Вікіпэдыя

Науру: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дапаўненьне
афармленьне, артаграфія
Радок 1:
{{Краіна
|Назва = Науру
|НазваЎРоднымСклоне = Науру
|НазваНаДзяржаўнайМове = Ripublik Naoero <br /> Republic of Nauru <br /> Рэспубліка Науру
|Сьцяг = Flag of Nauru.svg
|Герб = Coat of arms of Nauru.svg
|НацыянальныДэвіз = "«God's Will First"» («Божае жаданьне перш за ўсё»)
|Месцазнаходжаньне = LocationNauru.png
|АфіцыйнаяМова = [[Мова науру|Науру]], [[Ангельская мова|ангельская]]
Радок 15:
|Плошча = 21
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 227-е
|АдсотакВады = -
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2010
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 217-е
|Насельніцтва = 9 2679267
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 442
|ГодАцэнкіСУП = 2006
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 192
|СУП = $0,037 млрд.$
|СУПНаДушуНасельніцтва = 2 5002500 $
|Валюта = Аўстралійскі даляр
|КодВалюты = AUD
Радок 30:
|ЧасавыПасУлетку = +12
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +12
|НезалежнасьцьПадзеі= ад [[Аўстралія|Аўстраліі]], <br /> [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]] <br />і [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]
|НезалежнасьцьДаты = [[31 студзеня]] [[1968]]
|ДзяржаўныГімн = «Nauru BwiemaPatriots of Micronesia»
Радок 39:
[[Файл:Nauru map english.svg|цэнтар|250пкс|Мапа Науру]]
}}
'''Науру, Рэспубліка Науру''' ([[Науру (мова)|на-науру]]: ''Naoero, Republik Naoero'', {{мова-en|Nauru, Republic of Nauru}}) — выспаваяастраўная краіна, якая знаходзіцца ў заходняй частцы [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]] ў [[Мікранэзія|Мікранэзіі]], уза 50 км на поўдзень ад [[экватар]]ау. Гэта самая маленькая рэспубліка ў сьвеце як па плошчы, так і па колькасьці насельніцтва. Неафіцыйнай [[сталіца]]й зьяўляецца паселішча [[Ярэн]], колькасьць насельніцтва якога складае 820 жыхароў. Науру -— гэта адзіная краіна ў сьвеце, у якой няма афіцыйнай сталіцы.▼
 
▲'''Науру, Рэспубліка Науру''' ([[Науру (мова)|на-науру]]: ''Naoero, Republik Naoero'', {{мова-en|Nauru, Republic of Nauru}}) — выспавая краіна, якая знаходзіцца ў заходняй частцы [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]] ў [[Мікранэзія|Мікранэзіі]], у 50 км на поўдзень ад [[экватар]]а. Гэта самая маленькая рэспубліка ў сьвеце як па плошчы, так і па колькасьці насельніцтва. Неафіцыйнай [[сталіца]]й зьяўляецца паселішча [[Ярэн]], колькасьць насельніцтва якога складае 820 жыхароў. Науру - гэта адзіная краіна ў сьвеце, у якой няма афіцыйнай сталіцы.
 
== Гісторыя ==
Першапачаткова Науру было заселенае [[Мікранэзійцы|мікранэзійцамі]] і [[Палінэзійцы|палінэзійцамі]], прыкладна 3000 гадоў таму. На высьпевостраве жыло 12 плямёнаў, памяць аб якіх ў наш час прадстаўленая дванаццацьцю промнямі зоркі на сьцягу краіны. Наўрыйцы называлі сваюсвой выспувостраў «''Naoero''», назва «''Науру''» ўзьнікла пазьней для таго, каб палегчыць вымаўленьне назвы выспы іншаземцам. Галоўнымі крыніцамі харчаваньня наўрыйцаў былі [[какос]]ы і [[рыба]].▼
 
Першым эўрапейцам, які высадзіўся на выспувостраў, быў [[Вялікабрытанія|брытанскі]] кітабой Джон Фірн, які вандраваў з [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]] ў [[Кітай]] у [[1798]] годзе. Ён даў высьпевостраву назву ''Прыемная'' ({{мова-en|Pleasant Island}}), і з гэтай назвай выспа заставалася наступныя 90 гадоў. З [[1830-я|1830]]-х г.г.гадоў наўрыйцы мелі кантакты з эўрапейскімі і [[ЗША|амэрыканскімі]] кітабоямі і гандлярамі, якія папаўнялі тут свае запасы. Тубыльцы мянялі [[харчаваньне]] на пальмавае [[віно]] і [[Агнястрэльная зброя|агнястрэльную зброю]], якая ўжывалася ў 10-гадовай крывавай міжпляменнай вайне [[1878]]—[[1888]] г.г1878—1888 гадоў. Падчас яе колькасьць насельніцтва зьменшылася з 1400 да 900 чалавек.▼
▲Першапачаткова Науру было заселенае [[Мікранэзійцы|мікранэзійцамі]] і [[Палінэзійцы|палінэзійцамі]], прыкладна 3000 гадоў таму. На высьпе жыло 12 плямёнаў, памяць аб якіх ў наш час прадстаўленая дванаццацьцю промнямі зоркі на сьцягу краіны. Наўрыйцы называлі сваю выспу «''Naoero''», назва «''Науру''» ўзьнікла пазьней для таго, каб палегчыць вымаўленьне назвы выспы іншаземцам. Галоўнымі крыніцамі харчаваньня наўрыйцаў былі [[какос]]ы і [[рыба]].
 
