Мікалай Барысевіч (фізык): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Renessaince перанёс старонку Мікалай Барысевіч у Мікалай Барысевіч (фізык): Разьвязаньне неадназначнасьці
афармленьне
Радок 1:
{{Цёзкі}}
{{Навуковец
| Імя = Мікалай Барысевіч
| Арыгінал імя =
| Фота =
| Шырыня =
| Подпіс =
| Дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|21|9|1923}}
| Месца нараджэньня = пас. [[Лучны Мост]] [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]
| Дата сьмерці = {{Памёр|25|10|2015|гадоў=92}}
| Месца сьмерці =
| Грамадзянства =
| Навуковая сфэра = [[фізыка]]
| Месца працы =
| Альма-матэр = [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]
| Навуковы кіраўнік =
| Знакамітыя вучні = [[Аляксандар Вайтовіч]]<ref name="ljvajt">{{Спасылка | аўтар = Аляксандар Вайтовіч| прозьвішча = Вайтовіч| імя = Аляксандар| аўтарlink = Аляксандар Вайтовіч| дата публікацыі = 13 студзеня 2007| url = http://voitovich-a.livejournal.com/8389.html| загаловак = Пра газавыя лазеры| выдавец = [http://voitovich-a.livejournal.com/ БлёгБлог Аляксандра Вайтовіча] ў [[LiveJournal]]| дата = 24 верасьня 2010 }}</ref>
| Вядомы як =
| Узнагароды і прэміі = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Кастрычніцкай рэвалюцыі}}|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 2 ступені}}|{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}|{{Ордэн Францішка Скарыны}}}}
| Сайт =
}}
{{Цёзкі}}
'''Мікала́й Алякса́ндравіч Барысе́віч''' (21 верасьня 1923, пас. [[Лучны Мост]] [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] — 25 кастрычніка 2015) — беларускі [[Фізыка|фізык]], доктар фізыка-матэматычных навук (1965), прафэсар (1967), акадэмік [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі]] (1969), [[Акадэмія навук СССР|Акадэміі навук СССР]] (1981), шэрагу замежных акадэміяў. [[Заслужаны дзяяч навукі Беларусі]] (1994).
 
== Біяграфія ==
Нарадзіўся 21 верасьня 1923 году. Перад пачаткам [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] скончыў Сялібскую сярэднюю школу. У вайну займаўся падпольнай працай, а затым пайшоў у партызанскі атрад. Пасьля злучэньня атраду з [[Чырвоная Армія|Чырвонай Арміяй]] быў жаўнерам-[[Артылерыя|артылерыстам]]. Дайшоў да [[Бэрлін|Бярліна]]а.
 
У [[1950]] годзе скончыў фізычна-матэматычны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту імя Леніна]]. Затым скончыў асьпірантуру Дзяржаўнага аптычнага інстытуту імя С. І. Вавілава ([[Санкт-Пецярбург|Ленінград]]). Пасьля абароны дысэртацыі вярнуўся ў [[Менск]] і прыняў удзел у стварэньні [[Інстытут фізыкі АН Беларусі|Інстытуту фізыкі Акадэміі навук БССР]]. У 1954—1963 — дацэнт БДУ. У 1955—1969 гг. намесьнік дырэктара, з 1957 году загаднік лябараторыі Інстытуту фізыкі, з 1992 г. Інстытуту малекулярнай і атамнай фізыкі.
дысэртацыі вярнуўся ў [[Менск]] і прыняў удзел у стварэньні [[Інстытут фізыкі АН Беларусі|Інстытуту фізыкі Акадэміі навук БССР]].
 
З 22 студзеня 1969 г. віцэ-прэзыдэнт, з 14 траўня таго ж году прэзыдэнт Акадэміі навук БССР (да [[1987]] году). У 1969—1987 гадах галоўны рэдактар часопісу «Доклады Академии наук БССР».
У 1954—1963 — дацэнт БДУ.
 
У 1971—1987 гг. старшыня камітэту па Дзяржаўных прэміях БССР у галіне навукі і тэхнікі. З сакавіка 1987 г. загаднік лябараторыі [[Фізычны інстытут імя П. М. Лебедзева РАН|Фізычнага інстытуту імя П. М. Лебедзева]] [[Расейская акадэмія навук|Расейскай акадэміі навук]]. З 1992 г. ганаровы прэзыдэнт [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|НАН Беларусі]]. З 1994 г. галоўны рэдактар «Журнала прикладной спектроскопии». У 1969—1989 гг. дэпутат [[Вярхоўны Савет СССР|Вярхоўнага Савету СССР]].
У 1955—1969 гг. намесьнік дырэктара, з [[1957|1957 г.]] загаднік лябараторыі Інстытуту фізыкі, з 1992 г. Інстытуту малекулярнай і атамнай фізыкі.
 
З 22 студзеня 1969 г. віцэ-прэзыдэнт, з 14 траўня таго ж году прэзыдэнт Акадэміі навук БССР (да [[1987]]).
 
У [[1969]]—[[1987]] гг. галоўны рэдактар часопісу «Доклады Академии наук БССР».
 
У 1971—1987 гг. старшыня камітэту па Дзяржаўных прэміях БССР у галіне навукі і тэхнікі.
 
З сакавіка 1987 г. загаднік лябараторыі [[Фізычны інстытут імя П. М. Лебедзева РАН|Фізычнага інстытуту імя П. М. Лебедзева]] [[Расейская акадэмія навук|Расейскай акадэміі навук]].
 
З 1992 г. ганаровы прэзыдэнт [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|НАН Беларусі]].
 
З 1994 г. галоўны рэдактар «Журнала прикладной спектроскопии».
 
У 1969—1989 гг. дэпутат [[Вярхоўны Савет СССР|Вярхоўнага Савету СССР]].
 
