом быў крокам да аднаўленьня вёскі. Ужо ў 1944-1945 гадох было пабудавана больш за 10 кватэр. Пад школу прыстасавалі барак, які захаваўся блізу сядзібы. Дзяцей у школе вучыла сталы пэдагог М. Ф. Крупень.
Радок 97 ⟶ 94:
Адразу пасьля вызваленьня раёна на досьледнай станцыі “Вусьце” пачалі зьбіраць і аднаўляць трактары і іншую сельскагаспадарчую тэхніку. Зь вялікім энтузіязмам працавалі мэханікі В.А. Лызлоў, Н.П. Кабанаў, Н.Т. Сямёнаў. У 1944 годзе яны сабралі першы трактар [[НАЦІ]], а потым другі [[ХТЗ]]. Працавалі мэханізатары ўдзень і ўноч, і ўжо ў 1945 годзе апрацоўвалі ўсе ворыўныя землі. Яны былі зрытыя траншэямі і варонкамі, здаралася, што з зямлі выварочваліся бомбы, снарады. Шмат сілы і энэргіі неабходна было, каб выраўняць поле. Праца на ферме таксама была нялёгкай, патрабавала вялізнага працалюбства і добрасумленнасьці. У цяжкім 1946 годзе цялятніца К.В. Бадзёрка здолела захаваць усё пагалоў’е цялят і атрымаць добрыя давагі. Па ініцыятыве электрыкаў А. Дземянчонак і Т. Франкова ў Вусьці была ўсталявана невялікая электрастанцыя на нафтавым рухавіку магутнасьцю 15 кілават. У 1945 годзе пайшоў ток. Насельніцтва вёскі вельмі радавалася гэтаму невялікаму посьпеху. 
 
За 1946-19501946—1950 гады была ўведзена ў эксплюатацыю 31 новая кватэра. У 1947 годзе быў пабудаваны двухпавярховы драўляны будынак для канторы з прыбудовай для клюбаклюбу. У 1948 годзе пачынаецца будаўніцтва дарогі Вусьце –— [[Чэрвіна]] з абсадкай бярозамі. У 1950 годзе каля будынка тагачаснай канторы усталяваныўсталяваны бюст [[Уладзімер Ленін|Леніна]].
 
Вусьцянскія жывёлаводы яшчэ ў 1950-х гадох надойвалі з кожнай каровы амаль па 5000 кіляграмаў малака. Значных вынікаў дасягнулі даяркі А. Палай, З. Галіна, В. Мядзьведзева. Н. Мазурава. З вусьцянскай пасекі зьбіралі 700-800 кіляграмаў мёду. У 1950 годзе ў гаспадарцы працавала 5 трактарыстаў, 4 кіроўцы, 1 камбайнёр. Яны апрацоўвалі 500 гэктараў зямлі пад вытворчыя пасевы і досьледы. 
Радок 113 ⟶ 110:
У 1971 годзе экспэрымэнтальная база “Вусьце” налічвала 1468 адзінак пагалоўя, у тым ліку 508 кароў. Валавы надой малака складаў 16 410 літраў. Таксама тут займаліся вытворчасьцю элітнага насеньня. Мэханізацыя знаходзілася на высокім узроўні: у 1973 годзе “Вусьце” мела 41 трактар, 15 зернеўборачных камбайнаў, 4 бульбаўборачных, 9 сіласных касілак. 
 
8 сакавіка 1971 годагоду дырэктару Баркоўскаму прысвоена званьне ГэрояГероя Сацыялістычнай працы за посьпехі ў разьвіцьці сельскагаспадарчай вытворчасьці.
 
У першай палове 1970-х гадоў былі пабудаваны АТС, трохпавярховая лябараторыя, помнік “Землякам, загінуўшым у вайну 1941-1945 гадоў”. <ref>"Экспериментальная база «Устье»" (сост. П.М. Шкель, Ф.Х. Легченко), Мн., 1973</ref>
Радок 119 ⟶ 116:
У 1977 годзе пабудаваны Палац культуры з глядацкім залам на 400 месцаў. Тут таксама знаходзіліся бібліятэка, музычная школа, памяшканьне сельскага савета. У адным блёку і трохпавярховы адміністратыўны будынак з кабінэтамі для кіраўнікоў гаспадаркі і спэцыялістаў. У 1970-х гадох здадзена ў эксплюатацыю 42 новыя кватэры. 
[[Файл:Iнстытут вусьце.jpg|значак|Будынак Інстытута ільна Акадэміі навук Беларусі]]
З 1981 годагоду экспэрымэнтальнай базай “Вусьце”«Вусьце» кіруе Бельскі. У гэты час скончана будаўніцтва новай школы. Пабудавана 25-мятроваямэтровая воданапорная вежа. Праведзена цеплатраса. Пабудавана 4 кватэры.
 
З 1982 годагоду пачынае сваю працу мясцовы музэй. Яго стваральнік, М. М. Дзятлоўскі, праводзіць вялікую арганізатарскую працу, зьбірае дакумэнты, экспанаты, фатаздымкі і іншыя матэрыялы, агулам больш за 3000 экспанатаў. Экспазіцыя ўключала наступныя раздзелы: побыт нашых продкаў, рэвалюцыйныя і ваенныя падзеі, навуковыя і спартыўныя дасягненьні, культура, нумізматыка, дары мораў і акіянаў.
 
У 1984 годзе дырэктарам экспэрымэнтальнай базы “Вусьце”«Вусьце» прызначаны Іван Антонавіч Голуб. Ён ажыцьцявіў вялікую арганізатарскую і гаспадарчую працу па разьвіцьцю жывёлаводчай галіны. У выніку ў 1987 годзе надоі павялічыліся больш чым на 195 кіляграмаў ад каровы. У гаспадарцы налічвалася больш 3600 галоў буйной рагатай жывёлы. Зьявіўся будаўнічы каапэратыў.<ref>"Экспериментальная база «Устье»" (под ред. В.Г. Ференца), Мн., 1988</ref>
 
У 2001 годзе на базе вусьцянскага лябараторнага корпуса створаны [[Інстытут Ільнаільна Акадэміі навук Беларусі]]. Ім кіруе І. А. Голуб. 
 
== Насельніцтва ==
Радок 134 ⟶ 131:
 
== Выхадцы ==
* [[Стэфан Курч|Стэфан ІосіфавічЁсіфавіч Курч]] (1850—1906) — расейскі генэрал-маёр беларускага паходжаньня, вайсковы цэнзар Віленскай вайсковай акругі, камандуючы 50-й брыгадай
* [[Мікола Садковіч]] (1907—1968) — беларускі празаік, кінарэжысэр і кінадраматург, міністар кінэматаграфіі БССР
 
Радок 144 ⟶ 141:
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://radzima.org/be/miesca/vusce.html Вусьце] на [[Radzima.org]]
 
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Вусьце_(Аршанскі_раён)»