Атмасфэрны ціск: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (гутаркі | унёсак)
д Bot: Migrating 61 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q81809 (translate me)
д артаграфія
Радок 1:
[[Файл:Dosen-barometer.jpg|міні|[[Баромэтар]] — прыбор для вымярэньня атмасфэрнага ціску]]
'''Атмасфэ́рны ціск''' — [[гідрастатыка|гідрастатычны]] [[ціск]] [[Атмасфэра Землі|атмасфэры]] на ўсе зьмешчаныя ў ёй прадметы і зямную паверхню. Атмасфэрны ціск ствараецца [[гравітацыя|гравітацыйным]] прыцягненьнем паветра да [[зямля (плянэта)Зямля|Зямлі]].
 
У [[1643]] годзе [[Евангеліста Тарычэльлі]] паказаў, што паветра мае вагу. Сумесна з [[Вівіяні|У. Вівіяні]], Тарычэльлі правёў першы вопыт па вымярэньні атмасфэрнага ціску, вынайдучы ''трубку Тарычэльлі'' (першы ртутны [[баромэтар]]), — шкляную трубку, у якой няма паветра. У такой трубцы ртуць паднімаецца на вышыню каля 760 мм.<ref>http://www.peoples.ru/science/physics/torricelli/</ref>
 
На зямной паверхні атмасфэрны ціск зьмяняецца ад месца да месца і ў часе. Асабліва важныя вызначальныя [[надвор'енадвор’е|надвор’е]] непэрыядычныя зьмены атмасфэрнага ціску, зьвязаныя зьз узьнікненьнем, разьвіцьцём і разбурэньнем абласьцей высокага ціску ([[антыцыклён]]аў), якія павольна рухаюцца і адносна велізарных віхроў ([[цыклён]]аў), у якіх пануе паніжаны ціск і яны вельмі хутка перамяшчаюцца. Адзначаныя ваганьні атмасфэрнага ціску на [[узровень мора|ўзроўні мора]] ў межах 684—809 [[мілімэтар ртутнага слупа|''мм рт. сл.'']]
 
'''''Нармальным атмасфэрным ціскам''''' завуць ціск у 760 ''мм рт. сл.'' (101 325 [[Паскаль (адзінка вымярэньня)|Па]]).
 
Атмасфэрны ціск памяншаецца па меры павелічэньня вышыні, паколькі ён ствараецца толькі вышэйлеглым пластом атмасфэры. Залежнасьць ціску ад вышыні апісваецца г.&nbsp;ззв. [[барамэтрычная формула|барамэтрычнай формулай]]. Вышыня, на якую трэба падняцца або апусьціцца, каб ціск зьмянілася на 1 [[паскаль (адзінка вымярэньня)|гПа]], завецца барычнай (барамэтрычнай) прыступкай. У зямной паверхні пры ціску 1000 гПа і [[тэмпэратура|тэмпэратуры]] 0 [[градус Цэльсія|°С]] яна роўная 8 [[мэтар|м]]/гПа. З ростам тэмпэратуры і павелічэньнем вышыні над узроўнем мора яна ўзрастае, г. ззн. яна прама прапарцыйная тэмпэратуры і зваротна прапарцыйная ціску. Велічыня, зваротная барычнай прыступкіпрыступцы, — вэртыкальны барычны [[градыент]], г. ззн. зьмена ціску пры ўзняцьці або апусканьні на 100 мэтраў. Пры тэмпэратуры 0 °C і ціску 1000 гПа ён роўны 12,5 гПа.
 
На [[геаграфічная мапа|мапах]] ціск паказваецца з дапамогай [[ізабара|ізабар]] — лінійлініяў, якія злучаюць кропкі з аднолькавым прыземным атмасфэрным ціскам, прыведзеным да ўзроўняўзроўню мора.
 
== Глядзіце таксама ==
Радок 16:
 
== Крыніцы ==
{{ЗноскіКрыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Atmospheric pressure}}
 
{{Шаблён:Надвор’е}}
 
[[Катэгорыя:Геаграфія]]