Інтэрнацыянальная вуліца (Менск): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
стыль, пунктуацыя
Радок 33:
|Commons = International street, Minsk
}}
'''Ву́ліца Інтэрнацыяна́льная''', гістарычныя (былая''' Вало́цкая,'''{{Заўвага|ад [[Вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцы Янкі Купалы]] да [[Плошча Свабоды (Менск)|плошчы Свабоды]]}} і '''Збо́равая''',{{Заўвага|ад '''Хрышчэ́нская,'''[[Плошча '''Турэ́мная''',Свабоды (Менск)]] да [[Вуліца Гарадзкі Вал|вуліцы '''Праабражэ́нская'''Гарадзкога Вала]]}}<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 30.01.2012 | url = http://www.oldmensk.net/publ/vulicy/intehrnacyjanalnaja/intehrnacyjanalnaja/41-1-0-26| копія = | дата копіі = | загаловак = вуліца Інтэрнацыянальная (ад 1919 года) | фармат = | назва праекту = | выдавец = oldmensk.net| дата = 3 верасьня 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref>) вядомая з [[XVI стагодзьдзе|XVI]] стагодзьдзя вуліца ў [[Верхніцэнтральнай горад|Верхнім горадзе]] [[Цэнтральны раён (Менск)|Цэнтральнага раёну]]частцы [[Менск]]у, працягваеякая вуліцузьвязвае [[Вуліца Валадарскага (Менск)|ВаладарскагаЛавы]]. Перасякаецца вуліцаміз [[вуліцаЗемляны КамсамольскаяВал|Гарадзкім (Менск)|КамсамольскаяВалам]], праз [[вуліцаВалокі Леніна (Менск)|ЛенінаПолацкія]], і [[вуліцаВысокі Энгельса (Менск)|ЭнгельсаРынак]]. ПраходзіцьГістарычна адскладалася [[Вуліцаз Гарадзкідзьвюх Вал|Гарадзкогавуліцаў, Валу]]першая дазь [[Вуліцаякіх Янкіатрымала Купалыназву (Менск)|вуліцы Янкі Купалы]], ляжыць паміжад [[ВуліцаВалокі Рэвалюцыйная (Менск)Полацкія|Рэвалюцыйнаймясцовасьці]] іВалок [[ПраспэктПолацкіх, Незалежнасьцідругая (Менск)|праспэктам Незалежнасьці]],ад нумарацыякальвінскага дамоўзбору, вядзеццаякі адна Гарадзкогаёй Валумесьціўся.
 
Асноўны комплекс вуліцы склаўся на канец [[XIX стагодзьдзе|XIX]] — пачатак [[XX стагодзьдзе|XX]] стагодзьдзяў. Усе будынкі шчыльна прылягаюць адзін да аднаго, арыентаваныя галоўнымі [[фасад]]амі на лінію забудовы, утвараючы ўраўнаважаную [[Архітэктурная кампазыцыя|кампазыцыю]]<ref name="спад"/>. На вуліцы разьмешчаны шэрагмесьцяцца унікальныхўнікальныя аб’ектаўаб’екты міжнароднага значэньня: будынак [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі]], адноўлены [[Гатэль Эўропа (Менск)|гатэль «Эўропа»]], будынак [[Кінатэатар Перамога (Менск)|кінатэатру «Перамога»]], [[дом-музэй Ваньковічаў]] і шмат іншыхіншыя. Побач з вуліцаю знаходзяцца некалькі гарадзкіх паркаў і сквэраў.
 
