Інтэрнацыянальная вуліца (Менск): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
стыль
д стыль, пунктуацыя
Радок 35:
'''Ву́ліца Інтэрнацыяна́льная''', гістарычныя '''Збо́равая'''{{Заўвага|ад [[Вуліца Гарадзкі Вал|вуліцы Гарадзкога Вала]] да [[Плошча Свабоды (Менск)]]}} і '''Вало́цкая'''{{Заўвага|ад [[Плошча Свабоды (Менск)|плошчы Свабоды]] да [[Вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцы Янкі Купалы]]}}<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 30.01.2012 | url = http://www.oldmensk.net/publ/vulicy/intehrnacyjanalnaja/intehrnacyjanalnaja/41-1-0-26| копія = | дата копіі = | загаловак = вуліца Інтэрнацыянальная (ад 1919 года) | фармат = | назва праекту = | выдавец = oldmensk.net| дата = 3 верасьня 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref> — вуліца ў цэнтральнай частцы [[Менск]]у, якая зьвязвае [[Земляны Вал|Гарадзкі Вал]] з [[Лавы|Лавамі]] праз [[Высокі Рынак]] і [[Валокі Полацкія]]. Існуе з XVI ст. Гістарычна складалася зь дзьвюх вуліцаў, першая зь якіх атрымала назву ад збудаванага на ёй кальвінскага збору, другая — ад мясцовасьці Валок Полацкіх. Цяперашняя афіцыйная назва ўжываецца з савецкіх часоў, калі вуліцу перайменавалі ў гонар [[Камуністычны інтэрнацыянал|камуністычнага інтэрнацыяналу]].
 
Асноўны комплекс вуліцы склаўся на канец XIX — пачатак XX стагодзьдзяў. Усе будынкі шчыльна прылягаюць адзін да аднаго, арыентаваныя галоўнымі [[фасад]]амі на лінію забудовы, утвараючы ўраўнаважаную [[Архітэктурная кампазыцыя|кампазыцыю]]<ref name="спад"/>. Дамінантай вуліцы Зборавай быў [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|комплекс кляштару бэнэдыктынак з касьцёлам Сьвятога Войцеха]] ў стылі [[віленскае барока|віленскага барока]], вуліцы Валоцкай — [[Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)|комплекс кляштару дамініканаў з касьцёлам Сьвятога Тамаша Аквінскага]] ў стылі [[барока]], помнікі архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў, [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|часткова зруйнаваныя расейскімі]] і [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зьнішчаныя да падмуркаў савецкімі ўладамі]].
 
У наш час на вуліцы месьцяцца будынак [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі]], адноўлены [[Гатэль Эўропа (Менск)|гатэль «Эўропа»]], будынак [[Кінатэатар Перамога (Менск)|кінатэатру «Перамога»]], [[дом-музэй Ваньковічаў]] і іншыя. Побач з вуліцаю знаходзяцца некалькі паркаў і сквэраў.
Радок 43:
З XVI ст. заходняя частка вуліцы звалася ''Зборавай'' ад збудаванага на ёй у той жа час<ref name="УІ">[http://tsm.by/modules.php?name=Pages&page=96 Улица Интернациональная] {{ref-ru}}</ref> кальвінскага збору пры агульнай падтрымцы князя [[Мікалай Радзівіл «Чорны»|Мікалая Радзівіла «Чорнага»]] і фундацыяў менскіх заможных пратэстантаў. Гэтую назву яна захавала да 1866 году<ref name="УІ"/>.
 
У 1673 годзе тут збудавалі мураваныя [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|касьцёл Сьвятога Войцеха й кляштар бэнэдыктынак]] у стылі віленскага барока. Да 1830-х гадоў вуліца ўпіралася ў земляны гарадзкі вал, які праходзіў па кірункукірункам сучаснай [[Раманаўская Слабада|Раманаўскай Слабады]]. Калі вал зрылі, вуліца працягнулася ў [[Раманаўская Слабада|Раманаўскае прадмесьце]]. Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна адабралі касьцёл й кляштар бэнэдыктынак у каталікоў й перадалі [[Расейская праваслаўная царква|Расейскай праваслаўнай царкве]]. На іх базе адкрылі Праабражэнскі манастыр. У 1872 годзе пачалася перабудова барочнага комплексу ў [[Псэўдарускі стыль|псэўдарускім стылі]]. З мэтай [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі]] ў 1866 годзе вуліцу перайменавалі ў ''Турэмную'', бо яна ішла да турэмнага замка, а ў 1882 годзе зноў перайменавалі — у ''Праабражэнскую''<ref name="baj">{{Навіна|аўтар=[[Іван Сацукевіч]]|загаловак=Тапанімія вуліцаў і плошчаў Менска ў XIX — пачатку XX ст.|спасылка=http://bk.baj.by/lekcyji/historyja/sacukievicz_01.htm|выдавец=[[Беларускі калегіюм]]|дата публікацыі=|дата доступу=27 жніўня 2013}}</ref>. У 1899 годзе ў раёне турмы адкрылася жаночая ўрадавая гімназія, у якой пазьней навучалася [[Стэфанія Станюта]]. Праабражэнская была адной з цэнтральных вуліцаў губэрнскага Менску<ref name="УІ"/>. Даўжыня вуліцы ад Губэрнатарскай да Нова-Раманаўскай складала 175 сажняў (367,5 мэтры). Гэтая вуліца была брукаванай, мела тратуары й вячэрняе асьвятленьне. Забудоўваць яе можна было толькі камяніцамі. Частка Інтэрнацыянальнай ад Гарадзкога Валу да сучаснай вуліцы Леніна зьяўляецца адной з самых старыхнайстарэйшых вуліцаў Менску<ref name="УІ"/>.
 