Памёр 25 кастрычніка 2015 году<ref>[http://zviazda.by/2015/10/107387.html Памёр былы старшыня Акадэміі навук Мікалай Барысевіч]</ref>.
 
== Навуковая дзейнасьць ==
Займаўся дасьледваньнямі па люмінэсцэнцыі і спэктраскопіі складаных [[малекула]]ў, квантавай электроніцы, інфрачырвонай тэхніцы. Распрацаваў статыстычную тэорыю фотафізычных працэсаў у складаных малекулах, увёў новыя спэктраскапічныя характарыстыкі малекулаў і распрацаваў мэтады іх вызначэньня. Адкрыў зьяву стабілізацыі-лабілізацыі электронна-узбуджаных шмататамных малекулаў, зарэгістраваную як навуковае адкрыцьцё. Выявіў тэрмічна актываваную і ініцыяваную лязэрным выпраменьваньнем запаволеную флюарасцэнцыю, люмінэсцэнцыю пры электрычным узбуджэньні, палярызацыю люмінэсцэнцыі і вымушанага выпраменьваньня, а таксама генэрацыю выпраменьваньня складана-малекулярных пароў. З дапамогаю піка- і фэмтасэкундавых лязэрных імпульсаў дасьледаваў звышхуткія рэляксацыйныя працэсы і структурныя перабудовы ў арганічных малекулах; пры ахаладжэньні малекулаў у звышгукавых струменях атрымаў тонкаструктурныя спэктры вольных малекулаў і комплексаў.
Займаўся дасьледваньнямі па люмінэсцэнцыі і спэктраскопіі складаных [[малекула]]ў, квантавай электроніцы, інфрачырвонай тэхніцы.
 
Распрацаваў статыстычную тэорыю фотафізычных працэсаў у складаных малекулах, увёў новыя спэктраскапічныя характарыстыкі малекулаў і распрацаваў мэтады іх вызначэньня.
 
Адкрыў зьяву стабілізацыі-лабілізацыі электронна-узбуджаных шмататамных малекулаў, зарэгістраваную як навуковае адкрыцьцё.
 
Выявіў тэрмічна актываваную і ініцыяваную лязэрным выпраменьваньнем запаволеную флюарасцэнцыю, люмінэсцэнцыю пры электрычным узбуджэньні, палярызацыю люмінэсцэнцыі і вымушанага выпраменьваньня, а таксама генэрацыю выпраменьваньня складана-малекулярных пароў.
 
З дапамогаю піка- і фэмтасэкундавых лязэрных імпульсаў дасьледаваў звышхуткія рэляксацыйныя працэсы і структурныя перабудовы ў арганічных малекулах; пры ахаладжэньні малекулаў у звышгукавых струменях атрымаў тонкаструктурныя спэктры вольных малекулаў і комплексаў.
 
Аўтар больш чым 270 навуковых працаў, у тым ліку 3 [[манаграфія]]ў.
 
== Узнагароды ==
Радок 66 ⟶ 43:
[[Дзяржаўная прэмія СССР]] 1973 году за дасьледваньні рассеяньне выпраменьваньня дысперснымі сыстэмамі і стварэньне новае клясы аптычных фільтраў для шырокай вобласьці інфрачырвонага спэктру. [[Ленінская прэмія]] 1980 году за стварэньне новага навуковага напрамку — спэктраскопія вольных складаных малекулаў. [[Дзяржаўная прэмія Беларусі]] 1998 году за нізку працаў «Дынаміка аварачальнага руху электронна-узбуджаных шмататамных малекулаў у газавым асяродзьдзі».
 
Замежны чалец [[Чэхаславацкая акадэмія навук|Чэхаславацкай акадэміі навук]] ([[1977]]), [[Славенская акадэмія навук і мастацтваў|Славенскай акадэміі навук і мастацтваў]] ([[1981]]), чалец [[Расейская акадэмія навук|Расейскай акадэміі навук]] ([[1991]]), сапраўдны чалец [[Эўрапейская акадэмія навук, мастацтваў і славеснасьці|Эўрапейскай акадэміі навук, мастацтваў і славеснасьці]] ([[1991]]), ганаровы доктар прыродазнаўчых навук [[Енскі ўнівэрсытэт|Енскага ўнівэрсытэту імя Ф. Шылера]] ([[1983]]).
 
Узнагароджаны [[Ордэн Леніна|ордэнамі Леніна]] (1971, 1975, 1978, 1983), [[Ордэн Кастрычніцкай рэвалюцыі|Кастрычніцкай Рэвалюцыі]] (1973), [[Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу|Працоўнага Чырвонага Сьцягу]] ([[1967]]), [[Ордэн Айчыннай вайны|Айчыннай вайны]] I ([[1945]]) і II ([[1985]]) ступеняў, [[Ордэн Чырвонай Зоркі|Чырвонай Зоркі]] (1944, 1945), [[Ордэн Дружбы|Дружбы]] ([[2001]]), [[Ордэн Францішка Скарыны|Францішка Скарыны]] (2003), мэдалямі. [[Мэдаль Мікалая Каперніка]] [[Польская акадэмія навук|Польскай АН]] (1973), залаты мэдаль «За заслугі перад навукай і чалавецтвам» [[Чэхаславацкая акадэмія навук|Чэхаславацкай АН]] (1983), залаты мэдаль [[Славацкая акадэмія навук|Славацкай АН]] «За выключныя заслугі перад навукай» (1983).
 
Прэмія [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|НАН Беларусі]] і Сыбірскага аддзяленьня [[Расейская акадэмія навук|Расейскай АН]] імя акадэміка [[Валянцін Капцюг|В. А. Капцюга]] (2001).