Вядомая з XVI ст. Асноўны комплекс вуліцы склаўся на канец XIX — пачатак XX стагодзьдзяў. Усе будынкі шчыльна прылягаюць адзін да аднаго, арыентаваныя галоўнымі [[фасад]]амі на лінію забудовы, утвараючы ўраўнаважаную [[Архітэктурная кампазыцыя|кампазыцыю]]<ref name="спад"/>. Дамінантай вуліцы Валоцкай быў [[Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)|комплекс кляштару дамініканаў з касьцёлам Сьвятога Тамаша Аквінскага]] ў стылі [[барока], вуліцы Зборавай — [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|комплекс кляштару бэнэдыктынак з касьцёлам Сьвятога Войцеха]] ў стылі [[віленскае барока|віленскага барока]], помнікі архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў, [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зруйнаваныя савецкімі ўладамі]].
У 250 мэтрах ад скрыжаваньня з вуліцай Энгельса знаходзіцца станцыя мэтро [[Кастрычніцкая (станцыя мэтро, Менск)|«Кастрычніцкая»]]/[[Купалаўская (станцыя мэтро)|Купалаўская]], у 310 мэтрах ад скрыжаваньня з вуліцай Леніна — станцыя [[Няміга (станцыя мэтро)|«Няміга»]].
 
== Гісторыя ==
З [[16 стагодзьдзе|XVI стагодзьдзя]]ст. заходняя частка вуліцы звалася '''Зборавай''' ад збудаванага на ёй у той жа час<ref name="УІ">[http://tsm.by/modules.php?name=Pages&page=96 Улица Интернациональная] {{ref-ru}}</ref> кальвінскага збору пры агульнай падтрымцы князя [[Мікалай Радзівіл «Чорны»|Мікалая Радзівіла «Чорнага»]] і фундацыяў менскіх заможных пратэстантаў. Гэтую назву яна захавала да 1866 году<ref name="УІ"/>.
У [[1673]] годзе тут збудаваны каменны [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|касьцёл Сьвятога Войцеха й кляштар бэнэдыктынак]] у стылі сталага [[барока]]. Да [[1830-я|1830-х]] гадоў вуліца ўпіралася ў земляны гарадзкі вал, які праходзіў па кірунку сучаснай [[Раманаўская Слабада|Раманаўскай Слабады]]. Калі вал зрылі, вуліца працягнулася ў [[Раманаўская Слабада|Раманаўскае прадмесьце]]. Пасьля паразы [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|вызваленчага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] касьцёл Сьвятога Войцеха й кляштар бэнэдыктынак канфіскавалі й перадалі [[Расейская праваслаўная царква|Расейскай праваслаўнай царкве]]. На іх базе адкрылі Праабражэнскі манастыр. У [[1872]] годзе пачалася перабудова барочнага комплексу ў [[Псэўдарускі стыль|псэўдарускім стылі]]. Вуліцу ў [[1866]] назвалі '''Турэмнай''', бо яна злучала горад з турэмным замкам, а ў [[1882]] годзе па ініцыятыве жыхароў пераназвалі ў '''Праабражэнскую'''<ref name="baj">{{Навіна|аўтар=[[Іван Сацукевіч]]|загаловак=Тапанімія вуліцаў і плошчаў Менска ў XIX — пачатку XX ст.|спасылка=http://bk.baj.by/lekcyji/historyja/sacukievicz_01.htm|выдавец=[[Беларускі калегіюм]]|дата публікацыі=|дата доступу=27 жніўня 2013}}</ref>. У 1899 годзе ў раёне турмы была адкрытая жаночая ўрадавая гімназія, у якой пазьней вучылася [[Стэфанія Станюта]].
 
