Зьбігнеў Алясьніцкі: розьніца паміж вэрсіямі

'''Зьбі́гнеў Кардынал Алясьні́цкі''' ({{мова-pl|Zbigniew Oleśnicki}}; [[5 сьнежня]] [[1389]] — [[1 красавіка]] [[1455]]) — польскі рэлігійны і дзяржаўны дзяяч, дыплямат.

Алясьніцкі нарадзіўся ў сям’і [[кракаў]]скага судзьдзі. Навучаўся ў [[Сандомір]]ы, ва [[Уроцлаў|Ўроцлаве]] і ў [[Ягелонскі ўнівэрсытэт|Ягелонскім унівэрсытэце]] ў Кракаве. З 1410 году супрацоўнічаў у канцэлярыі польскага караля [[Ягайла|Ўладзіслава II Ягайлы]], якому Алясьніцкі ў тым жа годзе выратаваў жыцьцё ў [[Грунвальдзкая бітва|Грунвальдзкай бітве]]. З 1423 году і да сьмерці — біскуп Кракаўскі. У пэрыяд з 1411 па 1429 год удзельнічаў у шматлікіх важных дыпламатычныхдыпляматычных місіях у якасьці [[натарыюс]]а, [[протанатарыюс]]а і [[біскуп]]а, між іншым пры двары караля Сыгізмунда, на службе ў папы рымскага [[Ян XXIII|Яна XXIII]] і брандэнбурскага курфюрста [[Фрыдрых I|Фрыдрыха I]]. Адначасова з гэтым Алясьніцкі пераймае верхавенства ў царкоўнай іерархіі і ў колах дробнай палітычнай [[алігархія|алігархіі]], а ў часы кіраваньня караля [[Уладыслаў III Варнэньчык|Ўладыслава III]] (1434—1444) Алясьніцкі быў па сутнасцісутнасьці [[рэгент]]ам Польшчы. Незадоўга да гэтага, у 1430—1432 гг., удзельнічаў у палітычных справах іншых польска-літоўскай уніі. Так, пры вялікім удзеле Алясьніцкага быў распрацаваны плян скіданьня са стальцу вялікага князя літоўскага [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлы]], калі ў 1431 годзе выявілася яго нежаданьне прысягаць Ягайлу як каралю польскаму і перадаць Польшчы Валынь і Падольле.

У зьнешняй палітыцы Алясьніцкі выступаў за вяртаньне [[Сылезія|Сылезіі]] да Польшчы, і спрыяў узмацненьню польска-вугорскай уніі з мэтай сумеснай барацьбы супраць [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]]. У 1440 годзе УладзіслаўЎладзіслаў III узышоў на вугорскі трон. У 1435 годзе Алясьніцкі садзейнічаў падпісаньню спрыяльнага для Польшчы [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] ў [[Куявія|Куявіі]] з [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]].

Ва ўнутранай палітыцы Алясьніцкі прытрымліваўся інтарэсаў алігархіі, магнатаў і царквы. Выступаў супраць каралеўскіх рэформаў. У сваёй дыяцэзіі Зьбігнеў Алясьніцкі змагаўся зь любымі праявамі [[ерась|ерасі]], з асаблівай жорсткасьцю бароўся з [[гусізм]]ам і яго пашырэньнем у Польшчы. Пасьля таго, як у 1447 годзе на трон узышоў кароль [[Казімер Ягелончык]], Алясьніцкі страціў палітычны ўплыў і далучыўся да апазыцыі, але неўзабаве новаабраны папа рымскі Мікалай у абмен за падтрымку Казімера дапамог апошняму уў пазбаўленьні Алясьніцкага сану. У 1444 годзе Зьбігнеў Алясьніцкі быў абвешчаны кардыналам [[Базэльска-Фларэнтыйскім саборам|Базэльска-Фларэнтыйскім саборам]], а ў 1449 годзе зноў атрымаў [[кардынал]]ьскі тытул ад папы рымскага [[Мікалай V|Мікалая V]] за сваю адданасьць. Кардынал ахвотна ўсталёўваў кантакты з навукоўцамі і літаратарамі, сярод якіх былі, напрыклад, [[Ян Лянгінус]] і [[Енэа Сыльвіё Пікаляміні]], з апошнім АлясніцкіАлясьніцкі рэгулярна перапісваўся.