SECAM: розьніца паміж вэрсіямі

Сыстэма SECAM у цяперашні час зьяўляецца асноўнай сыстэмай каляровага аналягавага тэлебачаньня ў [[Расея|Расеі]] і [[Францыя|Францыі]]. Акрамя Расеі і Францыі яна таксама ўжываецца ў шэрагу краінкраінаў, Манака, Люксэмбургу, Іране і былых францускіх калёніях і заморскіх валадарствах, краінах [[СЭВ]] у [[Эўропа|Эўропе]], [[Афрыка|Афрыцы]], [[Паўднёвая Амэрыка|Паўднёвай Амэрыцы]] і [[Азія|Азіі]]. З падзеньнем СССР ва Ўсходняй Эўропе сыстэма SECAM была паступова выцесьненая сыстэмай [[PAL]].

Як вядома, з прыроды [[зрок]]і чалавека, адчуваньне [[колер]]у складаецца з трох складнікаў: чырвонага ('''R'''), зялёнага ('''G''') і сіняга ('''B''') колераў. Такую каляровую мадэль пазначаюць абрэвіятурай '''[[RGB]]'''. На аснове псыхaфізыялягічныхпсыхафізыялягічных дасьледаваньняў было ўсталявана, што здольнасьць чалавечага зроку адрозьніваць розныя колеры розная, да таго ж, адсутнасьць колеру на дробных дэталях малюнка, які рухаецца, амаль незаўважная. Таму, а таксама, для сумяшчальнасьці з чорна-белым тэлебачаньнем, замест трох сыгналаў асноўных колераў перадаюцца манахромны сыгнал '''Y''' і колераразнасныя сыгналы '''R-Y''' і '''B-Y'''. У сыстэме SECAM выкарыстаюць каляровую мадэль [[YDbDr]] (разнавіднасьць [[YUV]]).

''Сыгнал каляровасьці'' у стандарце SECAM перадаецца ў [[частотная мадуляцыя|частотнай мадуляцыі]] (ЧМ), па адным каляровым складніку ў адным тэлевізійным радку, па чарзе. У якасьці якія адсутнічаюць радкоў выкарыстаюць папярэдні сыгнал '''R-Y''' або '''B-Y''' адпаведна, атрымліваючы яго з памяці. Так, калі перадатчык перадае толькі сыгнал '''R-Y''', службовец для ўзьдзеяньня на чырвоныя [[люмінафор]]ы аднаго радка, памяць прыводзіць у дзеяньне сінія люмiнaфорылюмінафоры, перадаючы на іх тыя жа каляровыя зьмены, што былі ў папярэднім радку, калі прымаўся сыгнал '''B-Y'''. Працягласьць запамінаньня роўная часу перадачы аднаго радка. Такім чынам, у тэлебачаньні з раскладаньнем на 625 радкоў працягласьць запамінаньня складае 64 мкс.

У аналягавых тэлевізійных прымачах для рэалізацыі памяці выкарыстоўваецца ''лінія затрымкі''. Падчас зваротнага ходу промня пасьля кожнага радка вырабляецца падвойная камутацыя, каб накіраваць прыходны сыгнал на якая адпавядае электронную гармату, а сыгнал, што выходзіць ззь лініі затрымкі, накіраваць на электронную гармату, якая непасрэдна атрымлівала прамы сыгнал падчас перадачы папярэдняга радка. Паколькі стварэньне лініі затрымкі, па якой праходзіў бы электрычны сыгнал цяжка ў сілу занадта вялікага прамежку часу — 64 мкс, замест электрычных сыгналаў выкарыстоўваецца [[ультрагук]]. Сыгналы з частатой, зьменлівай ад нуля да 1,5 Мгц, спараджаюць на ўваходзе лініі затрымкі якія адпавядаюць мэханічныя ваганьні, якія на мінаньне затрачваюць 64 мкс. Затым яны ізноў пераўтворацца ў электрычныя сыгналы. Лінія затрымкі ўяўляе сабой сталёвы або шкляны стрыжань. Т.о. у лініі затрымкі да кожнага канца сталёвага стрыжня прымацаваны п’езаэлектрычны крышталь. Усталяваны на ўваходзе крышталь пераўтворыць электрычныя сыгналы ў мэханічныя ваганьні. Гэтыя ваганьні распаўсюджваюцца ўздоўж стрыжня і праз 64 мкс дасягаюць другога п’езаэлектрычнага крышталя, дзе спараджаюць электрычныя сыгналы той жа формы, якія былі прыкладзеныя на ўваход.

Ужываньне частотнай мадуляцыі, пачарговай перадачы каляровага сыгналу і каляровай мадэлі YDbDr зьяўляецца адметнай асаблівасьцю SECAM ад іншых тэлевізійных аналягавых стандартаў. Тое, што ў SECAM, у адрозьненьне ад сыстэм [[PAL]] і [[NTSC]], сыгналы каляровасьці перадаюцца па чарзе, мадулюючы паднясучую па частаце, дазваляе захаваць каляровы фон малюнка безбяз зьмен пры фазавых або амплітудных скажэньнях.