У 1673 годзе тут збудавалі мураваны [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|касьцёл Сьвятога Войцеха й кляштар бэнэдыктынак]] у стылі віленскага барока. Да 1830-х гадоў вуліца ўпіралася ў земляны гарадзкі вал, які праходзіў па кірунку сучаснай [[Раманаўская Слабада|Раманаўскай Слабады]]. Калі вал зрылі, вуліца працягнулася ў [[Раманаўская Слабада|Раманаўскае прадмесьце]]. Па здушэньні [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна адабралі касьцёл й кляштар бэнэдыктынак у каталікоў й перадалі [[Расейская праваслаўная царква|Расейскай праваслаўнай царкве]]. На іх базе адкрылі Праабражэнскі манастыр. У 1872 годзе пачалася перабудова барочнага комплексу ў [[Псэўдарускі стыль|псэўдарускім стылі]]. З мэтай [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі]] ў 1866 годзе вуліцу перайменавалі ў '''Турэмную''', бо яна ішла да турэмнага замка, а ў 1882 годзе зноў перайменавалі — у ''Праабражэнскую''<ref name="baj">{{Навіна|аўтар=[[Іван Сацукевіч]]|загаловак=Тапанімія вуліцаў і плошчаў Менска ў XIX — пачатку XX ст.|спасылка=http://bk.baj.by/lekcyji/historyja/sacukievicz_01.htm|выдавец=[[Беларускі калегіюм]]|дата публікацыі=|дата доступу=27 жніўня 2013}}</ref>. У 1899 годзе ў раёне турмы адкрылася жаночая ўрадавая гімназія, у якой пазьней навучалася [[Стэфанія Станюта]]. Праабражэнская была адной з цэнтральных вуліцаў губэрнскага Менску<ref name="УІ"/>. Даўжыня вуліцы ад Губэрнатарскай да Нова-Раманаўскай складала 175 сажняў (367,5 мэтры). Гэтая вуліца была брукаванай, мела тратуары й вячэрняе асьвятленьне. Забудоўваць яе можна было толькі каменнымі дамамікамяніцамі. Частка Інтэрнацыянальнай ад Гарадзкога Валу да сучаснай вуліцы Леніна зьяўляецца адной з самых старых вуліцаў Менску<ref name="УІ"/>.
 
Усходняя частка вуліцы першапачаткова мела назвуназывалася '''Валоцкая'Валоцкай''. На скрыжаваньні сучасных вуліцаў Інтэрнацыянальнайз івуліцай ГандлёвайЗыбіцкай знаходзілася мясьцінамясцовасьць, якую называлі «ВалокіВалокамі Полацкія»Полацкімі, да яе з цэнтру й вяла вуліца Валоцкая. Паводле меркаваньня некаторых гісторыкаў, туды полацкія купцы маглі цягнуць «[[волак]]ам» па [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|Сьвіслачы]] ладзьдзі са сваім таварам, бо рака не заўсёды была паўнаводнай. УПа здушэньні паўстаньня ў [[1866]] годзе Валоцкаярасейскія былаўлады перайменавалі пераназванаяВалоцкую ў '''Хрышчэнскую'''<ref name="baj"/>.
 
Пасьля ўсталяваньня [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|Савецкай улады]] вуліцавуліцу была аб’яднанаяаб’ядналі й пераназванаяперайменавалі ў '''Інтэрнацыянальную'''. Найбольш цікавы комплекс вуліцы склаўся на канец [[XIX стагодзьдзе|XIX]] — пачатак [[XX стагодзьдзе|XX]] стагодзьдзяў. Усе будынкі шчыльна прылягаюць адзін да аднаго, арыентаваныя галоўнымі [[фасад]]амі на лінію забудовы й утвараюць ураўнаважаную [[Архітэктурная кампазыцыя|кампазыцыю]]<ref name="спад"/>.
 
== Апісаньне ==
Радок 53 ⟶ 52:
 
Працягвае вуліцу [[Вуліца Валадарскага (Менск)|Валадарскага]] (ад скрыжаваньня з [[Вуліца Гарадзкі Вал|Гарадзкім Валам]]). Вуліцу перасякаюць вуліцы [[вуліца Камсамольская (Менск)|Камсамольская]], [[вуліца Леніна (Менск)|Леніна]], [[вуліца Энгельса (Менск)|Энгельса]], далей ад вуліцы Інтэрнацыянальнай пачынаецца [[вуліца Зыбіцкая (Менск)|вуліца Зыбіцкая]] й ідзе на захад.
Канчаецца т-падобным скрыжаваньнем з [[вуліца Янкі Купалы (Менск)|вуліцай Янкі Купалы]]. Ляжыць паміж [[Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)|Рэвалюцыйнай]] і [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэктам Незалежнасьці]]. Нумарацыя дамоў вядзецца ад Гарадзкога Валу.
 