▲Першым эўрапейцам, які высадзіўся на выспу, быў [[Вялікабрытанія|брытанскі]] кітабой Джон Фірн, які вандраваў з [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]] ў [[Кітай]] у [[1798]] годзе. Ён даў высьпе назву ''Прыемная'' ({{мова-en|Pleasant Island}}), і з гэтай назвай выспа заставалася наступныя 90 гадоў. З [[1830-я|1830]]-х г.г. наўрыйцы мелі кантакты з эўрапейскімі і [[ЗША|амэрыканскімі]] кітабоямі і гандлярамі, якія папаўнялі тут свае запасы. Тубыльцы мянялі [[харчаваньне]] на пальмавае [[віно]] і [[Агнястрэльная зброя|агнястрэльную зброю]], якая ўжывалася ў 10-гадовай крывавай міжпляменнай вайне [[1878]]—[[1888]] г.г. Падчас яе колькасьць насельніцтва зьменшылася з 1400 да 900 чалавек.
 
У [[1888]] годзе выспавостраў былабыў анэксаванаяанэксаваны [[ГерманіяНямеччына]]й і далучаная да ''Пратэктарату выспаўастравоў Маршала''. У той час выспавостраў меламеў назву «''Nawodo''» ці «''Onawero''».
 
У [[1900]] годзе вандроўнік Альбэрт Эліс вынайшаў на Науру багатыя радовішчы фасфатаў. У [[1906]] годзе [[Аўстралія|аўстралійская]] фірма ''Pacific Phosphate Company'' падпісала зь ГерманіяйНямеччынай дамову на перадачу правоў распрацоўкі радовішчаў.
[[6 лістапада]] [[1914]] годагоду выспавостраў былабыў занятаязаняты аўстралійскімі войскамі. Нямецкая ўлада скончылася пасьля [[Першая Сусьветнаясусьветная вайна|Першай Сусьветнайсусьветнай вайны]], мандат на кіраваньне гэтай тэрыторыяй ад [[Ліга НацыйНацыяў|Лігі НацыйНацыяў]] атрымала Вялікабрытанія. Потым мандат быў падзелены з Аўстраліяй і [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыяй]]. Грамадзкія зьмены на высьпевостраве пасьля вайны скончыліся ўсталяваньнем [[Манархія|манархіі]]. У [[1923]] годзе ўрады Вялікабрытаніі, Аўстраліі і [[Новая Зэляндыя|Новай Зэляндыі]] падпісалі дамову аб сумеснай распрацоўцы радовішчаў фасфатаў на Науру.
 
У [[1940]] годзе германскі вайсковы карабель затапіў каля выспывострава пяць гандлёвых караблёў і абстраляў выспувостраў, зруйнаваўшы ўсю інфраструктуру. З [[26 жніўня]] [[1942]] годагоду Науру была занятая [[Японія|японскімі]] войскамі. У [[1943]] годзе 1200 наўрыйцаў былі прымусова пераселеныя на выспу [[Чуук]], 463 зь іх загінула. [[13 верасьня]] [[1945]] годагоду, калі да выспы падплыў аўстралійскі вайсковы карабель, японскі гарнізон капітуляваў.
 
У [[1947]] годзе Науру атрымала статус тэрыторыі, якая кіруецца [[ААН]], праз аўстралійскую адміністрацыю. У студзені [[1966]] году на Науру паўстаў уласны ўрад, а праз два гады быў праведзены канстытуцыйны зьезд. [[31 студзеня]] [[1968]] годагоду Науру абвясьціла аб сваёй незалежнасьці.
 
У [[1989]] годзе Науру падала на Аўстралію ў Міжнародны суд за наступствы аўстралійскага кіраваньня выспайвостравам, а таксама за шкоды, якія атрымалаатрымаў выспавостраў ўу выніку здабычы фасфатаў. Справа была разгледжаная [[20 жніўня]] [[1993]] годагоду, і пастановай суду Аўстраліі было загадана выплаціць у якасьці кампэнсацыі Науру 107 мільёнаў [[Аўстралійскі даляр|аўстралійскіх даляраў]].
 
Запасы фасфатаў зьмяншаліся, што прывяло да палітычнай нестабільнасьці ў другой палове [[1980-я|1980]]-х г.ггадоў. Паміж [[1989]] і [[2003]] г.г.гадамі зьмянілася 17 урадаў.
 
