Вэста (астэроід): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Removing Link GA template (handled by wikidata)
афармленьне
Радок 1:
[[Файл:Vesta-HST-Color.jpg|міні|250пкс|Вэста]]
'''Вэста''' ('''4 Vesta''') — адзін з найбуйнейшых [[астэроід]]аў у [[Галоўны пояс астэроідаў|галоўным астэроідным поясе]]. Сярод астэроідаў займае другое месца па масе і трэцяе месца па памеры, пасьля [[Палада (астэроід)|Палады]] і [[Цэрэра (астэроід)|Цэрэры]]. Гэта таксама самы яркі астэроід з усіх і адзіны, які падчас супрацьстаяньня можна без высілкаў назіраць няўзброеным поглядам. Вэста была адчыненаяадкрытая [[29 сакавіка]] [[1807]] году [[Генрых Вільгельм Матэўс Ольбэрс|Генрыхам Вільгельмам Ольбэрсам]] і па прапанове [[Карл Фрыдрых Гаўс|Карла Гаўса]] атрымала імя старажытнарымскай багіні хаты і хатняга агменю [[Вэста (багіня)|Вэсты]].
 
== Арбіта ==
 
Арбіта Вэсты ляжыць ва ўнутранай частцы пояса астэроідаў, у межах асноўнага люка Кірквуда на 2.5 а.а. Арбіта слабаэліптычная з умераным нахілам да плоскасьці экліптыкі. Вялікая паўвось роўная 2.362 а.а. , пэрыгель 2.152 а.а., афэль 2.571 а.а., нахіл 7.133°, эксцэнтрысытэт 0.089, пэрыяд звароту 3.63 году.
 
== Фізычныя характарыстыкі ==
 
Памеры Вэсты складаюць 578×560×458 км, і, калі бы асымэтрыя формы была ледзь паменш, то паводле новай рэдакцыі паняцьця «[[плянэта]]» яе вынікала бы аднесьці менавіта да кляса карлікавых плянэт. З плянэтамі Вэсту збліжае і складаная геалягічная гісторыя. Неўзабаве пасьля фармаваньня пачалася дыфэрэнцыяцыя яе ўнутранай структуры: утварылася жалеза-нікелевае ядро і каменная [[мантыя]]. За кошт цеплыні, вылучаемае пры распадзе радыёактыўных ізатопаў, ядро і значная частка мантыі расплавіліся. На працягу наступных эпох адбывалася паступовае астываньне і крышталізацыя парод мантыі і кары, што ў канчатковым выніку прывяло да надзвычайнай разнастайнасьці мінэралаў, складнікаў Вэсты. Аб гэтым мы можам судзіць па мэтэарытах і малых астэроідах V-тыпу, родапачынальніцай якіх зьяўляецца Вэста.
 
[[Файл:Vesta-HST.jpg|зьлева|Вэста вачамі «ХаблаГабла»]]
Самой прыкметнай дэтальлю зьяўляецца велізарны кратэр 460 км у папярочніку, які займае ўсё паўднёвае канцавосьсе. Дно кратэра ляжыць на 13 км ніжэй сярэднягаза ўзроўнясярэдні ўзровень, бокі на 4-124—12 км узвышаюцца над прылеглымі раўнінамі, а цэнтральная горка мае вышыню 18 км. Памеры кратэра супастаўныя з памерамі астэроіда; застаецца загадкай, як Вэста змагла перажыць гэтак жахлівы катаклізм. Відавочна, што шматлікія астэроіды V-тыпу — проста абломкі, якія разляцеліся пасьля сутыкненьня. Спэктрамэтрычны аналіз паказвае, што кратэр агаліў некалькі пластоў кары Вэсты і часткова — яе мантыю.
 
На Вэсце выяўленыя і іншыя буйныя кратэры памерамі да 150 км і глыбінёй да 7 км. Паверхня Вэсты істотна неаднастайная, усходняе паўшар’е мае больш высокае [[альбэда]], заходняе жа паўшар’е больш цёмнае, сустракаюцца ўчасткі з анамальна нізкім альбэда.
Радок 18 ⟶ 16:
 
== Навуковыя дасьледаваньні ==
У 90-х гадах тэлескоп «[[ХаблГабл (тэлескоп)|"Хабл"Габл]]» здолеў разгледзець асноўныя рысы паверхні Вэсты і атрымаць уяўленьне аб яе складзе. Амэрыканская міжплянэтная навуковая станцыя [[Dawn (КА)|АМС «Dawn»]] была запушчана ў космас 27 верасьня 2007 году. У ліпені 2011 г. апарат выйшаў на арбіту вакол Вэсты і пачаў яе вывучэньне, якое працягнецца 9 месяцаў, пасьля чаго зонд адправіцца да [[Цэрэра (астэроід)|Цэрэры]]
Амэрыканская міжплянэтная навуковая станцыя [[Dawn (КА)|АМС «Dawn»]] была запушчана ў космас 27 верасьня 2007 году. У ліпені 2011 г. апарат выйшаў на арбіту вакол Вэсты і пачаў яе вывучэньне, якое працягнецца 9 месяцаў, пасьля чаго зонд адправіцца да [[Цэрэра (астэроід)|Цэрэры]]
 
== Дадатковыя зьвесткі ==
== Цікавыя факты ==
Самым яркім астэроідам зьяўляецца Вэста, якая была адчыненая 29 сакавіка 1807 г. Вэста - гэта адзіны астэроід, які ў ясную ноч бачны няўзброеным вокам ззь Зямлі. Гэта адбываецца дзякуючы яркасьці яго паверхні, яго памеру, які складае 576 км. у папярочніку, і таму, што ён можа набліжацца да Зямлі на адлегласьць усяго 177 млн. км.
 
{{Навігацыя па астэроідах|Юнона (астэроід)|Астрэя (астэроід)}}
 
== Глядзіце таксама ==
* [[Сьпіс астэроідаў (1-1001—100)]]
 
== Вонкавыя спасылкі ==