<center><gallery caption="Гістарычныя здымкі" widths=150 heights=150 perrow="4">
Радок 59:
Усходняя частка вуліцы першапачаткова называлася ''Валоцкай''. На скрыжаваньні з вуліцай Зыбіцкай знаходзілася мясцовасьць, якую называлі Валокамі Полацкімі, да яе з цэнтру й вяла вуліца Валоцкая. Паводле меркаваньня некаторых гісторыкаў, туды полацкія купцы маглі цягнуць «[[волак]]ам» па [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|Сьвіслачы]] ладзьдзі са сваім таварам, бо рака не заўсёды была паўнаводнай. Па здушэньні паўстаньня ў 1866 годзе расейскія ўлады перайменавалі Валоцкую ў ''Хрышчэнскую''<ref name="baj"/>.
 
Па ўсталяваньні [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|савецкай улады]] вуліцуВалоцкую аб’ядналі йз Зборавай і перайменавалі ў ''Інтэрнацыянальную''. Найбольш цікавы комплекс вуліцы склаўся на канец XIX — пачатак XX стагодзьдзяў. Усе будынкі шчыльна прылягаюць адзін да аднаго, арыентаваныя галоўнымі [[фасад]]амі на лінію забудовы йі утвараюцьўтвараюць ураўнаважаную [[Архітэктурная кампазыцыя|кампазыцыю]]<ref name="спад"/>.
 
<center><gallery caption="Гістарычныя здымкі і графіка" widths=150 heights=150 perrow="4">
Радок 73:
 
== Апісаньне ==
Праходзіць з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. Працягвае вуліцу [[Вуліца Валадарскага (Менск)|Валадарскага]] (ад скрыжаваньня з [[Вуліца Гарадзкі Вал|Гарадзкім Валам]]). Вуліцу перасякаюць вуліцы [[вуліца Камсамольская (Менск)|Камсамольская]], [[вуліца Леніна (Менск)|Леніна]], [[вуліца Энгельса (Менск)|Энгельса]], далей ад вуліцы Інтэрнацыянальнай пачынаецца [[вуліца Зыбіцкая (Менск)|вуліца Зыбіцкая]] й ідзе на захад.
Накіраваная з паўднёвага захаду на паўночны ўсход.
 
КанчаеццаСканчаецца тТ-падобным скрыжаваньнем з [[вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцай Янкі Купалы]]. Ляжыць паміж [[Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)|Рэвалюцыйнай]] і [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэктам Незалежнасьці]]. Нумарацыя дамоў вядзецца ад Гарадзкога Валу.
Працягвае вуліцу [[Вуліца Валадарскага (Менск)|Валадарскага]] (ад скрыжаваньня з [[Вуліца Гарадзкі Вал|Гарадзкім Валам]]). Вуліцу перасякаюць вуліцы [[вуліца Камсамольская (Менск)|Камсамольская]], [[вуліца Леніна (Менск)|Леніна]], [[вуліца Энгельса (Менск)|Энгельса]], далей ад вуліцы Інтэрнацыянальнай пачынаецца [[вуліца Зыбіцкая (Менск)|вуліца Зыбіцкая]] й ідзе на захад.
Канчаецца т-падобным скрыжаваньнем з [[вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцай Янкі Купалы]]. Ляжыць паміж [[Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)|Рэвалюцыйнай]] і [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэктам Незалежнасьці]]. Нумарацыя дамоў вядзецца ад Гарадзкога Валу.
 
За 250 мэтраў ад скрыжаваньня з вуліцай Энгельса знаходзіцца станцыя мэтро [[Кастрычніцкая (станцыя мэтро, Менск)|«Кастрычніцкая»]]/[[Купалаўская (станцыя мэтро)|Купалаўская]], за 310 мэтраў ад скрыжаваньня з вуліцай Леніна — станцыя [[Няміга (станцыя мэтро)|«Няміга»]].
Радок 220 ⟶ 219:
* № 40 — Гімназія № 24. Раней на гэтым месцы месьцілася гарадзкая амбуляторыя. Тут, у прыватнасьці, менчукам рабілі бясплатныя прышчэпкі ад воспы<ref name="УІ"/>.
* № 42
Сучасная Інтэрнацыянальная сканчаецца т-падобным скрыжаваньнем з [[вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцай Янкі Купалы]], але да рэвалюцыі, калі гэтая частка вуліцы яшчэ насіла назву '''Хрышчэнская''', яна сыходзіла да [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|Сьвіслачы]]. На беразе зь сярэдзіны [[ХІХ стагодзьдзе|XIX стагодзьдзя]] працавалі лазьні Плаўскага. Непадалёк ад іх знаходзілася сядзіба братоў [[Луцкевічы|Луцкевічаў]], [[Антон Луцкевіч|Антона]] й [[Іван Луцкевіч|Івана]] — дзеячаў беларускага нацыянальнага руху. У [[1905]] годзе ў ёй месьціўся склад зброі. Напачатку [[XX стагодзьдзе|XX стагодзьдзя]] Хрышчэнская адносілася да другога разраду гарадзкіх вуліцаў, мела [[маставая|маставую]], а даўжыня складала 260 [[сажань|сажняў]] (546 мэтраў).<ref name="УІ"/>
 
== Паркі й сквэры ==