УЗа 250 мэтрахмэтраў ад скрыжаваньня з вуліцай Энгельса знаходзіцца станцыя мэтро [[Кастрычніцкая (станцыя мэтро, Менск)|«Кастрычніцкая»]]/[[Купалаўская (станцыя мэтро)|Купалаўская]], уза 310 мэтрахмэтраў ад скрыжаваньня з вуліцай Леніна — станцыя [[Няміга (станцыя мэтро)|«Няміга»]].
 
{{Панарама|Вуліца Інтэрнацыянальная Менск.png|600пкс|<big>'''Вуліца Інтэрнацыянальная і суседнія вуліцы'''</big><br /> Мапа Openstreetmap.org<ref>[http://www.openstreetmap.org/#map=18/53.90315/27.55778 Openstreetmap.org] {{ref-ru}}</ref>, жнівень 2013 году<br /> Каардынаты пачатку вуліцы: {{Каардынаты|53.9004709|N|27.5513951|E}} <br /> Каардынаты канца вуліцы: {{Каардынаты|53.906118|N|27.5640718|E}}
}}
 
== Будынкі ==
== Характэрныя будынкі й збудаваньні ==
 
=== Няцотны бок ===
=== Па няцотным баку ===
[[Файл:International street 1.jpg|міні|зьлева|Вул. Інтэрнацыянальная № 1]]
[[Файл:International street 9.jpg|міні|Вул. Інтэрнацыянальная № 9, былая гасьцініца «Мачыз»]]
Радок 133 ⟶ 135:
* № 33в — паўночна-ўсходні флігель кіраўніка гарадзкая сядзіба Ваньковічаў. Першы паверх яго быў мураваны, другі — з дрэва. Па цэнтры месьціўся пяцігранны мураваны эркер зь вежападобным завяршэньнем, якое зьяўлялася своеасаблівай дамінантай у абрысе гістарычнага цэнтру [[Менск]]у, надавала строгаму ансамблю рамантычны характар. Зруйнаваны, паводле некаторых зьвестак, у [[1975]], адноўлены ў [[2008]] турыстычнай кампаніяй «АлатанТур»<ref name="алат">{{Артыкул|аўтар=[[Віктар Корбут]].|загаловак=Здані муроў старога Менска|спасылка=http://www.tio.by/newspaper/2380|выданьне=[[Турызм і адпачынак]]|тып=[[газэта]]|год=11 верасьня 2008|нумар=36 (671)|старонкі=|issn=}}</ref>.
 
=== ПаЦотны цотным бакубок ===
[[Файл:Інтэр2.jpg|міні|зьлева|Дом № 2]]
* № 2 ''(Гарадзкі Вал № 8)'' — жылы дом ([[1954]])<ref>[http://maps.interfax.by/details/galleryItem.view?city_id=4&type=1&object_id=4793&post_id=411391 Пашпарт дома № 2]</ref>
Радок 175 ⟶ 177:
|isbn = 978-985-08-0868-4
|тыраж = 2000
}}</ref>. Пры яго будаўніцтве былі выкарыстаныя часткі разбуранага бамбёжкамі<ref>Па{{Заўвага|Паводле іншай вэрсіі, ўзарваныузарваны падпольшчыкаміўдзельнікамі падпольля ў 1943 годзе}}</ref> ''Клюбу харчавікоў імя Сталіна''<ref name="kimpress">{{Артыкул|аўтар=[[Дар’я Амяльковіч]].|загаловак=Мультыплекс пасьляваеннага Менска|спасылка=http://www.kimpress.by/?page=2&id=5190&mode=print|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=[[газэта]]|год=8 студзеня 2011|нумар=[http://www.kimpress.by/?idnum=303 1-2 / 973-974]|старонкі=|issn=}}</ref> ([[1929]]), разьмешчанага ў адным з карпусоў былога Спаса-Праабражэнскага манастыра, які на пачатку ХХ стагодзьдзя займала ''гасьцініца «Бельвю»'', а пад час нямецкай акупацыі салдацкі клюб<ref name="kimpress"/>. Будынак быў сярод першых у Менску, адноўленых пасьля вайны<ref name="ДП">[http://www.nemiga.info/discovery/history/9-maya.htm Освобождение Минска. День Победы] {{ref-ru}}</ref>. У вонкавым абліччы будынка адгадваюцца элемэнты палацавай архітэктуры 19-га стагодзьдзя й стыль канструктывізму 30-х гадоў 20-га стагодзьдзя<ref name="ДП"/>.
 
