Вусьце (Аршанскі раён): розьніца паміж вэрсіямі

Гарадзішча выявіў у 1929 годзе С. А. Дубінскі, абсьледвалі ў 1971 годзе Л. Д. Побаль, у 1981 годзе – М. І. Лашанкоў. У 1990-1991 гг. былі праведзеныя раскопкі. 

 

 

На гарадзішчы выяўлены жыльлёва-гаспадарчы комплекс з трох жылых пабудоў і разьмешчаных побач зь імі гаспадарчых ям і агнішчаў. Жытло № 1 слупавой канструкцыі разьмяшчалася на паўднёвым участку гарадзішча. Да яго паўночнай сьценкі прымыкалі дзьве жылыя пабудовы зрубна-слупавой канструкцыі. Усе тры пабудовы зьяўляліся наземнымі прамавугольнымі збудаваньнямі. Памеры пабудоў 3-3,6 х 3,8-4 м. У цэнтры жытла разьмяшчаліся каменныя агнішчы, збудаваныя ў ямах. Такія ж агнішчы разьмяшчаліся за 0,5 м. на поўнач ад жытлаў № 2, 1, 3. З усходу і захаду да жытлаў прымыкалі гаспадарчыя ямы. Тая ж схема забудовы была, відаць, і на паўночным участку. Сьляды пабудоў тут прасачыліся па рэштках агнішчаў аналягічнай вышэйапісанай канструкцыі. Наяўнасьць жыльлёва-гаспадарчых комплексаў на паўднёвым і паўночным участках гарадзішча дазваляе меркаваць, што яно належала абшчыне з трох-чатырох патрыярхальных сем’яў (да 50 чалавек), якія вялі самастойную гаспадарку.

У 1772 годзе, ў сувязі зь першым падзелам [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], Вусьце трапляе ў катэгорыю дзяржаўных земляў [[Расейская імпэрыя|Расейскай Імпэрыі]]. У 1782-1785 гадох маёнтак Вусьце належаў Марыі Міхайлаўне Ваташнёвай. У той час Вусьце ўяўляла сабой сяло з 40 дварамі, у якіх пражывалі 144 мужчыны і 148 жанчын. Таксама меліся панскі двор, млын на адно кола<ref>Расейскі дзяржаўны архіў старажытных актаў. ф. 1355, воп. 1, спр. 715</ref>. Агульная плошча маёнтка складала 3781 дзесяціну (1 дзес. = 1,0925 га) у тым ліку 39 дзесяцін пад сялібамі, 3129 дзесяцін пад ральлёй, 393 – пад лесам. Па тых часох маёнтак моцна узараны. У 1797-1806 гадох маёнткам валодала Марыя Дзьмітрыеўна Стурза. У гэты час у самім Вусьці 39 двароў, 139 мужчын і 124 жанчыны.

 

 

На пачатак ХХ ст. вёска Вусьце мела 88 двароў, каля 280 жыхароў і 261 дзесяціну зямлі. Побач зь вёскай знаходзіўся фальварак Вусьце Курчаў – 8 двароў, 94 жыхары, 587 дзесяцін зямлі, у тым ліку 200 дзесяцін лесу. У 1900 годзе панскім садаводам Д. Я. Лісоўскім закладзеная алея зь лістоўніц. 

З 1982 года пачынае сваю працу мясцовы музэй. Яго стваральнік, М. М. Дзятлоўскі, праводзіць вялікую арганізатарскую працу, зьбірае дакумэнты, экспанаты, фатаздымкі і іншыя матэрыялы, агулам больш за 3000 экспанатаў. Экспазіцыя ўключала наступныя раздзелы: побыт нашых продкаў, рэвалюцыйныя і ваенныя падзеі, навуковыя і спартыўныя дасягненьні, культура, нумізматыка, дары мораў і акіянаў.

 

 

У 2001 годзе на базе вусьцянскага лябараторнага корпуса створаны [[Інстытут Ільна Акадэміі навук Беларусі]]. Ім кіруе А. І. Голуб.