У [[2004]] годзе ўрад Аўстраліі вырашыў павялічыць фінансавую дапамогу высьпевостраву з мэтай выхаду з эканамічнага крызысу.
 
== Палітыка ==
 
[[Заканадаўчая ўлада]] ў краіне належыць [[парлямэнт]]у, які складаецца з 18 дэпутатаў. [[Выканаўчая ўлада]] належыць [[урад]]у на чале з [[прэзыдэнт]]ам. Прэзыдэнт выбіраецца і зьнімаецца парлямэнтам. Большасьць дэпутатаў парлямэнта не належыць да палітычных партыяў.
 
Радок 71 ⟶ 68:
 
== Дэмаграфія ==
Большасьць насельніцтва выспывострава складаецца з [[Наўрыйцы|наўрыйцаў]], акрамя іх тут жывуць [[мікранэзійцы]] (якія паходзяць з [[Кірыбаці]] і [[Тувалу]]), [[кітайцы]], [[філіпінцы]] і [[эўрапейцы]].▼
 
▲Большасьць насельніцтва выспы складаецца з [[Наўрыйцы|наўрыйцаў]], акрамя іх тут жывуць [[мікранэзійцы]] (якія паходзяць з [[Кірыбаці]] і [[Тувалу]]), [[кітайцы]], [[філіпінцы]] і [[эўрапейцы]].
 
Афіцыйнай мовай зьяўляецца [[Науру (мова)|науру]]. [[Ангельская мова|Ангельская]] ўжываецца ва ўрадавых установах і ў міжнародных зносінах.
 
Асноўнай рэлігіяй зьяўляецца [[хрысьціянства]], але існуе значная колькасьць [[Багаі|багаістаў]].
 
 
== Геаграфія ==
Науру знаходзіцца на невялікайневялікім каралавайкаралавым высьпевостраве, абкружанайабкружаным каралавымі рыфамі. Большую частку выспывострава займае пласкагор’е вышынёй 30-6030—60 м, якое абрываецца на ўзьбярэжжы. Менавіта на вузкім прыморскім пасе канцэнтруецца амаль усё насельніцтва краіны.▼
 
Ва ўнутраных раёнах выспывострава знаходзяцца радовішчы [[Фасфаты|фасфатаў]], якія здабываюцца тут ужо 90 гадоў. Аднак здабыча прывяла да значнай эрозіі паверхні выспывострава, адкрытае радовішча займае прыкладна 90% паверхні выспывострава. На высьпевостраве няма крыніцаў [[Птная вада|пітной вады]], тут пабудаваныя вялікія станцыі апрасьненьня марской вады і калектары для збору дажджавой вады.▼
▲Науру знаходзіцца на невялікай каралавай высьпе, абкружанай каралавымі рыфамі. Большую частку выспы займае пласкагор’е вышынёй 30-60 м, якое абрываецца на ўзьбярэжжы. Менавіта на вузкім прыморскім пасе канцэнтруецца амаль усё насельніцтва краіны.
 
На высьпевостраве пануе сьпякотны і вільготны [[экватарыяльны клімат]].▼
▲Ва ўнутраных раёнах выспы знаходзяцца радовішчы [[Фасфаты|фасфатаў]], якія здабываюцца тут ужо 90 гадоў. Аднак здабыча прывяла да значнай эрозіі паверхні выспы, адкрытае радовішча займае прыкладна 90% паверхні выспы. На высьпе няма крыніцаў [[Птная вада|пітной вады]], тут пабудаваныя вялікія станцыі апрасьненьня марской вады і калектары для збору дажджавой вады.
 
▲На высьпе пануе сьпякотны і вільготны [[экватарыяльны клімат]].
 
== Адміністрацыйны падзел ==
 
Науру дзеліцца на 14 акругаў:
* [[Аіва]]
Радок 106 ⟶ 99:
 
== Эканоміка ==
Асновай эканомікі застаецца здабыча фасфатаў (у асноўным аўстралійскімі і брытанскімі кампаніямі). Плошча радовішчаў займае 80-9080—90% паверхні краіны. Аднак запасы паступова зьмяншаюцца. Пасьля зьмены заканадаўства Науру стала [[Афшорная зона|афшорнай зонай]].▼
 
▲Асновай эканомікі застаецца здабыча фасфатаў (у асноўным аўстралійскімі і брытанскімі кампаніямі). Плошча радовішчаў займае 80-90% паверхні краіны. Аднак запасы паступова зьмяншаюцца. Пасьля зьмены заканадаўства Науру стала [[Афшорная зона|афшорнай зонай]].
 
{{Партал|Аўстралія}}
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Nauru}}▼
<references/>
 
▲{{Commons|Category:Nauru}}
{{Краіны Акіяніі}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Науру»