Людзі на балоце (раман): розьніца паміж вэрсіямі

'''«Людзі на балоце»''' — раман беларускага пісьменьніка і драматурга [[Іван Мележ|Івана Мележа]], першы з цыклуцыклю эпічных апавяданняўапавяданьняў «Палеская хроніка»<ref>{{Спасылка | аўтар =Ларыса Цімошык | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =8 лютага 2011| url = http://www.nastaunik.info/news/?id=5128 | загаловак =Людзі на балоце: пасьля Мележа | фармат = | назва праекту = | выдавец =Настаўнік.info | дата = 25 лютага 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref><ref name="Лнб">{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =| url = http://www.livelib.ru/book/1000315303 | загаловак = Людзі на балоце| фармат = | назва праекту = | выдавец =[[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] | дата = 25 лютага 2013 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>, надрукаваны ў [[1962]] годзе. Распавядае аб эпасеэпосе сацыялістычных пераўтварэнняўпераўтварэньняў у беларускай вёсцы — пра пэрыяд [[Калектывізацыя|калектывізацыі]].

Раман уваходзіць у залаты фонд шэдэўраў сусветнайсусьветнай прозы ХХ стагоддзястагодзьдзя. «Людзі на балоце» — нацыянальны эпас, у якіякім увабраныувабраныя найлепшыя рысы беларускага раману<ref name="Лнб" />.

У рамане апавядаеццараспавядаецца пра жыхароў глухой вёсачкі Курані, якая знаходзіцца ў глухмені і адрэзаная ад знешнягазьнешняга светусьвету непраходнымі палескімі балотамі. Іван Мележ амаль з этнаграфічнай дакладнасцюдакладнасьцю паказаў быт беларускага насельніцтва, [[палешукі|палешукоў]], на прыкладзе штодзённага жыццяжыцьця куранёўцаў. У рамане паказаны нацыянальныя традыцыі, паданніпаданьні, гульні ззь песняміпесьнямі, калядная варажба і калядаваннехаджэньне з «казой», і многае іншае<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =| url = http://ru.two-books.net/books/2661-%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%B7%D1%96-%D0%BD%D0%B0-%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%86%D0%B5-(%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD-%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6).html | загаловак = Людзі на балоце| фармат = | назва праекту = | выдавец =Two-books | дата = 25 лютага 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref>.

Раман «Людзі на балоце» задумваўся як лірычны твор, і сам аўтар называў яго «лірычным раманам». У рамане глыбока апісаны лёс і драма жыццяжыцьця і каханнякаханьня галоўных герояў — Васіля Дзятліка і Ганны. Але ж такі лёс неня толькі іх, індывідуальны, але і глыбока народны. Вобразы астатніх герояў паказаны ва ўсёй іх складанасціскладанасьці, глыбіні і непаўторнасцінепаўторнасьці, раскрываючы чалавечнасцьчалавечнасьць у чалавеку<ref name="Лнб" />.

== Гісторыя стварэннястварэньня ==

Раман «Людзі на балоце» з'яўляеццазьяўляецца самым значным мастацкім стварэннемстварэньнем Івана Мележа. Раман перакладзены на многіяшмат якія мовы, а самім раманам Мележ зрабіў вялікі каштоўны мастацкі ўкладўнёсак у нацыянальную беларускую літаратуру. Працаваць над цыкламцыклем «Палеская хроніка» аўтар пачаў у 1956 годзе, але задумказадума пранапісаць напісаннекнігу кнігі абпра роднымроднае ПалессіПалесьсе жыла ў яго думках ужо даўно. У 1961 годзе «Людзі на балоце», якія адкрываюць цыклцыкль палескіх раманаў, выйшлі з друку<ref name="Лнб" />.

У 1962 годзе за раман «Людзі на балоце» Іван Мележ стаў лаўрэатамляўрэатам літаратурнай прэміі імя Якуба Коласа.

У 1972 годзе за раманы «Людзі на балоце» і «Подых навальніцы» аўтар стаў лаўрэатамляўрэатам [[Ленінская прэмія|Ленінскай прэміі]]<ref name="Лнб" />.

У 1965 годзе рэжысёррэжысэр [[Аляксандар Гутковіч]] і сцэнарыст [[Эдуард Герасімовіч]] зрабілі першую экранізацыю раману на Беларускім тэлебачаннітэлебачаньні. Гэта была трохсерыйнаятрохсэрыйная тэлекарціна «Людзі на балоце». Творчы калектыў карціны атрымаў [[Дзяржаўная прэмія БССР|Дзяржаўную прэмію БССР]].

У 1979 годзе рэжысёррэжысэр УладзімірУладзімер Забэла зрабіў другую спробу экранізацыі. Яна атрымала адзін з прызоў на Ўсесаюзным фэстывалі тэлевізійных спектакляўспэктакляў.

[[Віктар Тураў|Віктару Тураву]] атрымалася зрабіць самую вядомую экранізацыю раману, ёй стала праца «Палеская хроніка», у якую ўвайшлі дзведзьве двухсерыйныядзьвюхсэрыйныя кінастужкі — «Людзі на балоце» (1981 г.; прэмьерапрэм’ера: люты 1982)<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =26 сакавіка 2010| url = http://www.baravik.org/topic/168/ | загаловак = Палеская хроніка, частка першая - Людзі на балоце. 2 серыі| фармат = | назва праекту = | выдавец = | дата = 25 лютага 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref> і «Подых навальніцы» (1983 г.), а таксама аднасерыйныаднасэрыйны тэлевізійны фільм «Апейка». У 1985 годзе яны былі аб’яднаныя ў васьмісерыйнуювасьмісэрыйную тэлевізійную эпапэю «Людзі на балоце». Гэтая стужка была адзначана шматлікімі прэміямі, уявіўшы сабой унікальную з'явузьяву ў нацыянальным экранным мастацтве.

Апроч экранізацыйэкранізацыяў раман быў пастаўлены і на тэатральных падмостках. Спэктакль, пастаўлены [[Барыс Эрын|Барысам Эрыным]] у Мінскімменскім [[Нацыянальны акадэмічны тэатар імя Янкі Купалы|Купалаўскім тэатры]] у 1960-я гады, стаў культавым<ref name="Лнб" />.

У 2012 годзе [[Аляксандар Гарцуеў|Аляксандрам Гарцуевым]] пастаўлены спэктакль «Людзі на балоце» ў дзвюхдзьвюх дзеях, прэмьерапрэм’ера якога адбылася 16 сакавіка 2012 году. Ён таксама ідзе на сцэне Купалаўскага тэатра<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =| url = http://kupalauski.by/performances/mainstage/people-of-the-marsh/ | загаловак =Людзі на балоце | фармат = | назва праекту = | выдавец =[[Нацыянальны акадэмічны тэатар імя Янкі Купалы|Нацыянальны акадэмічны тэатар імя Янкі Купалы]] | дата = 25 лютага 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref> .