* № 22 — адміністрацыйны будынак Пракуратуры Рэспублікі Беларусь. У [[1633]] годзе на гэтым месцы быў збудаваны [[Касьцёл Сьвятога Войцеха і кляштар бэнэдыктынак (Менск)|касьцёл Сьв.Сьвятога Войцеха]], які ўваходзіў у комплекс кляштара бэнэдыктанак. Кляштар у [[1871]]<ref name="kimpress"/> годзе быў ліквідаваны й у [[1872]] на яго базе адкрылі Праабражэнскі жаночы манастыр<ref name="менск">[http://www.minsk-old-new.com/minsk-2692-ru.htm Улица Интернациональная] Менск стары і новы {{ref-ru}}</ref>. У пачатку [[1920-я|1920-х]] гадоў савецкія ўлады ліквідавалі менскі жаночы праваслаўны манастыр. Некаторы час праваслаўная царква працягвала дзейнічаць у будынку былога касьцёла, але ў [[1930-я]] гады яе прыстасавалі пад клюб. У 50-х гадах тагачасны дырэктар [[Кінатэатар Перамога (Менск)|кінатэатру «Перамога»]] Ізраіль Кагановіч марыў аднавіць храм і рэканструяваць яго пад яшчэ адну кіназалю, але ў сярэдзіне [[1960-я|1960-х]] гадоў комплекс касьцёла й кляштара ўзарвалі. Пазьней зь левага боку ад падмуркаў касьцёла збудавалі сучасны адміністрацыйны будынак з чырвонай цэглы.
{|class="metadata plainlinks messagebox" style="text-align:center"
| width="33%" |[[Файл:Православный Преображенский монастырь.jpg|245пкс]]
Радок 262 ⟶ 264:
У канцы 70-х — пачатку 80-х гг. XX стагодзьдзя, калі ў Менску каля будынка [[Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі|кансэрваторыі]] вяліся земляныя працы, коўш экскаватара нечакана натыкнуўся, як апынулася, на цагляныя скляпеньні падземнага ходу. Перад будаўнікамі адкрылася падземная галерэя, пабудаваная прыкладна ў [[18 стагодзьдзе|XVIII стагодзьдзі]] <ref>[http://yandex.by/yandsearch?text=%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8+%D0%B8%D1%89%D1%83%D1%82+%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D1%85%D0%BE%D0%B4+%D0%B2+%D1%86%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B5+%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0&tld=by&lr=157 Археолягі шукаюць падземны ход у цэнтры Менску]</ref>. Коўш экскаватара часткова пашкодзіў скляпеністую столь ходу, і археолягі змаглі прайсьці па ім ня больш за 7 — 10 мэтраў, а далей усё было заваленае. Вышынёй [[тунэль]] быў каля паўтара мэтраў, шырынёй — у мэтар. Меркавана гэты падземны ход, улічваючы яго кірунак, ішоў ад [[Касьцёл Зьвеставаньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак (Менск)|дамініканскага сабору]] пры мужчынскім манастыры да [[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|езуіцкага]].
 
== Заўвагі ==
== Крыніцы й заўвагі ==
{{Заўвагі}}
 
== Крыніцы й заўвагі ==
{{Крыніцы|1=2}}