Ліцьвіны: розьніца паміж вэрсіямі

{{Іншыя значэньні|тып=варыянты|Ліцьвіны (неадназначнасьць)|Літоўцы (неадназначнасьць)}}

'''Ліцьвіны''' ('''літвіны''', '''літва''') — гістарычная саманазва [[беларусы|беларусаў]] у [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]], якая выкарыстоўвалася побач з [[Русіны (гістарычны этнонім)|русінамі]]. Па Крэўскай уніі «літвінамі» называліся каталікі ВКЛ, а таксама ўсё жыхарства Вялікага княства Літоўскага ў нацыянальным сэнсе, «русінамі» называліся праваслаўныя ў канфэсійным сэнсе<ref>Чаквін І.У. Да пытання аб этнічнай самасвядомасці беларусаў у часы Скарыны. // Спадчына Скарыны. Зборнік матэрыялаў першых скарынаўскіх чытанняў (1986). Мн., 1989.</ref><ref>Алесь Краўцэвіч. Гіторыя ВКЛ. Мн. 2014</ref>.

 

Вялікі князь [[Вітаўт]] у грамаце для віленскай катэдры з 1423 г. пісаў, што «лукно шасціпяднае» (lukno szescipedne) — гэта «простанародны» (vulgariter) назоў меры мёду<ref name="ReferenceB">[[Павал Урбан|Урбан П.]] Старажытныя ліцьвіны: Мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Мн.: Тэхналогія, 2001. с. 40</ref>. Князь [[Жыгімонт Кейстутавіч]] у сваёй лацінскай грамаце з 1411 году менаваў «народнай мовай» літвіноў (vulgariter dicitur) тую мову, у якой мера воску па-народнаму называлася «пуд воску» (pud vosku)<ref name="ReferenceB"/>.

 

 

Гэткія эўрапейскія навукоўцы, як Гэртман Шэдэль у «Сусьветнай хроніцы» (1493 г.), дырэктар Нюрнбэрскае гімназіі Ян Коклес Норык у «Дэкастыхоне» (1511 г.)<ref>''«Post Poloniam Lituania est spaciola quoque tellus verum paludibos sylvisque plurimum obducta… Lingua utuntur '''Sclavonica'''»''. — Крыніца: Jo. Coclei Norici Decastichon. In librum. Norinburgae, 1511, pp.Kv-K II — Inkunabel. Gymnasial Bibliothek zu Koeln, GB XI 490b, Panzer VII, 451, 86.</ref>, Ян Багемскі ў працы «Звычаі ўсіх народаў» (1538 г.)<ref>''«Lithunia est Poloniae ad ortum connexa noningentorum millium passuum circuitu magna sui parte palustris plurimumque nemorosa… Sermo gentis, ut Polonis, '''Sclavonicus''', hie enim sermo, quern latissime patet, ac plurimis quidem gentibus communis est…»''. — Крыніца: Omnium Gentium Mores, Leges et Ritus. Ex mulris clarissimis rerum scriptoribus a Joanne Boemo Aubano Teutonico nuper collecti et novissime recogniti. Antverpiae, 1538, pp.80v-81</ref> і аўстрыйскі дыплямат Жыгімонт Гэрбэрштэйн у «Гісторыі Масковіі» (1549 г.) пісалі пра Літву, як пра славянскі народ. Усе яны залічалі літоўскую мову да [[славянскія мовы|славянскіх моваў]].

Назоў «Белая Русь» зусім не сустракаецца ані ў дзяржаўных актах Вялікага Княства, ані ў літоўскіх летапісах, улучна з Быхаўцавай і Баркулабаўскай хронікамі (аўтар апошняй, дарэчы, — ураджэнец Магілёўшчыны). Нават вядомы прыхільнік маскоўскіх цароў манах зь Берасьцейшчыны Апанас Філіповіч, які шмат вандраваў па Вялікім Княстве Літоўскім і пабываў у Маскоўшчыне, у сваім «Дыярыюшы», пісаным у 1640-х гадох, пад «Белай Русьсю» яшчэ разумеў Маскоўшчыну.

 

 

У 1611 годзе падчас так менаванага «смутного времени» (то бо захопу Масквы польскімі і літоўскімі войскамі) маскоўскае баярства часова прызнала ўладу польскага караля над Масквою, і польскаму каралевічу Ўладыславу прысягнулі 10 000 масквічоў. Было пастаноўлена, што Масква ўвойдзе ў склад Рэчы Паспалітай, і стане сталіцаю апрычонага ўдзелу РП пад назвай «Белая Русь». З гэтай нагоды тады была складзена адмысловая мапа, пад назвай «Масква, сталіца ўсяе Белай Русі»[http://litvin.org/site/moskva.htm].

* [[Літвякі (Літвіны)|Літвякі]]

 

{{Крыніцы|1=2}}

 

== Вонкавыя спасылкі ==

* [http://www.hrights.ru/text/belorus/b24/Chapter29.htm Ліцьвінская нацыя]{{ref-ru}} — прэса аб ліцьвінах

* [http://veras.litvin.org/ Віктар Верас «У ВЫТОКАЎ ГІСТАРЫЧНАЙ ПРАЎДЫ»]{{ref-ru}}