У сьвеце выкарыстоўваюцца некалькі мадыфікацыймадыфікацыяў стандарту SECAM. Спосабы перадачы калярова-разнастайных сыгналаў ва ўсіх выпадках аднолькавыя, ўлічваючы прадскажэньні, а адрозьніваюцца толькі мэтадам кадаваньня манахромнага відэасыгналу, кадаваньнікадаваньнем гуку і шырынёй спэктру. На самай справе, мог адрозьнівацца яшчэ і спосаб апазнаваньня колеру — паколькі ў кожным радку перадаецца толькі адзін сыгнал, дэкодэр павінен правільна вызначаць, які менавіта. Для гэтага мог ужывацца спосаб, аналягічны «выбліскам» у сыстэмах PAL і NTSC — у нябачнай частцы радка, у канцы якой зрушэньне імпульсу перадавалася нямадуліраванай паднясучай, ў выпадку SECAM альбо 4,406 Мгц, альбо 4,25 Мгц, па значэньні частаты і адбывалася апазнаваньне. Іншы спосаб — перадача адмыслова мадуляваных сыгналаў у канцы кадравага якога гасяць імпульс, дзе паднясучыя прымалі крайнія магчымыя значэньні праз радок, што спрашчала апазнаваньне, асабліва, ва ўмовах перашкод. У цяперашні час гэты спосаб альбо не выкарыстоўваецца, альбо зьяўляецца рэзэрвовым, напрыклад, у Расеі перадаюцца абодва сыгналу адначасова, а ў Францыі — толькі першы варыянт. Але зыходна асноўным быў другі варыянт, і калісьці ў СССР і краінах паўночнай Афрыкі выкарыстоўваўся толькі ён.

Варыянт '''MESECAM''' ({{мова-en|Middle East SECAM}} — SECAM Блізкага Ўсходу) не зьяўляецца стандартам і выкарыстоўваецца толькі пры запісу на магнітную стужку ў фармаце [[VHS]] на відэамагнітафоны, прызначаныя для стандарту [[PAL]]. Пры запісе на магнітную стужку ва ўсіх бытавых стандартах калярова-разнастайнаму сыгналу адводзіцца вобласьць ніжэйшых частот, а спэктар у цэлым апыняецца інвэртаваным, у параўнаньні са спэктрам зыходнага тэлесыгналу. Апісаны стандартам працэс апрацоўкі цьветорознастных сыгналаў для сыстэмы SECAM уключае дзяленьне паднясучых на 4 і прыгнечаньне верхняй бакавой паласы. У варыянце MESECAM для спрашчэньня схемы відэамагнітафона выкарыстоўваецца тая жа схема апрацоўкі сыгналу, што і для стандарту PAL — сыгнал пераносіцца ў вобласьць нізкіх частот з дапамогай дадатковага гетэрадзіна, пры гэтым у фармаце PAL захоўваюцца неня толькі частотныя, але і фазавыя суадносіны сыгналаў, для SECAM захаваньне фазы не абавязкова.

* [[1956]] год — пачатак распрацоўкі стандарту ў Францыі

* [[1961]] год — распрацаваная першая вэрсія стандарту SECAM I, у гэтай вэрсіі каляровыя пaднясучыяпаднясучыя перадаваліся на адной частаце

* [[1965]] год — SECAM III (ён жа SECAM Optimised) прадстаўленая на асамблеі [[CCIR]] (Міжнародны кансультатыўны камітэт па радыё). Гэта і ёсьць стандарт SECAM, які выкарыстоўваўся апошнім часам («III» больш не паказваецца). У гэтым жа годзе ў СССР распрацаваны і запатэнтаваны ўласны палепшаны стандарт [[НIIР]] (ён жа SECAM-IV, ён жа NIR або NIIR).

* [[1967]] год — пачалося каляровае тэлевізійнае вяшчаньне ў стандарце SECAM (SECAM-III) у Францыі і СССР

Існуе ходкае меркаваньне, што стандарт SECAM быў прыняты ў СССР па палітычных матывах, у піку ЗША ззь іх стандартам NTSC. На самай справе, выбар ажыцьцяўляўся на канкурэнтнай аснове з чатырох варыянтаў, якія існавалі тады (НIIР, PAL, SECAM і NTSC). Параўнаньне праводзілася шляхам трансьляцыі сыгналаў па існых тады радыёрэлейных лініях (не самай падыходзячай якасьці) і запісы на [[відэамагнітафон]] «Кадар-1Ц». Лічыцца, што SECAM у гэтых умовах паказаў найлепшую якасьць. Стандарт НIIР тады быў толькі ў макеце і патэнцыйна мог пераўзыходзіць сваіх канкурэнтаў. Калі стала відавочна, што выбар можа спыніцца на айчыннай сыстэме НIIР, французы істотна зьнізілі кошт ліцэнзіі на SECAM, да таго ж апаратура SECAM была гатовая да сэрыйнай вытворчасьці. Гэта і стала вырашальным фактарам пры прыняцьці новага стандарту ў СССР.

Таксама існуе вэрсія, што вырашальным фактарам у карысьць SECAM быў той факт, што ў дэкодэрах SECAM не патрабуецца [[кварцавы рэзанатар]] — дэфіцытны і дарагі на той момант радыёкампанэнт, а да ўльтрагукавой [[Лінія затрымкі|лініі затрымкі]] прад'яўлялісяпрад’яўляліся больш сьціплыя патрабаваньні па дакладнасьці, чым у стандарце PAL.

Гэтак жа маюцца стандарты, якія пазначаюцца літарамі ад A да N. Гэта стандарты тэлевяшчаньня, розныя камбiнацыiкамбінацыі гэтых літар пазначаюць дыяпазон вяшчаньня. Да прыкладу, абрэвіятура D/K будзе азначаць што ў гэтым стандарце будзе вяшчаньне як у мэтровым дыяпазоне, так і ў дэцымэтровым.